15:39 - 25/12/2015
Sản xuất vắcxin, thời của ‘chùm khế ngọt’
TTTG.VN – Khi dịch bệnh xảy ra ngày càng nhiều với những thiệt hại ngày càng lớn thì lợi ích của chủng ngừa chắc chắn phải tăng lên. Từ đây, vắcxin thật sự trở thành món hàng hấp dẫn.
Khi vắcxin là đứa con ngoài giá thú
Năm qua và đầu năm nay, nước Mỹ đã biết đến một trong những trận dịch sởi tồi tệ nhất. Ghi nhận trong năm 2014 cho thấy nước này có hơn 600 ca mắc sởi, con số cao nhất trong vòng 20 năm. Chỉ trong tháng 1.2015 đã có 84 ca mắc ở 14 bang, phần lớn liên quan đến sự cố tại khu vui chơi Disneyland khi một người mắc sởi từ nước ngoài về và vào đây vui chơi làm lây bệnh cho nhiều người.
Vì sao một quốc gia có nền y học tiên tiến và chăm sóc sức khoẻ bậc nhất thế giới lại có chuyện này? Đơn giản là vì ngày càng có nhiều phụ huynh không cho trẻ đi chích ngừa.
Bên cạnh một lý do phổ biến nhất mà phong trào chống chích ngừa đưa ra khiến nhiều người chấp nhận – chích ngừa gây ra bệnh tự kỷ, một lý do khác đang râm ran lan truyền hiện nay trên mạng đó là các bác sĩ và công ty dược đang hưởng lợi từ chích ngừa.
Nhưng xem ra lập luận này khó có cơ sở vì từng có thời việc sản xuất vắcxin chỉ mang lại lợi nhuận bèo bọt. Tạp chí chuyên về kinh tế nổi tiếng The Economist từng viết: “Trong nhiều thập kỷ vắcxin là món hàng bị lãng quên của ngành công nghiệp dược với những công nghệ cũ kỹ, đầu tư ít ỏi và lợi nhuận chẳng bõ bèn gì. Nhiều công ty dược đã bán dây chuyền sản xuất vắcxin để tập trung nhiều hơn vào việc sản xuất thuốc mang lại lợi nhuận nhiều hơn”.
Thực tế thì làm vắcxin không lợi nhiều. Năm 1967 thế giới có 26 hãng làm vắcxin, thì năm 1980 con số này chỉ còn lại 17. Cách đây mười năm, lợi nhuận về tài chính của sản xuất vắcxin ít đến nỗi không ít tập đoàn dược phẩm nhảy vào lĩnh vực này phải “ăn không ngon ngủ không yên” vì nghĩ mình đã đầu tư sai.
Hãy thử làm một so sánh đơn giản: Thuốc men người ta có thể dùng hàng ngày chứ vắcxin thì con người chỉ có thể chích vài liều, thậm chí chỉ một liều, trong suốt đời. Bởi thế tập đoàn dược phẩm Wyeth phải tuyên bố ngưng sản xuất vắcxin ngừa cúm, vì lợi nhuận quá thấp.
Neal Halsey, giáo sư lĩnh vực bệnh truyền nhiễm trẻ em của trường Y tế công cộng Johns Hopkins Bloomberg, phân tích: “Trong lịch sử, vắcxin được làm ra và bán ở giá khá thấp, vì thế lợi nhuận không bao nhiêu. Nó chỉ là sản phẩm làm kèm cùng với các mặt hàng thuốc khác mà nhiều hãng dược phẩm chọn lựa kinh doanh. Nhiều người làm việc trong lĩnh vực sản xuất vắcxin đã mô tả họ không khác gì đứa con riêng bên cạnh những đứa con chính thức khác, và họ phải chiến đấu vất vả
để tìm kiếm nguồn lực phát triển vắcxin mới”.
