15:42 - 20/05/2020
Trung Quốc có thêm hàng triệu người thất nghiệp mới
Vành đai công nghiệp sông Châu Giang từng là một trong những động cơ tăng trưởng quan trọng nhất của Trung Quốc kể từ khi nước này mở cửa nền kinh tế bốn thập kỷ trước.
Nhưng bây giờ tại Quảng Đông, một tỉnh ven biển phía nam, nếu đứng riêng sẽ trở thành một trong năm nền kinh tế hàng đầu châu Á, tình hình đang trở nên tồi tệ ở một số ngành thâm dụng lao động. Trong những con hẻm nhỏ ở Đông Quan, một đô thị với số dân tương đương thành phố New York, các nhà sản xuất dệt may nhỏ đang phải vật lộn để sinh tồn.
“Bạn có thể thấy xung quanh đây, chín trong số mười xưởng dệt đã ngừng hoạt động”, chủ sở hữu của một nhà xưởng nói. Ông cho biết mình họ Long và tại xưởng của ông, 10 công nhân còn lại cũng đã phải giảm một nửa lương. “Mức thu nhập của họ đã trở lại như cách đây mười năm,” vợ Long cho biết.
Đây thực sự là một thách thức không nhỏ đối với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ông Tập đang phải đối mặt với áp lực nội bộ mạnh mẽ để mang lại lợi ích kinh tế cho quốc gia 1,4 tỷ dân. Bản thân ông Tập cũng coi gia tăng mức thu nhập như là chìa khóa để mang lại sự ổn định cho đất nước.
Trong một bài phát biểu vào ngày 31/12/2019, ông Tập cho biết năm 2020 sẽ đánh dấu một cột mốc quan trọng khi Trung Quốc hoàn thành việc xây dựng một “xã hội khá giả”. Tức là, như dự kiến ban đầu, đến năm 2020, Trung Quốc tăng gấp đôi thu nhập bình quân đầu người so với năm 2010, tăng gấp đôi tổng sản phẩm quốc nội và xóa đói giảm nghèo. Ông Tập đã gọi những mục tiêu đó là “lời hứa long trọng mà đảng đã làm cho người dân và lịch sử.”
Tuy nhiên, sau thách thức bởi sự suy thoái kinh tế kéo dài và cuộc chiến thương mại với Mỹ, những mục tiêu này càng bị đẩy xa ngoài tầm với khi đại dịch Covid-19 bùng phát. Thực tế đó có thể khiến chính phủ Trung Quốc, lần đầu tiên trong nhiều thập kỷ sẽ không đưa ra các con số mục tiêu tăng trưởng cụ thể tại cuộc họp thường niên của cơ quan lập pháp, dự kiến sẽ diễn ra trong tuần này.
“Điều này gây áp lực lớn đến ông Tập, người đã đích thân ủng hộ và theo dõi sát sao mục tiêu đó,” Gu Su, giáo sư triết và luật học tại Đại học Nam Kinh cho biết. “Bất kỳ ai có kiến thức kinh tế cơ bản đều biết chúng không khả thi.”
Bây giờ ông Tập đang phải đối mặt với một vấn đề nan giải, Gu nói: Bỏ qua lời hứa sẽ giống như thừa nhận thất bại, trong khi tuyên bố chiến thắng thì sẽ chỉ khiến tầng lớp trung lưu đang bất mãn trên mạng xã hội thêm sục sôi tức giận.
Tính theo số công nhân nhập cư, những người không thể di chuyển đến các thành phố, số người thất nghiệp có thể đã vượt quá 50 triệu và tỷ lệ thất nghiệp thực có thể lên tới 12% trong tháng 3, theo BNP Paribas. Có tới 130 triệu người hết việc làm hoặc bị sa thải trong quý 1/2020.
Điều tồi tệ hơn là chỉ một phần nhỏ trong số họ thực sự đòi quyền lợi phúc lợi do quy trình nộp đơn rườm rà và số tiền ít ỏi có thể nhận được.
Trung Quốc đã không phải đối mặt với tình trạng thất nghiệp với quy mô như thế này kể từ năm 1990. Khi đó các doanh nghiệp nhà nước sa thải hàng loạt nhân viên dẫn đến những cuộc biểu tình và bạo loạn. Nhưng lúc đó, kinh tế Trung Quốc nhanh chóng hồi phục nhờ làn sóng toàn cầu hóa cho phép nước này thâm nhập vào nền kinh tế Mỹ đang bùng nổ nhu cầu tiêu thụ hàng hóa Trung Quốc.
