09:13 - 05/11/2022

Suy tim đáng sợ như ung thư

Không phải ung thư mà bệnh tim mạch – gồm bệnh tim và đột quỵ não – gây tử vong nhiều nhất toàn cầu với 18,6 triệu ca/năm (ung thư khoảng 10 triệu ca). Đáng nói trong nhóm bệnh tim thì suy tim rất đáng lo ngại nhưng lại bị nhiều người xem thường.

Theo các chuyên gia, để đạt hiệu quả điều trị, bệnh nhân suy tim cần kết hợp ba yếu tố chính: Dùng thuốc đều đặn, dinh dưỡng và luyện tập theo hướng dẫn của bác sĩ. Trong ảnh, bệnh nhân suy tim khám bệnh tại bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM. Ảnh: UMC.

Bệnh tăng do lối sống không lành mạnh

Tháng 7/2022, bệnh viện Chợ Rẫy TP.HCM đưa vào hoạt động phòng khám suy tim tại lầu 1 khoa Khám bệnh. Giữa tháng 10 qua, trong lúc ngồi chờ khám, ông M., 60 tuổi, ngụ tại Tiền Giang, bị suy tim 5 năm nay, chia sẻ: “Tôi không nghĩ mình có ngày này. Thời trẻ, tôi không tập luyện vì nghĩ mình luôn trẻ, khoẻ. Tôi hút thuốc 1 gói/ngày trong gần 20 năm và thường xuyên nhậu nhẹt. Sau năm 30 tuổi, tôi tăng cân nhiều và đến một ngày chân tôi bị phù, leo cầu thang không thở được. Đi khám, bác sĩ nói tôi bị ứ nước trong người vì suy tim”. Theo các chuyên gia, suy tim là hội chứng lâm sàng phức tạp, hậu quả của nhiều bệnh tim mạch, chuyển hoá hay bệnh phổi mạn tính như nhồi máu cơ tim; các bệnh van tim, cơ tim, tim bẩm sinh; cao huyết áp; bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD); hoặc do lối sống không lành mạnh (ăn mặn, hút thuốc, lạm dụng rượu-bia, thiếu tập luyện)…

Việt Nam chưa có nghiên cứu dịch tễ nào về suy tim, nhưng theo TS-BS Vũ Quỳnh Nga, Phó Giám đốc Bệnh viện Tim Hà Nội, nếu căn cứ tỷ lệ suy tim chung trên thế giới là khoảng 2% dân số thì hiện tại nước ta có khoảng 1,6 triệu người bị suy tim.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, cũng như các nước đang phát triển khác, tỷ lệ suy tim ở nước ta đang có xu hướng gia tăng. Năm qua một nghiên cứu đăng trên European Journal of Preventive Cardiology, tạp chí của Hội Tim mạch châu Âu, cho thấy số ca suy tim trên toàn cầu gần như tăng gấp đôi từ 33,5 triệu ca trong năm 1990 lên 64,3 triệu ca trong năm 2017.

Nghiên cứu thực hiện tại 195 quốc gia và lãnh thổ. Đáng chú ý là trong khi số ca suy tim trong giai đoạn này tại các nước thu nhập cao giảm đi thì tại các nước thu nhập trung bình và thu nhập thấp lại tăng lên. Chẳng hạn Trung Quốc tăng 30%, Ấn Độ tăng 16,6%. Điều này có liên quan đến tình trạng ô nhiễm không khí, thừa cân béo phì, cao huyết áp và thói quen hút thuốc lá của người dân.

Các tác giả nhận định: “Ở những nước thu nhập thấp và trung bình, người dân vẫn chưa thực hiện lối sống lành mạnh như ăn uống tốt, tập luyện và ngưng hút thuốc”.

Gánh nặng tài chính

BS CKII Lý Văn Chiêu, Phó Giám đốc Trung tâm tim mạch Bệnh viện Chợ Rẫy, TP.HCM, cũng thừa nhận tỷ lệ bệnh nhân suy tim ở nước ta đang gia tăng và có liên quan đến lối sống không lành mạnh của nền kinh tế thị trường.

Không gây tử vong ngay như bệnh lý cấp tính nên suy tim hầu như không được nhiều người quan tâm đúng mức. Nhưng suy tim lại ảnh hưởng đáng kể lên cuộc sống bệnh nhân. BS Quỳnh Nga nói: “Suy tim là nguyên nhân hàng đầu gây tái nhập viện trong các bệnh lý tim mạch, làm giảm số năm sống cũng như chất lượng sống của người bệnh”. Chưa có khảo sát nào ở Việt Nam, nhưng tại Mỹ khảo sát vào năm 2020 cho thấy tiền thuốc điều trị cho 5,7 triệu bệnh nhân suy tim ở nước này từ 39 – 60 tỷ USD/năm, nhưng đến 2030 sẽ tăng lên 70 tỷ USD. Nếu cộng cả các dịch vụ y tế và mất năng suất lao động thì tổng chi phí lên đến 219 tỷ USD/năm.

Gánh nặng tài chính lên bệnh nhân suy tim chủ yếu do vòng xoáy nhập viện – xuất viện – tái nhập viện do bệnh lý gây ra, có thể chiếm đến 80% tổng chi phí. Ông M. là một điển hình, ông tâm sự: “Năm đầu tiên tôi chỉ nhập viện 2 lần, nhưng những năm tiếp theo số lần nhập viện nhiều hơn, tốn rất nhiều tiền”.

