10:02 - 22/10/2016
Thay đổi tư duy quản trị là thách thức lớn nhất với DNNN
Một trong những điểm yếu và thách thức lớn nhất mà các DN có vốn nhà nước phải xử lý là cải thiện quản trị, hay nói cách khác là phải thay đổi hoạt động một cách thực chất.
Một khảo sát của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho thấy, trong tổng số 390 DN tham gia cuộc điều tra, thì có tới 33% DN cho biết, chủ sở hữu nhà nước vừa hành xử như một NĐT, vừa có tính chất của một cơ quan hành chính nhà nước; 21% cho rằng, “ông chủ” nhà nước giống cơ quan hành chính hơn là một NĐT…
Có tới 72% DN 100% vốn nhà nước và 67% DN đa sở hữu cho rằng, DN vẫn thường xuyên hoặc đôi khi phải có sự đồng ý của chủ sở hữu/cổ đông nhà nước khi ký các hợp đồng thuộc thẩm quyền quyết định của HĐQT/tổng giám đốc/giám đốc, trong đó, tính “thường xuyên” gắn với 30% DNNN đa sở hữu.
Cổ đông cũng bị phân biệt đối xử
Một vấn đề khác là các DNNN sau khi cổ phần hóa thường xảy ra tình trạng phân biệt đối xử giữa cổ đông nhà nước và cổ đông khác.
Chẳng hạn, trong một số đợt phát hành cổ phần của các công ty cổ phần mà Nhà nước chiếm tỷ lệ chi phối, giá phát hành cho cổ đông nhà nước thấp hơn so với giá phát hành cho các cổ đông khác.
Bên cạnh đó là tình trạng bất cân xứng thông tin hoặc thiếu minh bạch, thậm chí doanh nghiệp vẫn thực hiện cơ chế báo cáo cho đơn vị đại diện sở hữu giống như khi là DNNN.
Các đại diện sở hữu nhà nước (tổng công ty, người đại diện vốn) có quyền tiếp cận thông tin ưu tiên so với các cổ đông thiểu số.
Điều này hạn chế khả năng của các nhóm cổ đông khác thực thi các quyền của cổ đông và hạn chế việc kiểm tra, giám sát về quản trị doanh nghiệp đối với ban điều hành.
Trong công văn gửi các cơ quan quản lý mới đây phân tích về tình trạng vi phạm quản trị Cty tại TCT Bia rượu nước giải khát Sài Gòn (Sabeco), Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính khẳng định rằng, việc bầu thành viên HĐQT tại TCT này là sai luật.
Cụ thể, Luật DN 2005 (áp dụng cho việc bầu ông Vũ Quang Hải) và Luật Doanh nghiệp 2014 (áp dụng cho việc bầu ông Võ Thanh Hà ) đã nhấn mạnh, việc bầu thành viên HĐQT phải được biểu quyết tại Đại hội cổ đông và không được dùng hình thức lấy ý kiến bằng văn bản để bầu thành viên HĐQT (Điều 104 Luật Doanh nghiệp 2005 ) và Điều 143 luật DN 2014) .
Tuy nhiên, cả hai trường hợp trên, Sabeco đều thực hiện theo hình thức lấy ý kiến bằng văn bản và như vậy là hoàn toàn sai Luật.
Việc bầu bổ sung thành viên HĐQT không theo thể thức mà Luật Doanh nghiệp đề ra thì sẽ không có giá trị pháp lý, bởi vậy VAFI cho rằng ông Võ Thanh Hà và Vũ Quang Hải không thể trở thành thành viên HĐQT Sabeco.
TTCK Việt Nam cũng đã chứng kiến không ít trường hợp cho thấy cách hành xử không tuân thủ Luật DN của cơ quan đại diện vốn nhà nước, gây bức xúc cho các nhóm cổ đông khác.
Đơn cử, hồi năm 2014, cổ đông CTCP Dệt Gia dụng Phong Phú (PPH) đã gửi đơn kêu cứu khắp nơi phản đối phương án sáp nhập DN này vào TCty Phong Phú (Cty mẹ nắm giữ 53,3% cổ phần của PHH) với tỷ lệ hoán đổi cổ phần 1:1.
Theo nhóm cổ đông, tỷ lệ hoán đổi này là không hợp lý vì PHH là DN có hiệu quả kinh doanh trên vốn tốt hơn hẳn TCty CP Phong Phú.
Và theo Luật DN, TCty Phong Phú không được bỏ phiếu thông qua phương án này tại Đại hội đồng cổ đông của PHH vì xung đột lợi ích với các nhóm cổ đông khác.
Tuy nhiên, bất chấp sự phản đối của các nhóm cổ đông nhỏ, TCty Phong Phú vẫn bỏ phiếu thông qua phương án trên tại Đại hội đồng cổ đông PPH.
Thay đổi từ tư duy
Đề cập về hai trường hợp trên, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho rằng, đó chỉ là một vài trong số rất nhiều trường hợp thể hiện tư duy quản lý nhà nước vẫn chi phối hoạt động của doanh nghiệp cổ phần mà Nhà nước nắm đa số.
Ở nhiều DN khác, cơ quan đại diện vốn nhà nước áp đặt hầu hết các quyết định về đầu tư, nhân sự, phân bổ lợi nhuận… mà không coi trọng ý kiến của các nhóm cổ đông khác.
Trong khi đó, Nhà nước với vai trò là cổ đông trong doanh nghiệp phải tuân thủ Luật Doanh nghiệp giống như các cổ đông khác.
Tiến sỹ Võ Trí Thành, Nguyên Viện phó Viện quản lý kinh tế trung ương cũng nhấn mạnh đến điểm yếu về tính minh bạch, và công bố thông tin của doanh nghiệp.
“Thông tin chuyên nghiệp để quản lý ở cả tầm tổng thể, lẫn thông tin tương tác với thị trường cũng rất kém”, ông Thành nhận xét.
Vậy Việt Nam có thể cải thiện vấn đề này bằng cách nào?
Ở tầm vĩ mô, ông Thành nhắc đến những phải pháp rất tổng thể. Đơn giản nhất, đó là thu nhỏ quy mô của vốn nhà nước. N
ếu các biến số khác vẫn giữ nguyên, vốn nhà nước nhỏ lại thì vấn đề sẽ nhỏ đi. Cách này gắn với cổ phần hóa, tư nhân hóa, thoái vốn nhà nước, trên cơ sở nhìn nhận vai trò của nhà nước trong nền kinh tế.
Làm sao quy mô kinh tế nhà nước giảm bớt đi, nhà nước chỉ nắm giữ những lĩnh vực ngành nghề quan trọng mà các thành phần kinh tế khác không thể làm tốt.
Cách thứ 2, vẫn giữ vai trò của sở hữu nhà nước một quy mô quan trọng nhưng tập trung thu hút công nghệ mới, cách thức quản lý mới, kỹ năng mới để tái cấu trúc DN, chẳng hạn thúc đẩy các doanh nghiệp tìm được đối tác chiến lược phù hợp.
Cách thứ 3 là áp các thông lệ, chuẩn mực quản trị tốt vào DN.
Theo DĐDN
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này