Tình hình bây giờ rất khác. Tăng trưởng đã chậm lại khi chính phủ tìm cách giảm nợ và Tổng thống Mỹ Donald Trump nhắm mục tiêu vào các nhà xuất khẩu trong một cuộc chiến thương mại chưa từng có.
Hy vọng phục hồi một phần phụ thuộc vào cách các nhà lãnh đạo trên thế giới khống chế dịch và khởi động lại nền kinh tế. Gần 200 triệu việc làm tại Trung Quốc đến từ các doanh nghiệp kết nối với ngoại thương, Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Zhong Shan viết trong một bài báo gần đây – nhiều hơn toàn bộ dân số làm việc của Mỹ.
Giờ đây, nhà lãnh đạo quyền lực nhất Trung Quốc trong nhiều thập kỷ qua, Tập Cận Bình đã nhận ra những rủi ro mà ông phải đối mặt khi tính toán để kéo dài thời gian nắm quyền sau năm 2022, vượt quá giới hạn nhiệm kỳ. Trong nhiều tháng qua, ông đã cảnh báo rằng Covid-19 có thể gây rủi ro cho “sự ổn định xã hội” ở Trung Quốc.
Chiến lược của ông Tập cho đến nay đã đạt được ba điều chính: Bơm tiền để tạo việc làm, kiểm duyệt mọi quan điểm bất đồng và chuyển hướng sự tức giận bằng cách kêu gọi chủ nghĩa dân tộc.
Ít nhất cho đến nay, chiến lược này dường như đã có hiệu quả. Hàng chục cư dân ở Quảng Đông nói chuyện với các phóng viên Bloomberg tuần trước đã tập trung vào việc thanh toán hóa đơn tiếp theo hơn là gợi ý về một cuộc cách mạng sắp tới.
Tại thủ phủ Quảng Châu, các mặt tiền cửa tiệm kinh doanh nhỏ dán đầy các tin cho thuê lại hoặc sang nhượng toàn bộ cửa hàng. Trong một khu vực được gọi là Thành phố thương mại Yinggao, hầu hết các đơn vị kinh doanh đều đóng cửa khi thiếu vắng các khách hàng quốc tế và nhu cầu ở nước ngoài giảm mạnh.
Diego Lee, giám đốc tiếp thị của Kumpaya Im & Export Agent Co. Ltd, cho biết hoạt động kinh doanh đã trở nên “khủng khiếp” trong những tháng gần đây: “Không ai muốn bất cứ thứ gì ngoại trừ khẩu trang”. Tuy nhiên, ông không đổ lỗi cho các chính phủ. “Nếu bạn nhìn vào thế giới, Trung Quốc đã giải quyết vấn đề [covid-19] tốt hơn bất cứ nước nào,” ông nói.
Tại Đông Quan, những người lao động nhập cư bị mất việc gần như chỉ sau một đêm đã cảm thấy tác động nặng nề của đại dịch. Xie vừa mất việc tại một nhà sản xuất đồ nội thất cùng với khoảng 300 người khác – tương đương khoảng 75% nhân viên của công ty.
“Virus này đã đến và không có cách nào để xuất khẩu hàng hóa ra nước ngoài”, Xie nói. Anh dự định trở về quê nhà ở tỉnh Hồ Nam nếu anh có thể kiếm được 200 nhân dân tệ (30 đô la) lộ phí.
Giống như những người khác xung quanh, Xie nói rằng anh ta không nhận được chính sách hỗ trợ hay trợ cấp nào từ chính phủ. Xung quanh anh, cảm giác tuyệt vọng đang tăng lên – khác xa với sự lạc quan xung quanh kế hoạch dài hạn của Trung Quốc, tức là, trở thành trung tâm xuất khẩu công nghệ cao trong khu vực.
Cai, 60 tuổi cho biết, công việc kinh doanh của ông đã quay cuồng với cuộc chiến thương mại trước khi đại dịch xảy ra. Bây giờ, ông đang trên bờ vực phá sản.
“Tôi không biết mình có thể tiếp tục được bao lâu nữa,” Cai nói.
Duy Khiêm (theo TGHN/Bloomberg)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này