14:27 - 18/03/2022
Chinh phục tiêu chuẩn Organic JAS, lợi thế kết nối thị trường Nhật
Tọa đàm: “Chinh phục tiêu chuẩn Organic JAS, lợi thế kết nối thị trường Nhật” diễn ra vào chiều 18/3. Tọa đàm diễn ra dưới hình thức trực tiếp và trực tuyến (qua Zoom). Tọa đàm do Hội DNHVNCLC, Trung tâm BSA phối hợp với Trường Cán bộ Quản lý NN&PTNT II tổ chức.
Bà Ino Mayu, điều phối viên Chương trình “ Seed to Table”: Bây giờ các siêu thị của Nhật Bản có quầy bán riêng nông sản hữu cơ, so với khoảng 15 năm trước thì diện tích quầy này tăng gấp hai.
Theo thống kê của bộ Nông nghiệp Nhật Bản, Nhật Bản đang nhập nhiều nông sản hữu cơ của các nước, nhưng đa số là thực phẩm chế biến, nông sản tươi chưa nhiều.
Ngoài việc sản xuất nông sản tươi, thì cần phải nâng cao năng lực chế biến. Sản xuất nông sản sạch bây giờ không chỉ mang lại sản phẩm nông sản sạch mà còn để bảo vệ môi trường, vì muốn có nông sản sạch thì phải có môi trường xanh, sạch.
Nhà nước và các cơ sở đại học làm sao giúp được các nhóm nông dân để theo đuổi các quy trình tiêu chuẩn. Vì bây giờ không có quy trình tiêu chuẩn thì không thể xuất bán sang ra nước ngoài, hoặc ngay cả bán trong nước cũng khó. Khai thác thị trường trong nước hiện nay rất quan trọng, và cũng cần phải có tiêu chuẩn.
Ông Trần Phong Lan, Chủ tịch HĐQT Seagull ADC: Đa phần các nước, muốn trồng hữu cơ phải bỏ hoang 3 năm, còn Việt Nam là 2 năm. Nhưng người nông dân Việt Nam giờ kiếm đâu ra mảnh đất mà chưa từng canh tác hóa học ở đó. Đó là câu hỏi khó.
Chúng ta ai cũng biết sự cần thiết phải sản xuất hữu cơ, nhưng làm sao để sản xuất được thì rất khó đối với người nông dân. Tôi làm được vì tôi là doanh nghiệp, tôi có nguồn lực.
Mọi người cứ kêu gọi yêu cầu hữu cơ, nhưng đất ở đâu để làm hữu cơ thì không thấy ai nói cả.
JAS thực sự là một tiêu chuẩn khắt khe, nhưng nó có khó không? Tôi nói thật: doanh nghiệp chúng tôi không cảm thấy khắt khe, không cảm thấy khó khăn. Vì sao? Vì chúng tôi bắt đầu với tiêu chuẩn VietGap rồi sau đó là GlobalGap.
Như vậy, đầu tiên là phải theo tiêu chuẩn. Tiêu chuẩn gì cũng được, nhưng phải theo tiêu chuẩn và phải ghi chép. Đó là bằng chứng của việc theo tiêu chuẩn của chúng ta, để ai hỏi ta có ngay cái để trả lời. Tức là ta làm cái gì, ta ghi lại cái đó, nay ta bón phân gì, ta gieo hạt, trông cây vào thời gian nào… Khi ta đã làm được các việc đó thì sẽ không có gì là khó khăn cả.
Khi chúng ta ghi chép đầy đủ không chỉ để cho các cơ quan giám sát, điều tra mà có ích cho chính chúng ta. Chúng ta sẽ biết sai ở đâu, cần giúp kinh nghiệm ở đâu.
Trên hành trình chinh phục JAS thì chúng tôi đã bắt đầu bằng VietGap, GlobalGap, bắt đầu bằng việc ghi chép tỉ mỉ. Chúng tôi nói không phải thuốc bảo vệ thực vật, nói không với phân hóa học… Chúng tôi tìm cách chế biến phân hữu cơ, chế biến các chế phẩm sinh học… Và tất cả chúng tôi đều ghi chép lại.
Ban đầu tôi nói với công nhân là: tôi chỉ muốn làm ra sản phẩm sạch, không cần chứng nhận. Nhưng có đơn vị Nhật Bản đi tìm kiếm thị trường, đến farm ở Tây Ninh, họ nhìn chúng tôi làm họ rất ngạc nhiên. Họ nói: “Chúng tôi không tin các anh làm được”. Tôi nói: “Tôi muốn làm sản phẩm hữu cơ. Tôi áp dụng các phương pháp cha ông tôi để lại, cộng thêm phương pháp ghi chép tôi đã học được từ VietGap và GlobalGap.” Rồi họ nói: “Các anh như vậy là có thể đạt chứng nhận JAS đó.”
