16:10 - 16/11/2020
Ông Joe Biden sẽ phải đối mặt với một Trung Quốc ‘rất khác’
Giám đốc văn phòng Nikkei tại Trung Quốc, Tetsushi Takahashi, viết về một Trung Quốc rất khác mà Tổng thống đắc cử Joe Biden sẽ phải đối mặt trong nhiệm kỳ của mình.
Tôi vừa xem lại một bức ảnh cũ, Joe Biden bắt tay với chủ tịch Trung Quốc lúc bấy giờ, Giang Trạch Dân. Bức ảnh được đăng trên trang nhất của Nhân dân Nhật báo vào ngày 9/8/2001. Tất nhiên, cả hai khi đó đều trẻ hơn nhiều bây giờ.
Biden, hiện là tổng thống đắc cử của Mỹ, khi ông đến thăm Trung Quốc với tư cách là Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện và gặp Giang Trạch Dân tại khu nghỉ mát ven biển Bắc Đới Hà, tỉnh Hà Bắc ông mới 58 tuổi.
Giang Trạch Dân khi đó 74 tuổi đã nói rằng người Trung Quốc luôn có tình cảm thân thiện với người Mỹ, theo lời tường thuật cuộc gặp. Biden khi đó đã trả lời rằng Mỹ muốn Trung Quốc phát triển và lớn mạnh, và điều này sẽ vì lợi ích của cả hai nước.
Vào thời điểm đó, Mỹ có sức mạnh vượt trội với tư cách là siêu cường duy nhất trên thế giới sau khi giành chiến thắng trong Chiến tranh Lạnh. Biden hẳn chưa coi Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh. Tất nhiên, ông không thể biết rằng chỉ một tháng sau, vụ tấn công ngày 11 tháng 9 sẽ làm lung lay nền tảng của quyền lực tối cao của Mỹ.
Gần 20 năm trôi qua, Trung Quốc đang nhanh chóng bắt kịp Mỹ.
Tổng thống Donald Trump đã cố gắng ngăn chặn động lực của Trung Quốc bằng cách tiến hành một cuộc chiến thương mại. Biden, người sắp trở thành tổng thống Mỹ cao tuổi nhất, nhậm chức ở tuổi 78, chắc chắn cũng thấy Trung Quốc hiện nay rất khác.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, 67 tuổi, vừa đến thăm tỉnh Giang Tô hôm thứ 5 và thứ 6 tuần trước. Ông đã ghé qua Dương Châu, nơi nổi tiếng với kênh đào Đại Vận Hà được xây dựng vào thế kỷ thứ VII.
Ông Tập nói: “Đại Vận Hà đã mang lại những lợi ích lớn lao cho thành phố và người dân trong hàng nghìn năm”, đồng thời nhấn mạnh lịch sử lâu đời của Trung Quốc là một nguồn sức mạnh. Ông Tập rõ ràng muốn úy lạo cho cuộc chiến thương mại với Mỹ, quốc gia được thành lập cách đây chưa đầy 250 năm, dưới lời kêu gọi về “sự tái thiết vĩ đại của nhân dân Trung Quốc.”
Dương Châu cũng là quê hương của Giang Trạch Dân, người ở tuổi 94 vẫn được coi là một nhân vật có ảnh hưởng. Khi ông Tập muốn củng cố quyền lực của mình chuyến thăm của ông đến “sân nhà” của ông Giang có ý nghĩa chính trị to lớn.
Mối liên hệ với Giang khiến người ta nhớ đến Bệnh viện Đa khoa Quân đội Giải phóng Nhân dân, hay Bệnh viện 301, ở phía tây Bắc Kinh. Trên mái nhà là tấm biển có tên bệnh viện bằng nét chữ của Giang. Đặng Tiểu Bình, người lãnh đạo chính sách “cải cách và mở cửa” của Trung Quốc, qua đời ở đó vào năm 1997, để lại Giang thừa kế chính sách này.
Nhưng đi bộ trong sân bệnh viện bây giờ người ta có thể thấy chân dung của ông Tập và một tấm biển lớn với khẩu hiệu: “Hãy tuân theo mệnh lệnh của đảng, giành chiến thắng và thể hiện tốt.”
Ông Tập quyết tâm phá bỏ sự phụ thuộc của Trung Quốc vào Mỹ và xây dựng một siêu cường ngang hàng với Mỹ. Trung Quốc mà Biden sắp phải đối mặt không phải là đất nước mà ông từng viếng thăm với tư cách Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện.
Cho đến giờ các nhà chức trách Trung Quốc vẫn chưa công nhận Joe Biden là người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Ít nhất về mặt chính thức, ứng viên Đảng Dân chủ, Joe Biden chỉ được xem là ứng cử viên được giới truyền thông dự đoán sẽ giành chiến thắng.
Hôm thứ 6, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Uông Văn Bân cnói rằng Trung Quốc “gửi lời chúc mừng” đến ông Biden và bà Kamala Harris. “Chúng tôi tôn trọng sự lựa chọn của người dân Mỹ”, ông nói trong cuộc họp giao ban thường kỳ, đồng thời nhắc lại rằng “kết quả của cuộc bầu cử Mỹ sẽ được xác định theo luật và thủ tục của Mỹ.”
Có lẽ, Bắc Kinh đã đi đến kết luận rằng Biden thực sự sẽ là ông chủ tiếp theo của Nhà Trắng. Bây giờ một câu hỏi khác là khi nào đích thân Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có thể chúc mừng Biden.
