Kế hoạch ‘thoát Trung’ của Mỹ, Nhật Bản tiến thêm một bước

“Chúng tôi có thể gửi cho các bạn máy thở bất cứ lúc nào”, ông Trump nói. Mỹ đã bắt đầu sản xuất hàng loạt và thành công trong việc giảm chi phí sản xuất máy thở.

Đối với ông Abe, đây là một sự giải thoát. Nhật Bản đã phải vật lộn với việc tăng cường sản xuất trong nước. Quốc gia này phụ thuộc vào Trung Quốc trong hầu hết nguồn cung cấp khẩu trang  khiến họ không thể theo kịp nhu cầu tăng vọt. Nhà sản xuất thiết bị điện tử Sharp cũng đã bắt đầu vào cuộc.

Đảm bảo nguồn cung cấp các thiết bị y tế để giải quyết đại dịch đã trở thành mối quan tâm hàng đầu của các nhà lãnh đạo thế giới.

Sự thiếu hụt thiết bị y tế chống dịch đưa trở lại cuộc tranh luận kéo dài ở Tokyo về việc chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc. Với cuộc khủng hoảng Covid-19, vấn đề an ninh kinh tế trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết và chính phủ Nhật Bản đã bắt đầu hành động.

Vào tháng 4, nội các của Nhật Bản đã dành tới 248,6 tỷ Yên (2,33 tỷ USD) để trợ cấp cho các doanh nghiệp chuyển sản xuất trở lại Nhật Bản, chi trả tới 2/3 chi phí di dời.

Chính sách này nhận được sự ủng hộ nhiệt tình từ Mỹ. “Đã đến lúc tẩy chay Trung Quốc và xây dựng lại các nhà máy ở Mỹ”, Thượng nghị sĩ Tom Cotton viết trên Twitter vào giữa tháng 4.

“Trong bối cảnh đại dịch virus corona, Thủ tướng Nhật Bản Abe đã đề xuất chính sách “thoát Trung Quốc”, Nikki Haley, cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc, nói, và thêm rằng Mỹ nên xem “đây là một ưu tiên”.

Mặc dù số tiền chiếm chưa đến 1% trong gói kích thích kinh tế trị giá 108 nghìn tỷ yên của Nhật Bản, nhưng rõ ràng Trung Quốc đã cảnh giác. Bắc Kinh không chỉ ép các nhà chức trách Nhật Bản giải thích ý nghĩa của biện pháp này, mà còn thăm dò ý kiến các doanh nghiệp Nhật Bản tại Trung Quốc về việc họ có kế hoạch rời đi hay không.

Chính phủ Nhật Bản chắc chắn đã liều lĩnh để tránh lặp lại tình trạng thiếu khẩu trang.

Nhưng ưu đãi 2,3 tỷ đô la không đủ để thúc đẩy một sự thay đổi có ý nghĩa. Hàng loạt câu hỏi của Bắc Kinh gửi đến Tokyo cũng lắng xuống.

Tuy nhiên, cuộc tranh luận đã hồi sinh một lần nữa khi Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga, trong một cuộc phỏng vấn với Nikkei, nhấn mạnh sự cần thiết phải tự chủ hơn.

“Nhìn vào khẩu trang chẳng hạn, 70% đến 80% được sản xuất tại Trung Quốc,” ông nói. “Chúng ta phải tránh phụ thuộc quá mức vào các quốc gia cụ thể với các sản phẩm hoặc nguyên liệu, và phải đưa trở lại đất nước các cơ sở sản xuất những hàng hóa cần thiết cho cuộc sống hàng ngày.”

Suga là cánh tay phải của ông Abe và là nhân vật chủ chốt trong chính phủ kể từ khi ông Abe trở lại làm thủ tướng năm 2012. Nhận xét của ông Suga phản ánh điều gì đó rộng lớn hơn nhiều, chứ không chỉ là phản ứng chính sách tạm thời ứng phó với cuộc khủng hoảng hiện tại.

Hội đồng An ninh Quốc gia Nhật Bản đã thành lập một nhóm kinh tế chuyên trách vào tháng 4. Một quan chức cấp cao của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp đã được bổ nhiệm vào một vị trí mới trong ban lãnh đạo của hội đồng, vốn trước đây do các bộ Ngoại giao và Quốc phòng thống trị.

Nhóm mới này sẽ chủ trì việc soạn thảo chiến lược cơ bản cho an ninh kinh tế, được đệ trình trong năm nay. Dự kiến sẽ quy định dược phẩm và các thiết bị y tế như là hàng hóa chiến lược – rút ra bài học từ sự thiếu hụt khẩu trang – và bao gồm các biện pháp để thúc đẩy sản xuất trong nước và sử dụng các nhà cung cấp Nhật Bản.

Nhưng đây không phải là trọng tâm duy nhất.

Chính quyền ông Trump vào cuối tháng 4 đã thắt chặt các hạn chế xuất khẩu sang Trung Quốc các sản phẩm có ứng dụng quân sự tiềm năng, bao gồm các thiết bị và cảm biến sản xuất chất bán dẫn. Như thế, một phần vai trò nhóm mới này là phối hợp với các cơ quan của Mỹ, bao gồm Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, từ đó có thể định hình chính sách ở Nhật Bản.

“Kiểm soát chặt chẽ hơn về xuất khẩu chip có thể trở thành một chủ đề trong tương lai”, một nguồn tin từ chính phủ Nhật Bản cho biết.

Nhật Bản là nước đi đầu toàn cầu về thiết bị sản xuất chip và chất cản quang – phải có để sản xuất chip. Chính phủ Nhật Bản dường như coi việc kiềm chế xuất khẩu các sản phẩm này là một con đường để buộc Trung Quốc và các nước khác tiếp tục hợp tác với Tokyo.

Hiện tại, đối phó với cuộc khủng hoảng Covid-19 là ưu tiên hàng đầu của cả Nhật Bản và Mỹ, nhưng một khi dịch bệnh được kiểm soát, sự chú ý sẽ chuyển sang bối cảnh hậu đại dịch.

Những hạn chế xuất khẩu của Washington là một phần của đường lối cứng rắn đối với Trung Quốc mà Mỹ đã thực hiện kể từ khi phó Tổng thống Mike Pence lên án Bắc Kinh trong một bài phát biểu vào tháng 10 năm ngoái. Việc xem xét lại về chuỗi cung ứng do Covid-19 nhất quán với mục tiêu lâu dài của Mỹ là hạn chế chuyển giao công nghệ sang Trung Quốc.

Và với việc hai cường quốc tranh cãi gay gắt về nguồn gốc của Covid-19, thật khó để dự đoán trật tự thế giới sẽ xoay chuyển như thế nào sau đại dịch. Nhưng, các cuộc thảo luận mới tại Nhật Bản về việc dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc có thể trở thành điểm nóng giữa Tokyo và Bắc Kinh.

Duy Khiêm (theo TGHN/Nikkei)

Ý kiến của bạn về bài viết

Không có chức năng bình luận cho bài viết này