15:19 - 01/03/2017
Tái canh cà phê, khi nông dân thờ ơ…
Dù là vựa cà phê nổi tiếng của Tây Nguyên nhưng ngày 28/2/2017, huyện Chư Sê (Gia Lai) mới chính thức nói chuyện với nông dân về câu chuyện tái canh cây cà phê, chủ yếu là trồng mới.
Một nguồn tin cho biết, trước đây lãnh đạo huyện đã từng dạm bàn tái canh cà phê với nông dân, nhưng rồi do không mấy mặn mà nên phải gác lại cho đến tận bây giờ.
Chỉ còn vài tháng nữa mùa mưa 2017 bắt đầu. Nếu chủ vườn cà phê muốn được hưởng nguồn vốn dành cho chương trình tái canh, ngần ấy thời gian không đủ để kịp xuống giống.
Chuyện ở huyện…
Chư Sê hiện có khoảng 10.000ha cà phê. Vụ mùa cà phê 2016, năng suất bình quân của cà phê Chư Sê khoảng 2 tấn/ha. Với một vùng đất màu mỡ như thế, con số này thấp so với 20 năm trước. Lúc đó, càphê là cây kinh tế chủ lực của vùng đất này.
Theo đúng quy trình thủ tục của dự án tái canh cà phê, khi nông dân đăng ký diện tích cần trồng mới, các cơ quan chức năng của huyện sẽ thẩm tra hiện trạng diện tích đó, sau đó mới phê duyệt. Khi đã có chữ ký của địa phương trong hồ sơ, chủ vườn mới đến Agribank để làm thủ tục vay vốn.
Thời hạn cho vay vốn tái canh cà phê là tám năm. Ba năm đầu tiên, chủ vườn sẽ được miễn lãi suất. Từ năm thứ tư, khi cà phê bắt đầu thu hoạch bói, chủ vườn phải trả lãi suất khoảng 6%/năm cho Agribank. Theo quy định của đề án, nguồn vốn được vay là 150 triệu đồng/ha. Nhưng Chư Sê lại dao động ở mức 180 – 250 triệu đồng/ha.
Khi có được thông tin từ xã gởi về cho các hộ có diện tích cà phê, nhiều chủ vườn đã tìm hiểu quy định sử dụng nguồn vốn nếu được vay. Cũng có hộ nông dân, như ông Trần Duy Thị (thôn 1, xã Ia Blang, Chư Sê) hăng hái đi tìm nguồn cà phê con.
Theo lời ông Thị, ông đã tìm đến hai địa chỉ “trung tâm giống cà phê hàng đầu Đông Nam Á” là viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên (Buôn Ma Thuột, Dăk Lăk) và viện Nghiên cứu cà phê EaKmat (Dăk Lăk).
“Sau khi tìm hiểu vườn giống, tôi đến những hộ dân gần đó có mua giống cà phê của hai cơ sở trên. Điều thất vọng là cà phê giống ở đây không đồng đều. Có cây rất sai trái nhưng không ít cây chỉ có lá!”, ông Thị cho biết. Một quan chức cấp huyện của Chư Sê xác nhận thông tin phản hồi của ông Thị là chính xác.
“Quy trình canh tác không quan trọng bằng giống. Điều đau đầu của huyện là phải khảo sát các trại giống để tìm giống cà phê tốt nhất cho bà con. Nhưng cho đến nay chưa có vườn giống nào ưng ý. Khi nông dân đã chấp nhận vay vốn tái canh, năng suất vườn mới phải cao, ít nhất là 5 – 6 tấn/ha”, vị quan chức này chia sẻ.
Khó can thiệp!
Tính đến nay, theo thống kê của bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn (NN-PTNT), Việt Nam đã có khoảng 650.000ha cà phê, được trồng ở 22 địa phương, nhưng vùng sản xuất chính là Tây Nguyên với năm tỉnh và 53 huyện với diện tích khoảng 530.000ha. Trên thực tế, có thể diện tích càphê Tây Nguyên hơn con số thống kê trên ước chừng 10%.
