10:50 - 26/07/2018

Nghịch lý ngành xi măng

Xuất khẩu hơn 15 triệu tấn xi măng trong 6 tháng đầu năm 2018 với giá chỉ bằng 50% các nước trong khu vực, nhưng giá xi măng trong nước cao hơn giá xuất trên 20 USD/tấn.

Ngành xi măng đang bán rẻ tài nguyên. Ảnh: Ngọc Thắng

Xuất khẩu xi măng trong 6 tháng đầu năm 2018 đạt khoảng 15,42 triệu tấn, tăng 50% so cùng kỳ và đạt tới 85,6% chỉ tiêu xuất khẩu của cả năm. Đáng nói là chúng ta đang xuất bán xi măng với giá quá rẻ.

Cụ thể trong tháng 6, các nhà cung cấp vật liệu xây dựng ở TP.HCM báo giá xi măng (đã bao gồm 10% thuế VAT) dao động trong khoảng 77.000 – 85.000 đồng/bao (50 kg); tương đương 63 – 74 USD/tấn. Còn giá xi măng xuất khẩu trong tháng 6 là 48 – 50 USD/tấn tùy loại. Giá xi măng Thái Lan cùng thời điểm là 68 – 69 USD/tấn.

Tại cuộc làm việc với tổ công tác của Thủ tướng do Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng chủ trì đầu tháng 4/2018, Tổng công ty xi măng VN (VICEM) cho biết giá xi măng xuất khẩu của VN hiện vào loại thấp nhất khu vực. Cụ thể, xi măng dân dụng VN giá khoảng 48 – 50 USD/tấn so với giá của Thái Lan là 65 USD/tấn, Indonesia 102 USD/tấn, Philippines cũng xấp xỉ 100 USD/tấn.

Tại cuộc họp này, TS Nguyễn Đình Cung (Viện trưởng Viện Nghiên cứu và quản lý kinh tế T.Ư) đã phải thốt lên: “Chúng ta đang bán rẻ tài nguyên”. Còn TS Trần Đình Thiên (Viện trưởng Viện Kinh tế VN) nói: “Trong khi chiến lược các nước là đóng cửa dần nhà máy xi măng thì ở VN việc mở rộng lại được đánh giá cao, các nhà máy lại phát triển tưng bừng”.

Một điểm đáng chú ý khác là tỷ lệ xuất khẩu clinker (nguyên liệu thô để sản xuất xi măng) cao gần gấp đôi xi măng. Cụ thể: VICEM xuất khẩu xi măng chỉ đạt 7 triệu tấn/năm thì xuất khẩu clinker 13 triệu tấn/năm. Giá xuất khẩu clinker của VN chỉ trên dưới 30 USD/tấn, chưa bằng một nửa giá clinker xuất khẩu của Trung Quốc.

Xi măng là ngành thâm dụng tài nguyên và năng lượng nên không được khấu trừ thuế VAT đầu vào và chịu thuế suất thuế xuất khẩu 5%. Lấy lý do việc này khiến chi phí xuất khẩu xi măng tăng khoảng 7,5 USD/tấn, với clinker là khoảng 4,5 USD/tấn nên Bộ KH-ĐT kiến nghị Chính phủ cho phép khấu trừ thuế VAT đầu vào và giảm thuế xuất khẩu xuống mức thấp hơn để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp.

Ngày 15/12/2017, Chính phủ ban hành Nghị định số 146/2017 sửa đổi bổ sung một số điều tại Nghị định 100/2016, trong đó đưa thuế suất xi măng về 0% và hoàn thuế VAT cho doanh nghiệp xuất khẩu xi măng. Nghị định có hiệu lực từ 1/2/2018, được cho là bước ngoặt của việc tăng xuất khẩu xi măng trong 6 tháng đầu năm nay. Năm nay, tiêu thụ xi măng toàn ngành tăng 25% so với cùng kỳ năm trước, tương đương hơn 51 triệu tấn.

Như vậy, dù xuất khẩu giá thấp, nhưng sản lượng xuất xi măng tăng cao. Ngành xi măng lại có thêm nhiều dự án mới thời gian qua. Tất cả đã cảnh báo nghịch lý về cung cầu, về giá dẫn đến việc sản xuất ồ ạt mà bán rẻ tài nguyên.

Theo Chí Nhân/Thanh Niên