11:51 - 13/09/2016
Các Bộ thỏa hiệp, doanh nghiệp ‘trần ai’
Không phải vô cớ mà Chính phủ và Thủ tướng đang đặt quyết tâm mạnh mẽ và hành động quyết liệt trong việc cải cách thủ tục hành chính để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động đầu tư, kinh doanh của giới doanh nghiệp.
Giấc mơ về… ngày xưa
Ông Nguyễn Văn Đực, Phó giám đốc Công ty TNHH Địa ốc Đất Lành (TP.HCM) chắc không nghĩ rằng, giấc mơ “bao giờ cho đến ngày xưa” của ông lại phổ biến đến thế.
“Ngày xưa” của ông là những năm trước 2006, khi đó, các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản chỉ cần phải thực hiện các thủ tục liên quan đến quyết định giao đất và duyệt quy hoạch, mất khoảng 1 năm là có thể khởi công công trình.
Từ đó đến nay, các văn bản pháp luật liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh và xây dựng được ban hành mới liên tục.
“Hiện giờ, thời gian hoàn thành các thủ tục để khởi công 1 dự án xây dựng nhà ở là khoảng 3-4 năm với vô vàn thủ tục và chi phí. Chỉ riêng việc phải bay ra, bay vào làm thủ tục thẩm định thiết kế kỹ thuật tại Bộ Xây dựng ở Hà Nội với các công trình trên 20 tầng cũng đủ thấy chi phí lớn ra sao. Doanh nghiệp không thể chịu hết, chúng tôi đổ vào giá bán”, ông Đực thẳng thắn.
Còn “ngày xưa” của ông Nguyễn Phương Bắc, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế – xã hội Bắc Ninh là những năm 2008 – 2009, khi Bắc Ninh là một trong những điển hình tốt của cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm được 2/3 thời gian tiếp cận đất đai của nhà đầu tư, giảm từ 300 ngày xuống còn 60 ngày.
“Khi đó, Bắc Ninh ban hành một trình tự thủ tục về đầu tư, xây dựng, đất đai và môi trường áp dụng chung. Thực chất đây là cách làm giảm bớt những tác động xấu của các luật liên quan do không đồng bộ, chồng chéo trong quy định bằng cách thống nhất chuẩn mực về nội dung, hình thức các loại giấy tờ, hồ sơ và trình tự thủ tục, chủ động cắt bỏ, đơn giản hóa những thủ tục thuộc thẩm quyền của địa phương”, ông Bắc cho biết.
Nguyên tắc của quy trình này thậm chí đã được viết thành cẩm nang về điển hình tốt trong cải cách thủ tục về đầu tư xây dựng là mô hình nghiên cứu để đưa vào luật sửa đổi một số điều của luật liên quan đến đầu tư và xây dựng ban hành năm 2009.
“Quy trình đang thực hiện tốt thì các luật lại sửa, giờ không còn dùng được nữa. Thủ tục lại chồng chéo, trùng lắp. Quan trọng là không rõ trình tự, đường đi của các thủ tục này, không rõ cái nào trước, cái nào sau”, ông Bắc ngán ngẩm cho hay.
Các Bộ thỏa hiệp
Điều đáng nói là những chồng chéo, vướng mắc trong thủ tục hành chính liên quan đến đầu tư, xây dựng, đất đai, nhà ở, kinh doanh bất động sản, môi trường… đáng ra không thể có khi các luật liên quan đến vấn đề này vừa được sửa đổi, bổ sung gần như tại cùng một thời điểm (năm 2014) và mới có hiệu lực vào tháng 7/2015 (chỉ có Luật Đất đai được ban hành năm 2013).
Trong ban soạn thảo các văn bản luật này có đầy đủ đại diện các cơ quan liên quan và vì vậy về nguyên tắc có thể hóa giải mọi sự trùng lắp hay vướng mắc về thủ tục có liên quan.
