09:58 - 24/08/2019
Gỡ bỏ án tử cho bệnh nhân lao siêu kháng thuốc
Thông tin FDA Hoa Kỳ cho phép sử dụng pretomanid như loại thuốc mới để điều trị bệnh lao siêu kháng thuốc, đã mang lại vui mừng cực độ cho những ai quan tâm đến sức khoẻ cộng đồng, bởi qua đó căn bệnh nhiễm trùng gây tử vong nhiều nhất thế giới này phải thay đổi luật chơi.
Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm thế giới có nửa triệu người được chẩn đoán mắc bệnh lao kháng thuốc, trong đó 8,5% là lao siêu kháng thuốc (XDR-TB), một dạng lao rất khó chữa, vì bệnh nhân phải dùng tám loại thuốc trong 18 – 30 tháng, nhưng 2/3 số đó cũng phải tử vong, như thế người bệnh chẳng khác gì mang án tử.
Tuy nhiên, khi phối hợp pretomanid với hai loại thuốc bedaquiline và linezolid, 89 – 95% bệnh nhân XDR-TB khỏi bệnh trong vòng sáu tháng, không thể tuyệt vời hơn. Nghiên cứu cũng cho thấy pretomanid giúp bệnh nhân ngừng phát tán vi khuẩn lao giết người chỉ sau vài ngày điều trị.
Lao là bệnh lan truyền qua không khí, thông qua những giọt nước li ti mà bệnh nhân khi ho hoặc hắt hơi bắn ra ngoài. Khi đó, vi khuẩn lao sẽ tấn công phổi và những phần khác của cơ thể. Như nhiều bệnh nhiễm trùng khác, người ta phải chữa lao bằng cách dùng nhiều loại thuốc, thay vì một loại để không cho vi khuẩn kháng thuốc và tái phát. Theo WHO, có khoảng 10 triệu người mắc bệnh lao vào năm 2017, trong đó 558.000 người đề kháng ít nhất với một loại thuốc lao. Cũng trong năm này, ước tính 1,6 triệu người trên thế giới tử vong vì bệnh lao, đứng đầu trong các bệnh nhiễm trùng.
XDR-TB trở thành nỗi ám ảnh của y học, khi vào năm 2006 người ta phát hiện ở một vùng quê của Nam Phi có 53 bệnh nhân lao, trung bình 35 tuổi, nhưng 52 người tử vong chỉ trong một tháng sau khi phát hiện bệnh. Nhiều người trong số này trước đó không bao giờ điều trị lao, đồng nghĩa họ mắc phải một dòng vi khuẩn kháng thuốc từ những bệnh nhân lao khác. Sau sự việc kỳ lạ này, WHO tiến hành điều tra toàn cầu, phát hiện 28 quốc gia có mặt vi khuẩn XDR-TB và 2/3 số ca bệnh ở Trung Quốc, Nga và Ấn Độ. Bệnh nhân HIV/AIDS cũng góp phần làm lan truyền bệnh, vì một người nhiễm HIV có khả năng mắc lao gấp 25 lần người bình thường.
Thật ra, pretomanid chỉ là loại thuốc chữa lao mới thứ ba được sử dụng trong gần 50 năm qua. Chẳng mấy công ty dược phẩm mặn mà với nghiên cứu và làm thuốc lao, vì lợi nhuận quá ít, do phần lớn bệnh nhân là người nghèo. Thực tế, pretomanid là sản phẩm của TB Alliance, một tổ chức phi lợi nhuận phòng chống lao hàng đầu thế giới, khi họ nhận được tài trợ từ nhiều chính phủ và nhà hảo tâm, nhờ thế các nhà khoa học mới có kinh phí để nghiên cứu thuốc. TS Mel Spigelman, chủ tịch TB Alliance, nói: “Lao kháng thuốc là nguồn đề kháng thuốc đơn độc lớn nhất thế giới hiện nay. Hoàn toàn có thể giải quyết được vấn đề này nếu các nhà nghiên cứu có đủ kinh phí để phát triển điều trị”.
Việc FDA cho phép sử dụng pretomanid cũng gây ít nhiều tranh cãi, dù hội đồng tư vấn thông qua với số phiếu 14/4. Lindsay McKenna, đồng giám đốc dự án lao của Treatment Action Group, cho rằng đây là một hành động vội vã, chẳng khác gì FDA hạ thấp chuẩn mực xem xét. Phải nói thêm, nghiên cứu pretomanid chỉ dựa trên 107 bệnh nhân trong vòng sáu tháng.
Trong khi McKenna và nhiều người khác đòi hỏi FDA nghiêm khắc hơn trong chuyện này, TS Spigelman phản bác: “Đòi hỏi một thử nghiệm lâm sàng đầy đủ là phi thực tế và vô đạo đức. Bạn hãy đặt mình vào vị trí bệnh nhân, nếu chọn lựa giữa ba loại thuốc với 90% cơ may điều trị thành công, và những loại thuốc khác với 20% hoặc ít hơn nữa cơ may chữa lành, thì bạn có cần phải làm nghiên cứu ngẫu nhiên không? Chưa kể một thử nghiệm như thếtốn 30 triệu USD và mất năm năm”.
Phác đồ điều trị XDR-TB bằng ba loại thuốc, trong đó có thuốc mới pretomanid, hy vọng sẽ cứu được 75.000 bệnh nhân mỗi năm, phần lớn ở Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi và Nigeria. Trong thời gian tới, TB Alliance sẽ làm việc với WHO để nhanh chóng triển khai phác đồ này ở các nước trên.Họ cũng tiếp xúc với nhiều hãng thuốc generic để sản xuất pretomanid có giá rẻ, giúp nhiều người nghèo tiếp cận được thành quả tiên tiến của y học. Luật chơi của bệnh lao nói chung và XDR-TB nói riêng, đang bị thay đổi.
Bình Yên (theo TGHN)
Có thể bạn quan tâm
Phun thuốc diệt muỗi nhưng không diệt được bọ gậy
Quần chật, quần rộng và khả năng làm bố
Thế giới đang dùng các loại thuốc chủ lực nào điều trị Covid-19?
Vắc xin Sinovac kết hợp Pfizer/BioNTech tạo khả năng miễn dịch cao
Bệnh viện Chợ Rẫy TP.HCM sử dụng robot phẫu thuật
Tags:lao siêu kháng thuốc
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này