09:48 - 20/09/2023

Tại sao lại bắt buộc ô tô cá nhân lắp camera giám sát lái xe?

Nhiều người dân cảm thấy băn khoăn về đề xuất ô tô cá nhân cần có thiết bị thu thập dữ liệu, hình ảnh người lái xe, mới đủ điều kiện tham gia giao thông, của Bộ Công an.

Tại Dự thảo lần 4 của Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ đang lấy ý kiến các cơ quan, tổ chức, cá nhân trước khi trình Quốc hội xem xét, Bộ Công an đề xuất xe cơ giới, xe máy chuyên dùng tham gia giao thông cần có thiết bị giám sát hành trình; thiết bị thu thập dữ liệu, hình ảnh người lái xe.

Theo quy định tại nghị định 10/2020/NĐ-CP, trước ngày 1/7/2021, ô tô kinh doanh vận tải hành khách từ 9 chỗ trở lên, phải lắp camera đảm bảo ghi, lưu trữ hình ảnh trên xe (bao gồm cả lái xe và cửa lên xuống của xe) trong quá trình tham gia giao thông. Xe kinh doanh vận tải hàng hóa bằng container, xe đầu kéo cũng phải lắp camera đảm bảo ghi, lưu trữ hình ảnh của người lái xe trong quá trình tham gia giao thông.

Với ô tô từ 9 chỗ ngồi trở xuống, đây là đề xuất đầu tiên, nếu thành luật, sẽ có khoảng 4 triệu xe phải lắp các thiết bị này.

Nhiều người dân cảm thấy băn khoăn khi nhận được thông tin về đề xuất này. Đề xuất ô tô cá nhân bắt buộc phải lắp camera giám sát lái xe để làm gì? Những thông tin, hình ảnh được các thiết bị ghi lại từ xe cá nhân, có phải truyền về hệ thống quản lý của cơ quan chức năng hay không; chế tài xử phạt ra sao nếu không lắp…?

Hiện tại, dù chưa có quy định, nhiều chủ xe cá nhân đã lắp camera hành trình để theo dõi, ghi lại hình ảnh trong quá trình vận hành và ngay cả khi đang đỗ. Tuy vậy, đây hầu hết là camera quay ra bên ngoài, tức quan sát đường giao thông, không phải quan sát trong cabin. Dữ liệu do camera hành trình ghi lại là cơ sở để chủ xe giải quyết các tranh chấp liên quan đến pháp lý, bảo hiểm nếu xảy ra va chạm. Tuy nhiên, dữ liệu này thuộc sở hữu cá nhân và chủ xe không có trách nhiệm phải chia sẻ cho người khác.

Theo kỹ sư ô tô Nguyễn Minh Đồng, hình như trên thế giới chưa có quốc gia nào bắt buộc xe cá nhân phải lắp thiết bị giám sát hành trình, thu thập dữ liệu, hình ảnh người lái mới đủ điều kiện để lưu thông cả. Giả sử những thông tin, hình ảnh được ghi lại từ xe cá nhân không phải truyền về hệ thống quản lý của cơ quan chức năng thì chỉ dành cho cá nhân, vậy bắt buộc lắp là không cần thiết, nên để các cá nhân tự quyết định lắp hay không. Còn dữ liệu cá nhân phải truyền về hệ thống quản lý của cơ quan chức năng, sẽ khiến nhiều người e ngại, sự riêng tư có thể bị ảnh hưởng, cùng với đó là tốn khoản phí quản lý hàng năm.

Nhiều nước không đưa ra quy định bắt buộc phải lắp thiết bị giám sát hành trình, thu thập thông tin người lái trên xe cá nhân là lo ngại vi phạm quyền tự do cá nhân, sẽ bị người dân phản đối. Chưa kể các thiết bị giám sát hiện nay còn có khả năng lén theo dõi lái xe và hành khách trên xe về những nơi đi và đến, về cử chỉ nét mặt, cân nặng, thông tin sức khỏe, thậm chí cả hoạt động tình dục… Các thông tin này được thu thập nhằm mục đích riêng, chẳng hạn để bán cho người khác. Có những dữ liệu có vẻ như hoàn toàn vô nghĩa đối với bất kỳ cá nhân nào, nhưng đối với một công ty hoặc những kẻ có ý đồ xấu thì nó có thể trở nên vô giá.

Tuy dữ liệu của thiết bị giám sát hành trình trên xe cá nhân, sẽ giúp chủ xe giải quyết các vấn đề pháp lý khi không may xảy ra va chạm, tai nạn…nhưng không nên bắt buộc mà chỉ nên khuyến khích. Nếu quy định này thành hiện thực thì ngành kinh doanh camera sẽ được hưởng lợi. Nhu cầu về ô tô ngày càng tăng, doanh số camera bán ra cũng tăng theo, ông Đồng nêu ý kiến.

Trước đây, vào năm 2015, Bộ Công an cũng đưa ra quy định xe ô tô từ 4 đến 9 chỗ phải trang bị 1 bình bột chữa cháy (Thông tư 57/2015/TT-BCA). Nhưng bị phản đối, do lo ngại bình chữa cháy có thể phát nổ trong xe gây nguy hiểm và nhiều chủ xe đã không thực hiện theo. Sau đó quy định này đã bị thay thế, từ ngày 20/2/2021 trở đi xe ô tô từ 4 đến 9 chỗ ngồi không phải trang bị bình chữa cháy (Thông tư 148/2020/TT-BCA).