Thế là họ giúp chúng tôi làm các thủ tục để đạt được tiêu chuẩn JAS.
Ông Đoàn Văn Tài (Chín Vui), Giám đốc Hợp tác xã Tấn Đạt, tỉnh Vĩnh Long: HTX Tấn Đạt được nhận ba chứng nhận quốc tế của Mỹ, châu Âu và Nhật Bản. Trong đó, tiêu chuẩn của Nhật Bản là khó nhất. Nhưng chúng tôi làm được thì các HTX bạn cũng làm được.
Nó khó hay dễ? Vừa dễ mà cũng vừa khó. Khó vì chúng tôi đi trước. Từ chuyện không thể tiếp cận các chế phẩm sinh học, mà phải tận dụng các phương pháp dân gian. Các loại phân hữu cơ cũng không có, nên rất khó khăn. Khi đó nói thật chúng tôi không nghĩ phải đạt tiêu chuẩn gì, chỉ muốn sản xuất ra các sản phẩm sạch và giữ gìn được môi trường.
Ngày nay, việc sản xuất hữu cơ thuận tiện hơn nhiều, các loại phân bón, các chế phẩm sinh học và đặc biệt là dễ tiếp cận với các nhà khoa học.
Nhưng cũng có những cái khó. Thứ nhất là nguồn nhân lực. Thứ hai là muốn tìm được bạn đồng hành, tìm được người tâm huyết cũng rất khó. Hiện nay, mô hình sản xuất của chúng tôi, ngoài việc thực hiện theo mô hình HTX chung, thì chúng ta phải có điều lệ riêng, phải có quy hoạch riêng để quản lý chặt chẽ thì mới làm được chứng nhận.
Cái khó thứ nhất là khi sản xuất hữu cơ, năng suất sẽ sụt giảm nhiều so với sản xuất bằng phân hóa học. Đó là cái khó đầu tiên, nhiều bà con thấy sản xuất năng suất kém là chán. Tức là bà con vẫn chịu dư âm với HTX kiểu cũ, khi đăng ký vào rồi mà thấy năng suất không cao như mong muốn thì cũng muốn bỏ. Thứ hai, là sản xuất ra thì phải có thị trường tiêu thụ, nên các HTX phải thành lập liên kết với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị. Tuy nhiên, có cái khó là muốn thuyết phục được doanh nghiệp thì sản phẩm mình phải đạt chất lượng đã.
Khó khăn thứ ba là khó khăn trong việc cải tạo đất. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm của chúng tôi thì chúng ta có thể cải tạo đất dần dần. Đầu tiên chúng ta phải cắt bỏ hoàn toàn phân hóa học, chất hóa học… để dần dần chúng ta loại bỏ kim loại nặng và độc tố hóa học, cho đến khi chúng loại bỏ hết kim loại nặng và chất hóa học thì chúng ta làm chứng nhận tiêu chuẩn.
Từ kinh nghiệm HTX Tấn Đạt tôi xin đề xuất ba ý:
Thứ nhất, phải thống nhất làm sao để các thành viên HTX phải thống nhất một quy trình sản xuất, để tất cả mọi người cùng tuân thủ, cùng làm.
Thứ hai, các nhà khoa học nên nghiên cứu từng vùng đất để đưa ra quy trình chuẩn từ đó các hộ nông dân, các HTX đưa vào áp dụng thống nhất.
Thứ ba, trong thời gian cải tạo đất, năng suất sụt giảm 30%, do đó, đầu tiên phải chúng ta muốn làm hữu cơ thì chấp nhận ba năm đầu không có lợi nhuận. Nhưng bên cạnh đó có thể vận dụng các chính sách của nhà nước hiện có để hỗ trợ thêm cho bà con cho sản xuất hữu cơ.
TS Trần Minh Hải, Giám đốc Trung tâm Đào tạo và Tư vấn Kinh tế hợp tác Trường Cán bộ Quản lý Nông nghiệp – Phát triển nông thôn II: Hiện chúng ta có hai văn bản là Quyết định 1804, và Nghị định 98/2018 mà các HTX có thể đề nghị và vận dụng để hỗ trợ bà con muốn làm nông nghiệp chất lượng cao, nông nghiệp hữu cơ.
