15:37 - 21/02/2019
Chữa bệnh thời AI
Là cột trụ của thời kỳ cách mạng 4.0, trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence: AI) đã có mặt trong nhiều lĩnh vực khác nhau, trong đó có y học, để mang lại cuộc sống tốt hơn cho con người.
Chẩn đoán, điều trị ung thư tốt hơn
Sau một thời gian thử nghiệm tại bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ, phần mềm AI của tập đoàn IBM (IBM Waston for Oncology) vừa được hội đồng khoa học bộ Y tế Việt Nam xác nhận có giá trị tư vấn, hỗ trợ bác sĩ trong lựa chọn những phác đồ điều trị ung thư tiên tiến, phù hợp và hiệu quả cho bệnh nhân. Đây được xem là ứng dụng AI đầu tiên ở nước ta trong lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ.
Là căn bệnh có tính “sống còn” nên không lạ gì ung thư được giới nghiên cứu AI quan tâm nhiều nhất. Một trong những thách thức lớn nhất trong điều trị ung thư hiện nay là “cá thể hoá” từng bệnh nhân, bởi cùng mắc một bệnh ung thư, nhưng không bệnh nhân nào giống bệnh nhân nào, đặc biệt là bác sĩ cần xác định chính xác liều lượng thuốc tốt nhất cho mỗi bệnh nhân.
Để giải quyết thách thức này, năm qua các nhà nghiên cứu đại học London (Anh) phát triển một mô hình AI bắt chước khối u tăng trưởng và đáp ứng với thuốc, nhờ thế bác sĩ có thể tìm được loại thuốc tốt nhất với liều phù hợp nhất để giúp bệnh nhân chữa bệnh, đồng thời giảm tối đa hiệu quả phụ và nguy cơ kháng thuốc.
“Cạnh tranh” với chương trình này là sản phẩm hợp tác của các nhà khoa học viện Nghiên cứu ung thư London và đại học Edinburgh, với khả năng phát hiện những hình thức đột biến DNA trong khối u để dự báo xu hướng phát triển bệnh. Nhóm nghiên cứu nói: “Một trong những trở ngại lớn nhất của điều trị ung thư là bản chất thay đổi bất tận của khối u, điều này khiến bệnh đề kháng với thuốc”. Nhưng nếu biết được đường đi nước bước khối u, các bác sĩ có thể can thiệp sớm để ngăn chặn bệnh tiến triển hoặc đề kháng thuốc, làm tăng cơ hội sống của bệnh nhân.
Để xây dựng chương trình AI này, người ta đã sử dụng 768 mẫu bệnh phẩm ung thư của 178 bệnh nhân trong các nghiên cứu trước đây về ung thư ruột, thận, vú và phổi, phân tích dữ liệu trong mỗi dạng ung thư riêng lẽ để phát hiện chính xác và so sánh những thay đổi trong mỗi khối u. Nghiên cứu này công bố trong tạp chí Nature Methods thu hút sự quan tâm nhiều của giới ung thư học. TS Andrea Sottoriva, trưởng nhóm nghiên cứu, nói: “Trong tương lai, AI này có thể dùng để can thiệp điều trị ung thư ở giai đoạn sớm hơn, cũng nhưtiên đoán được sự tiến triển khối u”.
Không thay được bác sĩ
Ước tính mỗi năm có hàng trăm triệu người trên thế giới bị bác sĩ chẩn đoán nhầm. Tuần qua, trong một nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature Medicine, một nhóm nhà khoa học Mỹ cho biết họ có thể giải quyết tình trạng này bằng AI, trước mắt dùng để chẩn đoán những bệnh thường thấy ở trẻ em, từ nhiễm siêu vi, viêm dạ dày – ruột đến viêm màng não với mức độ chính xác 90%, hơn nhiều bác sĩ thật.
Để làm điều này, người ta nạp vào công cụ AI thông tin của gần 1,4 triệu bệnh án sức khoẻ bệnh nhân trẻ em khám ngoại trú tại trung tâm y khoa phụ nữ và trẻ em Quảng Châu, một bệnh viện công lập lớn ở Trung Quốc, từ tháng 1/2016 đến tháng 7/2017. Tổng cộng có 101,6 triệu mẫu dữ liệu dùng để “huấn luyện” A.I, cho phép nó “bắt chước cách suy nghĩ chẩn đoán bệnh của bác sĩ bằng xương bằng thịt”. Những câu nói hoặc từ ngữ chuyên môn cũng như dữ liệu như thân nhiệt, nhịp thở, nhịp tim của bệnh nhân… cũng được nạp vào hệ thống.
Khi thi thố tài năng với những bác sĩ có kinh nghiệm, công cụ này chẩn đoán chính xác hen suyễn trong hơn 90% trường hợp, trong khi mức chính xác của bác sĩ từ 80 – 94%. Trong chẩn đoán bệnh đường tiêu hoá, AI chính xác 87% còn bác sĩ chính xác từ 82 – 90%.
TS Kang Zhang, trưởng bộ môn di truyền nhãn khoa đại học California (Hoa Kỳ), người tham gia chương trình AI này và ứng dụng để chẩn đoán các thương tổn ở mắt, cho biết hệ thống rất có lợi để sàng lọc bệnh nhân và tập trung vào những người cần theo dõi đặc biệt. Ông nói: “Bác sĩ không thể đánh giá hết mọi tình huống, vì thế AI có thể kiểm tra đột xuất và bảo đảm bác sĩkhông bỏ lỡ tình huống nào”.
Chỉ mới phát triển, AI đã cho thấy khả năng cạnh tranh với bác sĩ, khi phát triển thêm nữa liệu nó có thể thay thế bác sĩ thực hay không? Theo TS Jörg Goldhahn, viện Kỹ thuật liên bang Thuỵ Sĩ, viễn cảnh này có thể vì AI có khả năng gần như vô hạn để chẩn đoán bệnh và mổ xẻ chính xác hơn bác sĩ. Nhưng TS Vanessa Rampton, đại học McGill (Hoa Kỳ), cho rằng AI không bao giờ có thể thay thế được con người trong y tế. Bà nói: “Máy tính không thể chăm sóc bệnh nhân một cách tận tâm hoặc lo lắng người khác với tư cách một con người, vì nó không phải là người và không quan tâm gì cả”.
Đồng tình với ý kiến này, GS Phạm Đức Trường, đại học Birmingham (Anh quốc), cho biết dù được “huấn luyện” nhiều thế nào đi chăng nữa, những hệ thống AI vẫn không bảo đảm chính xác 100%. Nhà khoa học Việt kiều nói: “Mặc dù kết quả nghiên cứu cho thấy AI có thành tích tốt hơn các bác sĩ trẻ, nhưng nó không thay thế bác sĩ được. Những quyết định hoặc đánh giá quan trọng vẫn thuộc về những chuyên gia con người dày dạn kinh nghiệm”.
Bình Yên (theo TGTT)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này