Có nhiều yếu tố làm cho việc sản xuất vắcxin không hấp dẫn, vì thế ít sinh lợi: đây là mặt hàng khó sản xuất và chịu nhiều quy định kiểm soát ngặt nghèo của cơ quan Kiểm soát thuốc và thực phẩm (FDA) Hoa Kỳ. Bên cạnh đó, các tổ chức y tế công cộng thường mua vắcxin với số lượng nhiều với giá thấp. Những điều này khiến cho nhiều hãng không mặn mà với việc sản xuất vắcxin, dẫn đến cảnh thiếu hụt vắcxin trên thị trường.
Thế thời thay đổi
Nhưng thị trường vắcxin đã có cú chuyển mình ngoạn mục vào những năm mới đây. Trước tiên xuất phát từ nhu cầu vắcxin toàn cầu, đặc biệt tại những nước đang phát triển, tăng vọt.
Kể từ năm 2000, Liên minh toàn cầu về vắcxin và tiêm chủng (GAVI) đã cung cấp việc chủng ngừa cho 500 triệu trẻ em ở những nước nghèo, điều này giúp phòng ngừa khoảng 7 triệu ca tử vong.
Tập đoàn GlaxoSmithKline cho biết 80% liều vắcxin do họ sản xuất vào năm 2013 được tiêu thụ tại những nước đang phát triển. Thêm vào đó, vắcxin lại trở thành mặt hàng sinh lợi ở những quốc thu nhập cao, khiến cho 82% thị trường vắcxin toàn cầu, theo tổ chức Y tế thế giới (WHO), trở thành một thị trường có lợi.
David Bishai, giám đốc chương trình Kinh tế y tế của trường Y tế công cộng Johns Hopkins Bloomberg, nói: “Tôi nghĩ một khi thị trường đã chấp nhận vắcxin viêm gan B thì cũng chấp nhận các loại vắcxin đơn liều giá cao”.
Hai vắcxin đang “làm mưa làm gió” hiện nay là vắcxin phế cầu (ngừa viêm phổi) và vắcxin human papillomavirus (ngừa ung thư cổ tử cung). Công nghiệp vắcxin tăng trưởng và đẩy thị trường vắcxin đạt mức 24 tỉ USD như hiện nay, mặc dù nó chỉ chiếm 2 – 3% thị trường dược phẩm toàn cầu ước tính ngàn tỉ USD.
Cứ nhìn giá vắcxin tại Mỹ và châu Âu hiện tại là đủ thèm thuồng. Chẳng hạn vắcxin MMR (ngừa sởi, quai bị và rubella) trong chương trình tiêm chủng Chính phủ chỉ có giá 19,91 USD thì giá vắcxin MMR dịch vụ lên đến… 59,91 USD.
Ở Mỹ, Merck là công ty duy nhất được cấp phép sản xuất vắcxin sởi. Doanh số báo cáo của năm 2014 cho mặt hàng ProdQuad (ngừa sởi, quai bị, rubella và thuỷ đậu), và Varivax (vắcxin đậu mùa) ước tính 1,4 tỉ USD. Trong khi đó, vắcxin chiến lược hàng đầu của họ vẫn là Gardasil, ngừa HPV, ước tính 1,7 tỉ USD.
Khó biết được lợi nhuận thật của sản xuất vắcxin hiện nay là bao nhiêu, nhưng theo các nhà phân tích, dù các hãng sản xuất không công bố lợi nhuận, con số này cũng ước tính xoay quanh 10 – 40%. Halsey phân tích: “Không ai biết chính xác nhà sản xuất lời bao nhiêu, họ không muốn công bố vì sợ đối mặt với áp lực giảm giá ở Mỹ, châu Âu và những nước đang phát triển”.
Giá vắcxin thật sự là một vấn đề chứ không đơn thuần là con số. Thật vậy, bên cạnh nỗi lo giá thấp khiến nhà sản xuất không mấy mặn mà sản xuất dẫn đến việc thiếu hụt vắcxin, thì còn một nỗi lo khác là giá quá cao khiến người dân tại các nước đang phát triển, thậm chí người dân của nước phát triển, khó tiếp cận. Mới đây tổ chức Thầy thuốc không biên giới đã kêu gọi Pfizer và GlaxoSmithKline hạ giá vắcxin ở những quốc gia đang phát triển.
Lê Thanh Tâm
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này