Bà Tường Mỹ, Công ty Yoshimi: Đối với các nhà nhập khẩu, với những sản phẩm đã chế biến thì quy trình chế biến có thể bị vướng chất bảo quản hay e.coli hay chất bảo quản thì bên Nhật Bản sẽ loại bỏ ngay. Khi bị như vậy thì doanh nghiệp có thể bị cấm xuất khẩu.
Một vấn đề nữa là giá thành. Nhật Bản hiện cũng nhập các sản phẩm của các nhà xuất khẩu Trung Quốc. So với nước ta, các sản phẩm của Trung Quốc rẻ hơn của chúng ta. Có thể nói chúng ta đang cao gấp rưỡi các sản phẩm tương đương của Trung Quốc.
Ông Trần Phong Lan, Chủ tịch HĐQT Seagull ADC: Tôi nói thêm về ba năm cải tạo đất. Trong ba năm đó không phải là chúng tôi bỏ hoang, nhưng chúng sản xuất theo tiêu chuẩn riêng, nhưng tuyệt đối nói không với chất hóa học. Chúng tôi đưa ra nhãn riêng và nói rõ là “sản phẩm sản xuất theo định hướng hữu cơ”. Tức là, trong khi chưa thể đạt tiêu chuẩn JAS thì chúng ta có thể áp dụng GlobalGap để từng bước nâng cao chất lượng sản phẩm.
Trước nay chúng ta vẫn có quan niệm là sản phẩm hữu cơ phải xấu, sâu ăn… Nhưng chúng tôi đã chứng minh đó là quan niệm sai lầm. Chúng tôi đã áp dụng và trồng theo quy trình hữu cơ nghiêm ngặt nhưng vẫn ra được những sản phẩm mẫu mã đẹp, thời gian bảo quản lâu dài chứ không phải dễ hỏng, khó bảo quản.
Bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội DN HVNCLC: Tên LocalGap là do ngoại đặt ra, nằm trong hệ thống tiêu chuẩn của GlobalGap, chứ không phải “hàng nội” đâu. LocalGap là do GlobalGap tự tạo ra. Khi chúng tôi xây dựng Chuẩn hội nhập, chúng tôi có mời GlobalGap qua cùng tham gia, cuối cùng cách đây 3 năm họ cấp quyền sở hữu LocalGap ở Việt Nam cho chúng tôi.
LocalGap là bước đệm, bước luân chuyển lên GlobalGap và bước ra thế giới. Hiện nay chúng tôi mời 2 tổ chức quốc tế là Bureau Veritas và Eurofins phối hợp để cấp giấy chứng nhận.
Khi chúng ta có LocalGap rồi thì GlobalGap được cấp một mã số riêng, mã số riêng này sẽ được các nhà phân phối bán lẻ trên thế giới tham khảo.
LocalGap có thể coi là tiêu chuẩn bước đệm, trung chuyển để nhắm vào thị trường quốc tế. Mình có thể nói là LocalGap tương đối dễ hơn, nhưng vẫn nằm trong hệ thống quốc tế, hệ thống của GlobalGap.
Các diễn giả trong tọa đàm có ông Trần Phong Lan, Chủ tịch HĐQT Seagull ADC; ông Đoàn Văn Tài, Giám đốc Hợp tác xã Tấn Đạt, tỉnh Vĩnh Long; bà Tường Mỹ, Công ty Yoshimi; bà Ino Mayu, điều phối viên Chương trình “ Seed to Table”.
Là một trong ba TCT của SEACORP, Seagull ADC, thành lập vào ngày 16/10/2012, đặt giá trị dinh dưỡng và an toàn lên hàng đầu, nông trại ở Hậu Giang định hướng sản xuất hữu cơ. Vào thời điểm sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, sản xuất hữu cơ còn mới mẻ, thậm chí lạ lẫm, Seagull ADC đã nói không với các loại phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật độc hại…
Năm 2018, Seagull ADC được Chứng nhận Hàng Việt Nam Chất lượng cao- Chuẩn Hội nhập. Tùy nhu cầu thị trường, các nông trại của cả Seagull ADC lẫn Danny Green thực hành tốt bộ tiêu chí HVNCLC-Chuẩn hội nhập, GlobalGAP (Global – Good Agricultural Pratice) và Organic JAS- do Bộ Nông – Lâm – Thuỷ sản Nhật cấp ngày 21/5/2019.