Các chuyên gia cho biết, suy tim gây nhiều biến chứng như rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, ngoài ra bệnh nhân thường có những bệnh kèm theo như đái tháo đường, COPD, bệnh thận, cao huyết áp cần điều trị và điều này làm cho gánh nặng tài chính của người bệnh thêm nặng nề.

Điều trị đúng có thể kiểm soát bệnh tốt

Nhằm giảm tỷ lệ tái nhập viện và cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân suy tim, qua đó làm giảm gánh nặng tài chính vì bệnh tật của họ, nhiều bệnh viện lớn đã xây dựng phòng khám suy tim.

Bác sĩ Lý Văn Chiêu chia sẻ: “Phòng khám suy tim của bệnh viện Chợ Rẫy đặt mục tiêu phát hiện bệnh nhân nguy cơ mắc suy tim và tiền suy tim nhằm phòng ngừa nguyên phát, nâng cao hiểu biết về bệnh suy tim cho bệnh nhân, tối ưu hóa điều trị bệnh nhân suy tim cho đội ngũ y bác sĩ, chuẩn bị cho bệnh nhân suy tim giai đoạn tiến triển tiếp cận những giải pháp điều trị nâng cao như ghép tim hay sử dụng thiết bị cơ học hỗ trợ tim”.

Theo TS.BS Bùi Thế Dũng, trưởng khoa Nội tim mạch bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, suy tim là một trong những bệnh mạn tính nặng thường gặp nhất. Bệnh khó chữa khỏi hoàn toàn, nhưng nếu người bệnh được chăm sóc hợp lý, sống lành mạnh và tuân thủ đúng hướng dẫn điều trị, họ vẫn có thể kiểm soát bệnh, cải thiện chất lượng sống và giảm tỷ lệ nhập viện.

Thực tế là dù suy tim là một bệnh tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm, nhưng không ít bệnh nhân vẫn chủ quan, mắc sai lầm trong tự chăm sóc. Chẳng hạn không dùng thuốc đều đặn, ngưng thuốc khi thấy giảm triệu chứng, không tái khám định kỳ hoặc không tuân thủ chế độ dinh dưỡng – vận động vì cho rằng uống thuốc là đủ.

Một khảo sát cho thấy suy tim không phải là vấn đề tầm thường. Cụ thể tỉ lệ tử vong là 10 – 15% sau 1 tháng chẩn đoán, 20 – 30% sau 1 năm và 40 – 50% sau 5 năm chẩn đoán. Tỷ lệ này cao hơn nhiều so với các bệnh ung thư thường gặp như ung thư vú là 10%, ung thư máu 30% hay ung thư đại trực tràng là 34% sau 5 năm chẩn đoán.

Bác sĩ Thế Dũng nói: “Ngày nay suy tim là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tái nhập viện cao. Song nếu có được chương trình chăm sóc hợp lý, người bệnh vẫn có thể sống tốt và kéo dài tuổi thọ”.

5 hiểu biết sai thường gặp về suy tim
1. Suy tim không thể điều trị.
Sự thật: Suy tim là bệnh điều trị được. Thuốc men sẽ làm cho tim bạn mạnh mẽ hơn, và bạn có thể dùng thuốc hoặc thay đổi chế độ ăn để đào thải dịch khỏi cơ thể. Ngoại khoa giúp máu đi vòng khỏi mạch máu tắc nghẽn để đến tim. Nếu suy tim do van tim hư, bác sĩ có thể thay van tim. Cuối cùng, bác sĩ có thể ghép tim hay thiết bị hỗ trợ để tim đập tốt hơn.
2. Không thể phòng ngừa suy tim.
Sự thật: Bạn có thể làm giảm nguy cơ suy tim bằng cách:
–     Giải quyết những vấn đề sức khoẻ như đái tháo đường, bệnh mạch vành, cao huyết áp, ngưng thở khi ngủ, béo phì.
–     Không hút thuốc và không lạm dụng rượu, bia.
–     Vận động thể lực và duy trì cân nặng tốt.
–     Nếu bị stress quá độ, hãy tìm cách giải quyết, hoặc tư vấn bác sĩ.
3. Suy tim cũng tương tự như nhồi máu cơ tim.
Sự thật: Nhồi máu cơ tim là một trong những nguyên nhân gây suy tim, nhưng hai bệnh này khác nhau. Trong nhồi máu cơ tim, máu cung cấp cho một phần cơ tim bị giảm đi do mảng bám hoặc cục máu đông làm tắc mạch vành. Trong suy tim, tim không bơm đủ máu đi khắp cơ thể.
4. Không nên vận động khi bị suy tim.
Sự thật: Khi bị suy tim, nhiều người rất sợ vận động. Tuy nhiên, vận động đều đặn là một phần của lối sống tốt cho tim. Hãy hỏi bác sĩ về một kế hoạch tập luyện. Dĩ nhiên không nên vận động quá nhiều, nhưng tập luyện đúng cách có thể làm cơ tim mạnh mẽ, giúp máu lưu thông tốt và giảm nhẹ triệu chứng.
5. Chỉ người già mới bị suy tim.
Sự thật: Suy tim thường gặp ở người trên 65 tuổi, nhưng trẻ em và người trẻ vẫn có thể bị suy tim. Tuỳ tuổi tác mà triệu chứng và cách điều trị có thể khác nhau.      (Nguồn: WebMD)