Nhưng cà phê Tây Nguyên nói riêng, Việt Nam nói chung, phát triển tự phát, kể cả diện tích của các công ty cà phê nhà nước. Trong vòng mười năm trở lại đây, khi cà phê mất giá, còn tiêu và nhiều loại cây khác đang được giá, được mùa, diện tích càphê ngày càng teo lại, không được chăm sóc dẫn đến diện tích cà phê già cỗi ngày càng tăng. Cây cà phê Tây Nguyên đã khó, càng khó hơn.
Để cứu cây cà phê, ngày 21/10/2014, bộ trưởng bộ NN-PTNT đã có đề án tái canh cà phê vùng Tây Nguyên giai đoạn 2014 – 2020, với mục tiêu: trồng và ghép cải tạo khoảng 120.000ha cà phê, trong đó trồng mới 90.000ha, ghép cải tạo 30.000ha.
Trong đề án này, Agribank là ngân hàng duy nhất được tái cấp vốn với những đối tượng tham gia đề án. Cũng theo số liệu của bộ này, vào giữa năm 2016, các tỉnh Tây Nguyên đã trồng tái canh và ghép cải tạo gần 80.000ha. Trong đó, Lâm Đồng là 43.625ha, Dăk Lăk là 19.125ha, Gia Lai là 3.624,42ha…
Nhưng tiến độ vay vốn từ nguồn vốn của đề án không như mong đợi. Theo số liệu của Agribank, năm 2016, Agribank đã cho vay tái canh càphê tại khu vực Tây Nguyên là 746 tỉ đồng để tái canh khoảng 11.000ha, 5.716 khách hàng được vay vốn, trong đó có nhiều doanh nghiệp cà phê lớn như công ty cà phê Phước An (Dăk Lăk), công ty càphê 52 (Dăk Lăk)…
Như vậy, từ khi triển khai đề án tái canh, có khoảng 30.000ha càphê được vay vốn của đề án. 50.000ha còn lại là do doanh nghiệp và nông dân tự vay vốn của các ngân hàng thương mại trên địa bàn.
Trong một phiên họp vào tháng 8/2106 của sở NN-PTNT Gia Lai, giám đốc Trương Phước Anh cho rằng, “đối với nông dân, việc tái canh là quyền của họ, giải pháp tốt nhất là vận động”. Nhưng theo ông Nguyễn Thịnh (Ia Pia, Chư Prông, Gia Lai), để vay được vốn của đề án rất khó khăn, nhất là về những thủ tục.
Ông Thịnh cho biết chi tiết, đã nhiều lần hỏi ngân hàng Agribank nhưng thấy không thể đáp ứng những nhu cầu như cải tạo đất, giống, hoá đơn… nên ông Thịnh chấp nhận chăm sóc theo cách truyền thống. Còn theo ông Thị, nếu tái canh mà không có cơ sở giống đảm bảo chất lượng giống thì tái canh để làm gì!
“Nếu mua giống theo chỉ định, giả sử khi đúng tuổi càphê không ra trái hoặc ít trái thì ai chịu trách nhiệm? Chắc là chủ vườn thôi”, ông Thị nói. Cũng theo lời lão nông này, dù có nghe nói về những giống mới như: TR4, TR5, TR6, TRS1… nhưng không biết làm cách nào để nhìn thấy những vườn mẫu, nói gì đến giống.
Agribank còn nói rằng, trong đề án tái canh cà phê, bộ Nông nghiệp cần bổ sung hạng mục các giải pháp tưới tiết kiệm để giúp nông dân chăm sóc vườn cà phê trong mùa khô hạn.
Câu chuyện tái canh cà phê vùng Tây Nguyên vẫn còn nhiều trắc trở trong hiện tại và tương lai. Bởi người làm chính sách đang ngồi trong phòng lạnh!
bài và ảnh Thịnh An
Theo TGTT
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này