11:11 - 18/07/2016
Trung Quốc: ‘Bong bóng khởi nghiệp’ đang phình lên
Trung Quốc đang dấy lên một làn sóng “khởi nghiệp”, các “trung tâm sáng tạo” mọc như nấm trên khắp nước.
Nhiều ý kiến cho rằng, đây là “bong bóng bất động sản” trá hình, có nguy cơ đổ vỡ trong tương lai không xa.
“Toàn dân khởi nghiệp”
Mệnh lệnh của Chính phủ Trung Quốc về xây dựng một nền kinh tế lấy sáng tạo làm động lực đã khởi động phong trào “toàn dân khởi nghiệp” và đi kèm là cuộc chạy đua xây dựng các công trình mới để hỗ trợ sáng tạo tại các chính quyền địa phương.
Bắc Kinh lập luận rằng, mô hình phát triển của Trung Quốc có thể giúp kiến tạo thành công các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ cao (start-up). Bằng các khẩu hiệu như “toàn dân khởi nghiệp” và “Internet plus” (ứng dụng Internet và công nghệ thông tin vào các ngành kinh doanh truyền thống để thúc đẩy tăng trưởng), Bắc Kinh kêu gọi xây dựng các trung tâm sáng tạo trên khắp cả nước với hy vọng đặt nền móng để một Jack Ma tiếp theo xuất hiện (Jack Ma là người sáng lập tập đoàn thương mại điện tử Alibaba).
Chính quyền Trung Quốc khuyến khích sinh viên, thậm chí cả công nhân nhập cư, thử bắt tay khởi nghiệp để chuyển hóa Trung Quốc thành một nền kinh tế công nghệ cao, ít phụ thuộc vào các ngành sản xuất cơ bản.
“Khởi nghiệp” cũng được coi là biện pháp giải quyết công việc làm cho người lao động khi tăng trưởng kinh tế bị chậm lại đáng kể, nền kinh tế không tạo ra đủ số việc làm cho hàng triệu thanh niên tham gia thị trường lao động hằng năm.
Thế là các “trung tâm sáng tạo” (incubator) ồ ạt mọc lên khắp trên cả nước và được dự báo sẽ tăng hơn gấp đôi, lên gần 5.000 trung tâm trong năm năm tới, theo Công ty Nghiên cứu Internet iiMedia có trụ sở tại Hồng Kông. Gần 80% vốn đầu tư xây dựng các trung tâm này là từ ngân sách của chính phủ hoặc các trường đại học được nhà nước hỗ trợ hoặc kết hợp cả hai, iiMedia cho biết.
Nhưng vấn đề là các doanh nhân không chọn các trung tâm sáng tạo này làm trụ sở. Nhiều trung tâm sáng tạo được xây dựng ở các thị trấn hoặc thành phố nhỏ, không phải là địa điểm lý tưởng để thu hút các công ty khởi nghiệp, vì không có thị trường, không có hệ thống các nhà cung cấp cũng như các doanh nhân đồng nghiệp tại địa phương.
Phần lớn các trung tâm này thường chỉ cung cấp các tiện ích cơ bản như một bàn làm việc và một đường dây điện thoại.
Ngoài ra, các trung tâm này còn thiếu các chuyên môn về tiếp thị, công nghệ và tài chính mà các công ty khởi nghiệp rất cần.
Hiện hầu hết các trung tâm sáng tạo này có tỷ lệ sử dụng chưa đến 40%, theo iiMedia. Và cũng giống như cơn sốt xây dựng các nhà máy thép, các công viên chủ đề và khu đô thị trước đó, Trung Quốc giờ đây đang đối mặt với tình trạng tràn ngập trung tâm sáng tạo – những dự án vô ích, làm tăng gánh nặng nợ nần và là tác dụng ngược của chính sách từ trên ban xuống.
“Rủi ro bong bóng cực kỳ lớn”, theo Shi Jiqiang, một đối tác ở Công ty Leilai Management đang điều hành hoạt động hàng ngày tại một trung tâm khởi nghiệp ở thành phố Thiên Tân, gần Bắc Kinh.
“Đây là một thử thách cho chính phủ lẫn các nhà quản lý các không gian khởi nghiệp vì không có đủ doanh nhân”, Shi Jiquiang nói.
Niềm hy vọng mong manh
Thị trấn nhỏ Sa Thành, huyện Hoài Lai, tỉnh Hà Bắc đã đáp lời hiệu triệu của Bắc Kinh bằng cách xây dựng một tòa tháp đôi cao 25 tầng, một tòa là cao ốc văn phòng và tòa tháp còn lại là trung tâm sáng tạo.
Tuy nhiên, trung tâm sáng tạo này trống hoác và bị phủ đầy rác bụi dù cung cấp bàn ghế làm việc, miễn phí tiền thuê chỗ và các tiện ích trong thời gian ban đầu cho các công ty khởi nghiệp.
Cũng giống như các thị trấn khác ở khu trung tâm công nghiệp của Trung Quốc, Sa Thành đang chịu sức ép từ Bắc Kinh yêu cầu phải giảm năng suất công nghiệp dư thừa. Nhiều nhà máy xi măng, thủy tinh cũng như các mỏ than và nhà máy thép ở đây đã phải đóng cửa.
Chỉ có một vài dấu hiệu của cuộc vận động sáng tạo do chính quyền trung ương phát động hiện diện ở thị trấn Sa Thành. Đó là dòng chữ toàn dân khởi nghiệp bằng tiếng Hoa treo trên một hàng rào của khu kinh tế Sa Thành.
