08:59 - 22/09/2021

Hoàn cảnh mới cần cách chống dịch mới

Các chuyên gia nhận định dịch Covid-19 đã thâm nhập sâu vào cộng đồng và có xu hướng trở thành dịch lưu hành. Mặt khác, bối cảnh TP.HCM hiện nay cũng rất khác so với 1 năm trước như: đã tiêm phủ vắc xin, biến thể Delta có khả năng lây nhiễm rất cao, đã có hệ thống điều trị F0 từ nhà đến các cơ sở với các thuốc điều trị.

Một chốt kiểm soát phòng chống dịch tại TP.HCM. Ảnh: Độc Lập.

Hiện số ca mắc mỗi ngày tại TP.HCM vẫn cao, nhưng số ca nặng nhập viện và số ca tử vong liên tục giảm (chỉ còn 50% so với lúc đỉnh điểm) chứng tỏ hệ thống điều trị đã được nâng cấp, hoạt động tốt…

TS Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, nhận định những cách chống dịch được thiết kế năm 2020 về trước trong bối cảnh chưa có vắc xin và tách F0 khỏi cộng đồng (chủ trương “zero Covid-19”) không còn phù hợp với TP.HCM trong giai đoạn hiện nay. Do đó, cần có sự đánh giá một cách cơ bản để ứng phó phù hợp, thích nghi với điều kiện mới.

“Nếu TP.HCM tiếp tục con đường cũ trong cuộc chiến chống Covid-19 thì nguồn lực không đủ đáp ứng cũng như rất khó đạt được tiêu chí kiểm soát dịch để mở cửa trở lại”, theo TS Vũ Thành Tự Anh.

Từ đó, các chuyên gia đề xuất chuyển chiến lược từ “đánh nhanh, thắng nhanh, tốc chiến, tốc thắng” sang “đánh chắc, thắng chắc”, xác định đây là “cuộc chiến” lâu dài và không tốn quá nhiều sức lực vào một “trận đánh” dẫn đến kiệt quệ về kinh tế, an sinh xã hội. Hơn nữa, việc sống trong môi trường có Covid-19 là điều tất yếu. Quan điểm “sống chung với dịch Covid-19” đã được nhiều nước trên thế giới và trong khu vực chấp nhận, nhất là khi tỷ lệ tiêm vắc xin bao phủ đến đa số người dân.

Theo chuyên gia, trong bối cảnh cần thiết phải mở cửa để phục hồi nền kinh tế, ngành y tế nên dựa trên 3 phòng tuyến mà TP.HCM đang đạt được để đánh giá kiểm soát dịch, bao gồm: tập trung giúp người dân tự điều trị tại nhà, giảm áp lực bệnh viện (BV), giảm tử vong. Đáng chú ý nhất là hoạt động của doanh nghiệp (DN), chuyên gia đồng tình với việc cách ly ca nhiễm mới phát hiện tại DN nhưng không nên cách ly tập trung toàn bộ F1 và đóng cửa DN như trước đây. Thay vào đó, các trường hợp còn lại chỉ cần xét nghiệm (XN) để xác định ca lây nhiễm và có biện pháp xử lý phù hợp.

Xét nghiệm có trọng tâm

Các chuyên gia đều thống nhất quan điểm SARS-CoV-2 đã thâm nhập sâu vào cộng đồng, nên cần XN có trọng tâm. Bên cạnh đó, ngành y tế nên chấp nhận kết quả XN nhanh kháng nguyên mà không cần phải khẳng định lại bằng phương pháp RT-PCR.

PGS-TS Vũ Minh Phúc, cố vấn Bộ môn Nhi, Đại học Y Dược TP.HCM, đề nghị nên tập trung XN cho những người có triệu chứng, những người F1 thuộc đối tượng có nguy cơ cao (người cao tuổi, có bệnh nền), người hoạt động trong lĩnh vực thiết yếu như nhân viên y tế, shipper, nhân viên sân bay, công nhân khu công nghiệp, khu chế xuất…).

Theo một chuyên gia về dịch tễ tại TP.HCM: “XN phải đúng thời điểm, đúng phương pháp, đúng nơi và phải chứng minh có hiệu quả. XN phát hiện F0 để có giải pháp giảm để không làm quá tải BV chứ không phải hướng đến zero Covid”.

