Black Friday, vui nhưng đã giảm nhiệt!

Hàng ngàn người trên thế giới biểu tình chống Black Friday, vì tiêu dùng tác động đến biến đổi khí hậu toàn cầu.

Hiện tượng bán hàng của nước Mỹ đã tác động đến tâm lý của các nhà bán lẻ trên toàn thế giới trong mấy năm gần đây, tạo ra một hiệu ứng khiến các nhà hoạt động, chính trị gia và ngay cả người tiêu dùng phản ứng ngược. Không xa Paris, những người biểu tình vì khí hậu chận lối vào một trung tâm mua sắm và tập hợp ở những trụ sở của Amazon, để phản đối việc sản xuất quá mức mà họ cho rằng làm như thế là giết hành tinh. Công nhân ở Amazon bên Đức đã đình công đòi tăng lương. Một số nhà lập pháp của Pháp muốn cấm triệt để ngày Black Friday.

Những nhóm nhân quyền của người tiêu dùng ở Anh và một số nước khác cho rằng, những nhà bán lẻ sử dụng Black Friday như là một khẩu hiệu để chiêu dụ người mua sắm, nhưng không bao giờ minh bạch hư thực chuyện giảm giá như thế nào. Những người phê phán khác lên án làm như thế phương hại đến các doanh nghiệp nhỏ.

“Hành tinh cháy, đại dương chết, và chúng ta vẫn cứ tiêu thụ, tiêu thụ, do đó phải sản xuất, sản xuất – cho tới khi chúng ta tiêu diệt tất cả sinh linh?… Chúng ta không phải đã phản bội con cháu chúng ta chỉ vì một mức giảm giá 30% đó sao”, các nhóm hô hào “Block Friday” (Đóng thứ sáu) đọc một tuyên ngôn khắp Paris.

Thương mại toàn cầu hoá đã lan truyền khẩu vị của người tiêu dùng Mỹ đến những người mua sắm khắp thế giới, từ kẹo Halloween đến bữa điểm tâm ngũ cốc và bơ đậu phộng, đôi khi thậm chí còn thay thế cho các truyền thống địa phương. Đối với nhiều nhà hoạt động, Black Friday là mẫu mực của sự thay đổi này, một sự kiện thương mại thuần tuý được thiết kế để thúc đẩy các hãng bán lẻ Hoa Kỳ trước kỳ nghỉ Giáng sinh, biểu tượng của chủ nghĩa tư bản điên dại.

Bên Anh, nơi có những đợt bán hàng mùa đông lớn tổ chức vào ngày sau Giáng sinh, các công ty đã áp dụng các chiến dịch tiếp thị Black Friday kể từ khoảng năm 2010. Sau khi đạt được doanh số trong những năm đầu, khối lượng mua sắm đã chựng lại. Hầu hết liên quan đến doanh số bán hàng trực tuyến nhiều ngày liên tiếp. Nghiên cứu của một hiệp hội Người tiêu dùng Anh Quốc thấy rằng, 61% hàng hoá được quảng cáo trong các giao dịch ngày Black Friday năm ngoái, đã rẻ hơn hoặc cùng giá với cả trước và sau sự kiện. Cảnh báo tương tự cũng vang vọng đến các nước khác. Cơ quan giám sát tiêu dùng của Nga công bố các lời khuyên chi tiết về cách tránh bị lừa, như kiểm tra xem giá có tăng lên trước ngày thứ sáu hay không, để có những thương vụ tốt, hoặc liệu phí giao hàng có bị lợi dụng để tăng lên hay không.

Quảng cáo Black Friday đã mở rộng sang Cyber Monday (Thứ hai trực tuyến), thời gian mà các nhà bán lẻ ở nhiều nước kéo rê thành cái mà họ gọi tên là “Black Week” (Tuần lễ đen).

Tại Cộng hoà Czech, một chuỗi bán đồ điện tử động viên người tiêu dùng – đương nhiên bằng tiếng Anh – hãy “Make Black Friday Great Again” (nhại câu khẩu hiệu ứng cử tổng thống của ông Donald Trump, ‘Làm cho Black Friday vĩ đại trở lại’). Và trong một quảng cáo xuất hiện một người đàn ông đội chiếc nón đỏ đặc trưng mà Tổng thống Mỹ Donald Trump từng đội trong chiến dịch tranh cử. Trong khi các đài truyền hình ở Nam Phi chiếu cảnh người dân xếp hàng để mua sắm ở một trong những quốc gia bất bình đẳng về xã hội và kinh tế nhất thế giới. Tờ tuần báo có uy tín Mail & Guardian trong một bài xã luận chỉ trích gay gắt, rằng Black Friday chỉ tổ làm giàu cho các hãng bán lẻ lớn. Bài báo viết: “Không giống như những ngày khác, Thứ sáu này thế giới mà chúng ta kiến tạo bị đổ vỡ như thế nào”.

Black Friday đồng thời phải thích nghi với các chuẩn văn hoá. Ví dụ, những người Ai Cập đã tuân thủ các mặt của dịp này, chỉ trừ cái tên, vì thứ sáu là ngày thiêng liêng của người Hồi giáo. Thay vì phế bỏ sự kiện, nhiều nhà bán lẻ quyết định đổi tên nó là White Friday (Thứ sáu trắng) hoặc Yellow Friday (Thứ sáu vàng). Thuật ngữ Black Friday xuất phát từ ý đồ mà các hãng bán lẻ cho rằng, đó là ngày họ bị lỗ lã trong năm nên phải kiếm chác lại trong đen tối.

Giữa các mối quan ngại khác, có mối quan ngại cho rằng, Black Friday có thể làm tổn thương các doanh nghiệp nhỏ không có ngân sách tiếp thị dồi dào và sự hiện diện trực tuyến như những chuỗi bán lẻ lớn hoặc đa quốc. Chẳng hạn như bên Ý, Black Friday nằm ngoài lịch trình được xác định nghiêm ngặt đối với việc tổ chức bán hàng mùa đông. Năm nay, các thương vụ đó không thể diễn ra từ 5/12 – 4/1, thời gian các cửa hàng được phép giải phóng kho. Ngành thời trang đã cảnh báo rằng, việc đó có thể làm hại các hãng bán lẻ nhỏ trong một đất nước tuỳ thuộc rất nhiều vào họ.

Một uỷ ban lập pháp của Pháp thông qua một sửa đổi hôm 25/11 đề xuất cấm ngày Black Friday, vì nó gây ra “lãng phí tài nguyên” và “tiêu thụ quá mức”. Liên đoàn Thương mại điện tử của Pháp vốn rất tích cực tiếp thị các thương vụ Black Friday suốt tháng 11, đã lên án biện pháp đề xuất. Hàng chục nhà hoạt động Pháp đã chặn kho của Amazon tại Bretigny-sur Orge hôm 27/11, rải rơm và bày các tủ lạnh và lò vi sóng cũ ra đường.

“Chúng ta nên ngưng tự nhủ rằng, Giáng sinh đã về tôi nên đi mua sắm”, Théophile Pouillot-Chévara, một người hoạt động vì khí hậu 17 tuổi ở Paris, nói.

Khởi Thức (theo TGHN)

Ý kiến của bạn về bài viết

Không có chức năng bình luận cho bài viết này