Nguyên thứ trưởng Bộ Tài chính bình chuyện DN Nhà nước xài ‘tiền chùa’

Trong bài viết “Quản lý vốn Nhà nước trong doanh nghiệp Nhà nước và doanh nghiệp có vốn Nhà nước, thực trạng và những vấn đề đặt ra đối với công tác giám sát tài chính của Nhà nước” PGS-TS Trần Văn Tá, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài chính, nguyên Chủ tịch HĐQT Tổng công ty đầu tư và kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) đã đưa ra bức tranh toàn cảnh, nhấn mạnh sự tách rời giữa sở hữu thực về vốn và quản lý là điều kiện dễ dàng nảy sinh sự lãng phí, tham ô, tham nhũng theo kiểu “tiền chùa”.

Ông Tá phân tích: Người quản lý doanh nghiệp Nhà nước, ủy quyền Chủ sở hữu hay đại diện chủ sở hữu không phải là người bỏ vốn của mình đầu tư vào doanh nghiệp mà là người được Nhà nước cử ra để quản lý doanh nghiệp theo cơ chế bổ nhiệm cán bộ.

Nghịch lý trên là nguyên nhân sâu xa tác động đến mọi mặt của doanh nghiệp Nhà nước, làm cho hoạt động doanh nghiệp Nhà nước trì trệ, chậm đổi mới, thiếu năng động, nhạy bén với kinh tế thị trường.

Hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Nhà nước còn thấp, năng suất lao động không tương xứng với tiềm lực về vốn và tài sản.

Thống kê được PGS TS Trần Văn Tá chỉ ra là doanh nghiệp Nhà nước mới chỉ đóng góp khoảng 35% GDP và khoảng 29% thu nội địa.

Hệ số ICOR trong khu kinh tế Nhà nước thường cao gấp 1,5 lần ICOR chung của cả nền kinh tế, điều này cho thấy hiệu quả đầu tư vốn của khu vực kinh tế Nhà nước thấp hơn nhiều so với khu vực tư nhân và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài.

Chỉ ra những mặt còn tồn tại trong giám sát tài chính đối với doanh nghiệp Nhà nước, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài chính cho rằng công tác giám sát tài chính của Nhà nước quan trọng và trực tiếp nhất là giám sát của chủ sở hữu nhà nước với tư cách là nhà đầu tư vốn tại doanh nghiệp.

Theo quy định, tổ chức đại diện chủ sỏ hữu bao gồm các Bộ quản lý ngành, UBND cấp tỉnh, HĐTV, Chủ tịch Công ty, người đại diện thực hiện các quyền, trách nhiệm và nghĩa vụ của chủ sở hữu Nhà nước.

Với mô hình đại diện chủ sở hữu phân tán như vậy, việc giám sát tài chính của chủ sở hữu không tập trung vào một đầu mối mà được thực hiện qua nhiều cơ quan, tổ chức, nhiều cấp khác nhau. Vì thế, trách nhiệm giám sát từng khâu không được xác định cụ thể, dẫn đến kết quả giám sát hạn chế.

Ông Tá cho biết, một trong những điểm quan trọng là trong giám sát tài chính của chủ sở hữu Nhà nước đối với doanh nghiệp Nhà nước chưa chú trọng đến giám sát quy hoạch, chiến lược, kế hoạch phát triển gắn với cân đối tài chính.

Việc kiểm tra không tiến hành thường xuyên và chưa chú trọng đến tính cảnh báo, phòng ngừa rủi ro dẫn đến đầu tư dàn trải, vay nợ nhiều không hiệu quả và mất khả năng trả nợ. Điển hình là các vụ tại Vinashin, Vinaline.

Bên cạnh đó, hệ thống kiểm tra, giám sát nội bộ doanh nghiệp Nhà nước còn hạn chế.

Để khắc phục những tồn tại nếu trên, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài chính 7 giải pháp cụ thể, trong đó về thể chế cần nghiên cứu xây dựng mô hình đại diện chủ sở hữu nhà nước phù hợp; kiểm tra hoạt động giám sát và chú trọng cảnh báo ngăn ngừa đề phòng rủi ro.

“Sự lúng túng trong phương thức quản lý và giám sát của chủ sở hữu vốn nhà nước là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tình trạng buông lỏng quản lý của Nhà nước đối với một số doanh nghiệp, nhất là các Tập đoàn, Tổng công ty. Vì thế, việc nghiên cứu, xây dựng các hình thức và công cụ thực hiện việc quản lý, giám sát của chủ sở hữu nhà nước là rất quan trọng”, PGS-TS Trần Văn Tá nói.

Theo Người Đồng Hành

Ý kiến của bạn về bài viết

Không có chức năng bình luận cho bài viết này