Củng cố hệ thống đánh giá dịch

Chuyên gia trên cũng cho rằng muốn mở cửa kinh tế thì phải kiểm soát được dịch, nếu không kiểm soát dịch sẽ dễ dẫn đến thảm họa. Do đó, phải bàn cả 2 hướng: chống dịch và phát triển kinh tế, bởi chủng Delta lây lan không phanh nên mới dẫn đến ngày hôm nay. Nếu bàn mở cửa kinh tế nhưng không bàn chuyện khóa, hãm dịch thì sẽ khó khăn. Tỷ lệ tử vong do dịch còn rất lớn. Giai đoạn vừa qua TP.HCM làm triệt để nên hãm được dịch.

Theo vị này: “TP.HCM hiện phải hài hòa về phát triển kinh tế và y tế, không thể thiên về 1 hướng. Do đó, cần những chuyên gia giỏi về chuyên môn. Thảm họa chỉ xảy ra khi hệ thống y tế không đáp ứng được tình hình lây nhiễm nhiều, tử vong cao. Việc giảm tử vong hàng đầu là đúng, nhưng không phải chỉ dựa vào điều trị mà là giảm nguồn lây, đó là giảm tử vong một cách bền vững. Nếu TP.HCM gỡ giãn cách theo Chỉ thị 16 mà không khéo thì 1 tháng sau nguy cơ sẽ phải đóng cửa gấp”.

“Mở cửa thì phải kìm hãm được dịch, kiểm soát lây nhiễm và tử vong. Phải luôn luôn cảnh giác với dịch, không để tác động lớn đến cuộc sống. Như phải bảo vệ đối tượng nguy cơ, không chỉ là tiêm phủ vắc xin mà còn các biện pháp phòng chống dịch. Ngăn lây nhiễm là yếu tố số 1, bởi khi thả nổi dịch thì nhiều nước đã trở thành thảm họa vì quá nhiều người chết. Nếu không hãm được tử vong thì kinh tế sẽ phải gián đoạn. Mở cửa kinh tế và xem vắc xin là chìa khóa vàng thì nếu mở một cách không kiểm soát thì sẽ dẫn đến hệ lụy”, chuyên gia cho biết thêm.

Vị này cũng đề nghị: TP.HCM phải củng cố mạnh hệ thống đánh giá dịch, từ đó mới mở hoạt động kinh tế một cách tốt đẹp. Khi nắm chắc tình hình dịch, TP cần đóng thì đóng ở cửa nào, giống như xả lũ là xả ở cửa nào. Phải hướng đến nhà an toàn, cơ quan an toàn, tổ chức an toàn. Với các DN, phải tự đưa ra các giải pháp tốt, an toàn trong DN đừng để xảy ra dịch bệnh, vừa đảm bảo sức khỏe vừa phát triển kinh tế. Dự báo tương lai sẽ có các đại dịch xuất hiện, DN tái cấu trúc phân xưởng, tách phân xưởng 1, 2, 3, khi có dịch bệnh khu nào thì giải quyết khu đó, các khu còn lại vẫn hoạt động được, đó cũng là cách “sống chung với dịch”.

Xác định lại tiêu chí phân loại vùng xanh, vùng đỏ

Đáng chú ý, trong phần đóng góp ý kiến cho TP.HCM, chuyên gia cũng cho rằng cần xác định lại tiêu chí phân loại vùng xanh, vùng đỏ phù hợp với đặc điểm đô thị và biến chủng mới. Do biến chủng Delta lây lan rất nhanh nên khi phát hiện một ca nhiễm thì hầu như mọi người trong gia đình đều nhiễm, như vậy có thể coi đây là một ổ dịch. Vùng đỏ nên được định nghĩa lại là nhiều hộ gia đình trên một địa bàn như trong hẻm nhỏ, giao tiếp nhiều, nhiều hộ sống trong một môi trường chật chội, không đảm bảo thông thoáng và giãn cách, khi đó cần phải khoanh vùng lại để dập dịch. Cũng không cần cách ly mà chỉ cần chăm sóc tốt cho hộ gia đình này, đặc biệt là người trong diện nguy cơ.

Các chuyên gia đề nghị Trung ương cần ưu tiên vắc xin cho khu vực đô thị và nhóm nguy cơ cao (nghĩa là có trọng tâm, trọng điểm, không dàn trải) cũng như đánh giá việc cần thiết phải tiêm mũi 3 và tiêm ngừa cho trẻ em…

Các ý kiến chuyên gia trên đây, được tập hợp trong bản báo cáo tập hợp ý kiến chuyên gia về công tác phòng chống dịch Covid-19 và phục hồi kinh tế mà UBND TP.HCM vừa gửi Thủ tướng, Ban Chỉ đạo quốc gia phòng chống dịch Covid-19, Tổ công tác đặc biệt phòng, chống dịch Covid-19 của Chính phủ tại TP.HCM và Bộ Y tế.