Trong tọa đàm này, ông Trần Phong Lan sẽ chia sẻ hành trình chinh phục tiêu chuẩn khắt khe Organic JAS như thế nào và lợi thế kết nối thị trường Nhật được Seagull khai thác ra sao?
Tại Festival lúa gạo thường niên (lần V) được tổ chức tại Vĩnh Long tháng 1/2022, HTX Tấn Đạt – đầu tiên và duy nhất ở ĐBSCL – đạt tiêu chuẩn chất lượng hữu cơ EU ( liên minh Châu Âu), USDA (Bộ Nông nghiệp Mỹ)và Organic JAS (chứng nhận hữu cơ của Nhật Bản).
Cuộc hành trình tới lúc được công nhận đạt chuẩn hữu cơ kéo dài một thập niên. 10 năm trước, ông Đoàn Văn tài (Chín Vui) tự áp dụng quy trình sản xuất hữu cơ trên diện tích 1ha. Hai năm sau mới hoàn thiện quy trình. Suốt 4 năm miệt mài, ông chỉ vận động được 7 nông dân vào Tổ hợp tác sản xuất lúa sạch, quy mô 6 ha. Khi hiệu quả cao gần gấp đôi so sản xuất lúa thông thường; anh vận động thành lập HTX Sản xuất dịch vụ nông nghiệp Tấn Đạt với 15 thành viên tham gia, diện tích 11,5ha. Năm 2019, HTX có 65 thành viên, diện tích “nở nồi” lên 100 ha, khép kín sản xuất hoàn toàn bằng quy trình hữu cơ. Ông Chín vận động thành lập Liên hiệp HTX lúa gạo Vĩnh Long, phân lập từng khu chuyển đổi để sản xuất theo hướng hữu cơ trên diện tích 400ha, với nhiều giống lúa, loại nào cũng không đủ bán.
Trong tọa đàm, ông Chín Vui sẽ kể lại hành trình tới tiêu chuẩn Organic JAS và sự kiện toàn hoạt động của HTX kiểu mới, gắn với ý tưởng sáng tạo của Startup – đồng thời là chủ thể OCOP… Liệu có dễ làm theo ông Chín Vui?
Phần lớn doanh nghiệp là nguồn cung xuất khẩu sang Nhật đều biết Cty Yoshimi do bà Tường Mỹ điều hành. Đặc biệt, các doanh nghiệp SMEs ở Trà Vinh biết chị “ Yumi” nhiều hơn do những gợi ý và những trợ giúp kết nối doanh nghiệp địa phương và thị trường Nhật – quốc gia chất lượng này. Tham gia tọa đàm, bà Tường Mỹ sẽ chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức về nhịp cầu thương mại Việt – Nhật.
Mayu Ino – đến từ Nhật Bản – nói tiếng Việt giọng Bắc khá chuẩn, có rất đông bạn bè là nông dân Việt Nam và doanh nghiệp cùng các nhà hoạt động xã hội Việt Nam.
Đến Việt Nam năm 1997, Mayu theo học tại trung tâm Nghiên cứu về Việt Nam và giao lưu văn hoá thuộc khoa Sử, trường đại học Quốc gia Hà Nội. Sau khi tốt nghiêp, Mayu làm việc cho tổ chức tình nguyện quốc tế Nhật Bản tại Việt Nam, với những phần việc hỗ trợ, xây dựng các dự án cộng đồng cho các nơi khó khăn ở một số tỉnh.
Năm 2009, khi tổ chức này ngưng hoạt động ở Việt Nam, cô không trở về Nhật Bản, mà tự đứng ra thành lập tổ chức Seed to Table (Từ hạt giống đến bàn ăn), một mô hình phát triển cộng đồng phổ biến ở Nhật Bản, nhưng còn lạ lẫm ở Việt Nam.
Ngoài các chương trình phát triển công đồng tại các tỉnh miền núi phía Bắc, cô Mayu đã làm việc tại tỉnh Bến Tre, và hiện nay tại Đồng Tháp, tập trung ba việc: dạy cho nông dân xây dựng và thực hành tiêu chuẩn hữu cơ PGS, dạy cho HS phổ thông Bến Tre hiểu và thực hành vườn rau hữu cơ tại trường, giúp nông dân chế biế nông sản để xuất khẩu đi Nhật. Hiện, Mayu vẫn duy trì Seed to Table, vẫn gắn bó với nông dân và truyền kiến thức nông nghiệp bền vững cho các em học sinh ở Bến Tre và Đồng Tháp.
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này