Nhưng thực tế đang diễn ra không như vậy. Ông Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương đã nhìn nhận rằng, phải chăng có sự thỏa hiệp của các bộ, ngành về “quyền anh, quyền tôi” trong quá trình xây dựng cơ chế chính sách.
“Chẳng có bộ nào nhìn vào toàn bộ quy trình mà các nhà đầu tư phải đi, họ chỉ nhìn vào phần việc của bộ mình, ngành mình nên lần nào phản biện lại ý kiến doanh nghiệp kêu ca họ cũng nói là quy trình rõ ràng, không có vấn đề gì…”, ông Cung thừa nhận.
Điều này có thể thấy rõ hơn trong mô hình được dựng lại từ các quy định hiện hành liên quan đến các thủ tục hành chính của một dự án có sử dụng đất đai, có đầu tư xây dựng của ông Phan Đức Hiếu, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương.
Trong khá nhiều trường hợp, nhà đầu tư sẽ phải thực hiện nhiều lần thủ tục giống nhau, ở các cơ quan như nhau, nhưng theo các trình tự khác nhau, do căn cứ vào các văn bản luật khác nhau.
“Các thủ tục này về bản chất là giống nhau, nghĩa là cơ quan được tham vấn ý kiến đều là cơ quan quản lý về đầu tư, xây dựng, đất đai môi trường; các cơ quan quyết định đều là Quốc hội, Thủ tướng hoặc UBND cấp tỉnh, tùy theo quy mô của từng dự án.
Có thể thấy rõ sự lặp lại về thủ tục này sẽ gây mất thời gian cho các bên, rủi ro cho nhà đầu tư khi không rõ thủ tục nào trước, thủ tục nào sau. Chưa kể các chi phí để tuân thủ các thủ tục này”, ông Hiếu phân tích.
Đương nhiên, khi các quy định không rõ thì việc thực hiện sẽ phụ thuộc rất lớn vào từng địa phương.
Đơn cử như Luật Bảo vệ môi trường quy định quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường là căn cứ để cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án, nghĩa là nhà đầu tư phải thực hiện thủ tục xin phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường trước khi thực hiện thủ tục xin quyết định chủ trương đầu tư.
Nhưng trong Luật Đầu tư lại không yêu cầu nhà đầu tư phải nộp quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường trong thủ tục quyết định chủ trương đầu tư.
Thực tế, việc tuân thủ thủ tục quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường rất phức tạp và tốn kém, nếu chưa nhận được chấp thuận chủ trương đầu tư mà thực hiện thủ tục này sẽ rủi ro cho nhà đầu tư.
Mặt khác, rất khó cho cả nhà đầu tư và cơ quan quản lý nhà nước đánh giá tác động môi trường khi thông tin về giai đoạn nghiên cứu dự án đầu tư chưa đủ, độ chính xác chưa cao.
“Nhiều địa phương thực hiện thủ tục quyết định chủ trương đầu tư trước. Điều này là hợp lý”, ông Hiếu phân tích.
Trong quy trình trước đây của Bắc Ninh, thủ tục phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường được thực hiện trước khi cấp phép xây dựng.
Sự hợp lý theo góc nhìn của ông Hiếu không phải mới, vì đã được đặt ra ngay khi sửa đổi Luật Bảo vệ môi trường, nhưng không được ngành tài nguyên và môi trường ủng hộ.
Mọi việc diễn ra tương tự với các vướng mắc giữa Luật Đầu tư với Luật Xây dựng, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản…
Đây đang là rào cản lớn nhất trong quá trình nghiên cứu, xây dựng một luật để sửa các luật liên quan đến đầu tư, kinh doanh nhằm tháo gỡ các vướng mắc giữa các luật này.
Nếu không có cách hóa giải, sự thỏa hiệp sẽ lại kéo dài “giấc mơ xưa” của ông Đực, ông Bắc và nhiều doanh nghiệp khác về một môi trường kinh doanh thuận lợi.
Theo DĐDN
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này