Ngoài ra, người dân địa phương cho biết họ không thấy bất kỳ hoạt động quảng bá nào cho trung tâm sáng tạo và bất luận thế nào, họ cảm thấy rằng trung tâm sáng tạo này không nhắm đến họ.
Thay vì vậy, họ cho rằng nó được xây dựng với mục đích thu hút các sinh viên và doanh nhân từ Bắc Kinh, cách thị trấn Sa Thành khoảng bốn tiếng đồng hồ đi tàu lửa.
“Tôi không trù tính làm doanh nhân. Bạn cần tiền để làm doanh nhân. Đối với người như tôi thì không vì tôi thực sự không có nhiều sự lựa chọn”, Liu Haiyang, 30 tuổi, chủ một cửa hàng bán thiết bị phòng tắm gần trung tâm sáng tạo, nói.
“Trung tâm sáng tạo đang lỗ. Nhưng chúng tôi đang chơi cuộc chơi dài hơi, hy vọng rằng nỗ lực này sẽ tạo ra các công ty đóng góp thuế và tạo ra việc làm cho nền kinh tế địa phương”, một doanh nhân có mối quan hệ mật thiết với chính quyền địa phương, cho biết.
Một số chính quyền địa phương khác chuyển đổi các cao ốc văn phòng ế khách thành trung tâm sáng tạo. Tại khu kinh tế mới Vu Gia Bảo ở thành phố Thiên Tân gần Bắc Kinh, chính quyền địa phương đã phân bổ 5,5 km2 đất cho 11 trung tâm sáng tạo và ít nhất 4 trung tâm như vậy nữa sắp mọc lên. Tuy nhiên, trung tâm sáng tạo lớn nhất ở đây chỉ có tỷ lệ sử dụng 30%.
“Tất cả các tòa nhà văn phòng này đã xây xong. Chúng tôi có lẽ cũng sử dụng chúng để giúp các công ty khởi nghiệp giảm chi phí”, Yang Dehong, một quan chức chính quyền địa phương, cho biết.
Trở ngại ở văn hóa doanh nghiệp
Các nhà đầu tư mạo hiểm cho rằng các công ty khởi nghiệp sẽ được hút đến những trung tâm sáng tạo đã hoạt động thành công hoặc đến những nơi họ có thể tìm thấy sự kết hợp hiệu quả giữa thị trường địa phương, nhân tài, trình độ chuyên môn và các doanh nhân đồng nghiệp. Đó là Châu Hải, Quảng Châu, Bắc Kinh,
Thượng Hải và Thâm Quyến – 5 thành phố lớn nằm ở vị trí cao nhất trong bảng xếp hạng các thành phố được công ty khởi nghiệp yêu thích nhất ở Trung Quốc.
Tuy vậy, các chuyên gia khởi nghiệp cho rằng còn nhiều yếu tố cơ bản khác đang kìm hãm phong trào khởi nghiệp ở Trung Quốc, đặc biệt là văn hóa doanh nghiệp.
Ngay tại các thành phố có các trường đại học, thanh niên Trung Quốc thường bị cha mẹ thúc ép phải tìm một công việc làm ổn định tại cơ quan nhà nước hay công ty tư nhân. Theo quan điểm của họ, tự thân lập nghiệp là quá rủi ro.
Thất bại trong việc thực thi một ý tưởng kinh doanh mới, được coi là điều bình thường ở các nước phương Tây, lại bị coi là một nỗi nhục nhã ở Trung Quốc.
Người thất bại không chỉ mất vốn liếng, uy tín, danh dự mà còn có thể làm xấu hổ lây cho cả gia đình, dòng tộc.
Lực cản tâm lý này khiến cho các bạn trẻ rất lo lắng và ngần ngại khi khởi sự một công việc kinh doanh mới mẻ, cho dù chỉ là mô phỏng một phương thức kinh doanh đã thành công ở nước ngoài.
Một xã hội không tôn trọng, không thừa nhận sự khác biệt về quan niệm, không quý trọng tài sản trí tuệ của người khác, cũng không phải là môi trường thích hợp cho hoạt động sáng tạo, cho dù có xây lên hàng ngàn “trung tâm sáng tạo” bằng bê tông cốt thép.
Hệ thống giáo dục Trung Quốc, phần lớn chú trọng phương pháp học vẹt, cũng gây cản trở cho sự phát triển của những người có tư tưởng sáng tạo, theo Bo Yiqun, Giám đốc điều hành của trung tâm sáng tạo tư nhân Chinaccelerator ở Bắc Kinh có tỷ lệ diện tích được sử dụng đến 85%.
Yiqun nói rằng cho dù gặp khó khăn với các yếu tố này, các nỗ lực xây dựng không gian sáng tạo vẫn sẽ có cơ hội thành công hơn nếu các quan chức chính quyền hợp tác với các doanh nhân kỳ cựu hoặc các nhà đầu tư mạo hiểm có sẵn tiền đầu tư.
Ông cho rằng những nơi mà chính quyền tự ra quyết định đầu tư sẽ không mang lại hiệu quả dù ở bất kỳ nơi đâu, trên thế giới hay ở Trung Quốc.
“Trong bất kỳ dạng thị trường nào, các chuyên gia chứ không phải là nhà kỹ trị hay quan chức phải là người đưa ra quyết định kinh doanh. Bạn sẽ không thấy nhiều công ty thành công đến từ một quy trình ra quyết định dựa vào chính phủ”, theo William Bao Bean, đối tác đầu tư ở quỹ đầu tư mạo hiểm SOSV có trụ sở ở New Jersey, Mỹ, chuyên đầu tư vào các công ty khởi nghiệp, có các chi nhánh ở Trung Quốc.
Theo TBKTSG/Reuters
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này