09:32 - 06/06/2019
Cá basa, đâu chỉ là phi lê!
Cá tra, basa đã được nông dân ĐBSCL nuôi từ khá lâu, nhưng suốt thời gian dài, nó chỉ là một loại thực phẩm bán tại chợ quê.
Cuối năm 1980, cá basa được một thương nhân chú ý và giới thiệu với đối tác nước ngoài, từ đó cá tra, basa từ ao làng vươn ra thị trường thế giới.Tuy nhiên, cho đến nay, việc khai thác giá trị gia tăng từ các loại cá này vẫn là câu hỏi khá lớn.
Chủ yếu xuất nguyên liệu
Tháng 5/2019, Trung Quốc phê duyệt thông qua 33 mặt hàng thuỷ sản được miễn thuế vào nước này. Các mặt hàng đều thuộc sản phẩm thế mạnh của Việt Nam như tôm hùm, tôm sú, tôm biển, cá tra đông lạnh, cá ngừ đại dương, cá basa, bạch tuộc… Với việc Trung Quốc nới lỏng chính sách nhập khẩu, thuỷ hải sản Việt Nam đang rộng đường tiến vào thị trường đông dân nhất thế giới.
Bà Phan Gia Mẫn, phụ trách kinh doanh, công ty TNHH XNK Vũ Thạnh, TP.HCM, một trong các doanh nghiệp xuất khẩu cá basa sang Trung Quốc cho rằng, thị trường này thực sự rất đa dạng, phát triển nhanh. Với ngành thuỷ sản, Trung Quốc có quy định về các mùa vụ đánh bắt. Nhiều tháng trong năm, do bị cấm, thị trường nước này thiếu hụt nguồn cung thuỷ sản thiên nhiên, do đó, các loại thuỷ sản được nuôi sẽ có giá. Và khi đó, cá tra, basa của Việt Nam chiếm ưu thế về giá ở thị trường này.Hiện khối lượng cá basa nhập vào ngày càng tăng, dù Trung Quốc đã nuôi được loại cá này.Các loại cá da trơn như basa, cá tra rất dễ chế biến, nên được các nhà hàng ưa chuộng.Hiện Trung Quốc chuộng cá basa trên 1,2kg/con.
Theo bà Mẫn, mỗi tháng, Việt Nam xuất khẩu khoảng 600 container cá basa sang Trung Quốc, nhưng có đến 80% là nguyên liệu hoặc bán thành phẩm. 20% còn lại được các doanh nghiệp tẩm ướp gia vị theo dạng đơn giản. Tuy nhiên, dù được tẩm gia vị, sản phẩm vẫn được xuất theo dạng hàng thô, nên Việt Nam vẫn chưa thu được các giá trị gia tăng, dù có hơn 70% lượng hàng xuất khẩu sang bằng đường chính ngạch.
Công nghệ yếu?
Theo bà Phan Gia Mẫn, dù có nhiều năm làm ăn với thị trường Trung Quốc, nhưng chưa có doanh nghiệp xuất khẩu thành phẩm cá basa sang Trung Quốc, bởi doanh nghiệp Việt chưa có niềm tin để đầu tư. Lo ngại lớn nhất của doanh nghiệp là việc đầu tư liệu có mang lại hiệu quả kinh tế, việc làm ăn với các đối tác Trung Quốc có bền lâu hay không? Điều này do suy nghĩ của chủ các doanh nghiệp đối với thị trường Trung Quốc có sự hiểu lầm, dẫn đến thiếu tin tưởng, luôn cảnh giác.
Một vấn đề khác khiến việc khai thác các giá trị gia tăng từ con cá basa, cá tra và một số loài thuỷ sản khác là công nghệ chưa cao do công nghệ bảo quản. Các doanh nghiệp chủ yếu dùng công nghệ cấp đông nhanh IQF.Tuy nhiên, công nghệ này làm phá vỡ kết cấu cơ thịt của thuỷ sản.Trong khi đó, nhiều quốc gia khác dùng công nghệ tốt hơn.Như Đài Loan, họ sử dụng khí nitơ để đông lạnh thuỷ sản gần 30 năm nay. Điều này giúp chất lượng thuỷ sản cũng như thực phẩm được đảm bảo và ngon hơn, do các cơ thịt không bị phá huỷ, giúp thuỷ sản có bề mặt đẹp, thời gian bảo quản lâu, chất lượng ngon như vừa đánh bắt. Các doanh nghiệp thuỷ sản đều biết công nghệ này, nhưng do giá thành cá basa quá rẻ, nếu thêm chi phí để sử dụng khí nitơ thì giá thành tăng cao, không mang lại nhiều lợi nhuận. Công nghệ giá rẻ, dẫn đến việc bảo quản kém, không đảm bảo chất lượng, nên giá thành không đạt được như kỳ vọng là điều tất yếu.
Khó khai thác giá trị gia tăng?
Hiện nay, ở Việt Nam các loại cá da trơn như basa, cá tra được tận dụng triệt để các bộ phận. Ngoài phần thịt phi lê, da được dùng để làm bánh snack hoặc chiết xuất collagen, xương, đầu, vây… được nghiền bột làm thức ăn chăn nuôi gia súc. Trong khi đó, phần mỡ được trích ly thành dầu cá để chuyển thành các sản phẩm chức năng, hoặc là mỹ phẩm… Tuy nhiên, Việt Nam vẫn chưa xuất được dầu cá sang thị trường Trung Quốc, vì dầu còn nặng mùi, công nghệ chưa trích ly được theo yêu cầu của đối tác.
Bà Phan Gia Mẫn chia sẻ: “Các phụ phẩm như da, bao tử xuất sang Trung Quốc phải theo đường biên mậu. Nếu xuất đường chính ngạch, những sản phẩm này phải qua công đoạn test mẫu và chắc chắn 100% bị trả lại điểm bán. Bởi, da và bao tử là “khu vực” có nhiều vi sinh. Hàng bị trả do không đạt chuẩn, mã coder bị ảnh hưởng, doanh nghiệp sẽ không được xuất khẩu sang thị trường này trong một thời gian dài. Do đó, các doanh nghiệp lựa chọn an toàn, bằng cách xuất khẩu theo đường tiểu ngạch. Ví dụ một doanh nghiệp xuất khẩu 30 container phi lê cá basa sang Trung Quốc mỗi tháng, nhưng nếu “dính” một container da cá, mã coder của doanh nghiệp này sẽ bị cấm xuất khẩu, kể cả sản phẩm phi lê.
Như vậy, phụ phẩm từ cá luôn có các doanh nghiệp thu mua, các nhà máy thuỷ sản theo đó có đầu ra, dù giá không cao nhưng là khoản thu tương đối để bù vào các khoản chi khác. Trung bình da cá có giá khoảng 1,2 USD/kg, bao tử khoảng 2,5 USD/kg. Đáng tiếc những phụ phẩm này chỉ được xuất thô sang Trung Quốc.
bài và ảnh Tuấn Anh (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này