Người dân Trung Quốc nghĩ gì về Biden? Để đánh giá tình cảm của công chúng, tôi đã ghé thăm một nhà hàng nổi tiếng có mối liên hệ với cựu phó tổng thống Mỹ.
Nhà hàng Yaoji Chaogan nằm cạnh Gulou, hay Drum Tower, là một điểm du lịch nổi tiếng ở Bắc Kinh. Nhà hàng được biết đến với món chaogan đặc trưng, một món ăn được chế biến bằng cách hầm gan và ruột heo với nước tương. Biden ghé thăm nhà hàng này vào tháng 8/2011, khi ông đang phục vụ dưới thời Tổng thống Barack Obama.
Khi tôi đến nhà hàng lần gần đây nhất, 5 tháng trước, Trung Quốc vẫn cảnh giác cao độ đối với COVID-19. Lần này, nơi đây tương đối đông đúc khách hàng, khoảng một nửa trong số đó có khả năng là khách du lịch. Tôi nghe nói rằng chuyến thăm của Biden đã nâng tầm danh tiếng của nhà hàng lên đáng kể, khiến nhiều du khách trong nước đến Bắc Kinh ghé qua nhà hàng.
Tôi ngồi chung bàn với một cặp vợ chồng khoảng 60 tuổi sống ở Bắc Kinh. Tôi hỏi họ nghĩ gì về Biden. Một người trả lời: “[Biden] có thể tốt hơn Trump. Trump đã thực sự khủng khiếp, phát động một cuộc chiến thương mại và can thiệp vào Đài Loan.”
Họ dường như cảm thấy nhẹ nhõm khi kỷ nguyên Trump đã kết thúc. Có vẻ như họ chỉ đơn giản là chán ngấy Trump – chứ không hẳn là đặt nhiều hy vọng vào Biden.
Thực sự, không phải tất cả mọi người ở Trung Quốc đều hài lòng với kết quả bầu cử theo đánh giá từ các cuộc khảo sát trực tuyến. Có thể dễ dàng tìm thấy các bài đăng trên mạng xã hội ủng hộ Trump. Ví dụ, một người nói, “Vui lên, Mr. Trump.”
Tôi đã nghe hai giả thuyết lý giải về điều này.
Giả thuyết thứ nhất cho rằng sự thông cảm dành cho Trump thực sự là một biểu hiện của sự bất bình đối với chính quyền hiện hành của ông Tập.
Nếu Biden giảm bớt áp lực của Mỹ đối với Trung Quốc, nó có thể chỉ củng cố sự kìm kẹp của chính quyền. Những lo ngại như vậy đang thúc đẩy sự ủng hộ đối với Trump ở Hong Kong và Đài Loan.
Giả thuyết thứ hai cho rằng chính quyền ông Tập thực sự hy vọng muốn ông Trump tại vị.
Có thể Biden, người coi trọng lý tưởng dân chủ, sẽ giữ vững lập trường nhân quyền và sẽ là một đối thủ đáng gờm hơn Trump.
Một số người cho rằng triển vọng này là một yếu tố dẫn đến quyết định gần đây trao cho chính quyền Hong Kong thẩm quyền loại các nhà lập pháp ủng hộ dân chủ.
Tôi nghĩ rằng cả hai giả thuyết đều có cơ sở, Trung Quốc không thực sự hào hứng chào đón Biden.
Trong khi việc tuyên bố thắng cử của Joe Biden vẫn bị trì hoãn thì một sự kiện khác cũng gây chú ý dư luận là việc đình chỉ niêm yết theo kế hoạch của Ant Group tại Thượng Hải và Hong Kong.
“Quyết định đình chỉ kế hoạch phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng của Ant Group tại Trung Quốc dựa trên sự xem xét toàn diện về việc bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng và nhà đầu tư tài chính”, Phó thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc Liu Guoqiang nói với các phóng viên vào thứ 6.
Nếu hoàn thành, đợt IPO trị giá 35 tỷ USD sẽ phá vỡ mức chào bán kỷ lục 29,4 tỷ USD của Saudi Aramco vào năm ngoái và là đợt chào bán lớn nhất từ trước đến nay.
Có vẻ như lệnh đình chỉ được đưa ra bởi các cơ quan quản lý tiền tệ, bao gồm cả ngân hàng trung ương. Đương nhiên người ta cho rằng chỉ thị đến từ một người cao trong hệ thống, có thể là từ chính Chủ tịch Tập Cận Bình.
Dấu hiệu đầu tiên cho thấy “có sự bất ổn” khi thứ 2 tuần trước, PBOC và Ủy ban Điều tiết Ngân hàng và Bảo hiểm Trung Quốc đột ngột triệu tập người sáng lập Ant và “người kiểm soát thực tế” của nó, Jack Ma, cùng những người khác.
Bình luận của Jack Ma tại một diễn đàn tài chính ở Thượng Hải vào ngày 24/10 có thể là nguồn cơn sự việc. “Những đổi mới tốt không sợ giám sát, nhưng sợ giám sát lỗi thời”, Jack Ma nói. Ông cũng nói rằng Trung Quốc không có rủi ro tài chính hệ thống – đúng hơn, rủi ro đến từ việc không có hệ thống.
Có nhiều đồn đoán cho rằng những nhận xét này khiến Bắc Kinh khó chịu và thúc đẩy một cuộc điều tra.
Ai đã ngăn chặn Ant Group niêm yết theo kế hoạch? Câu hỏi này vẫn chưa được trả lời ở Trung Quốc, nơi các phương tiện truyền thông bị kiểm soát chặt chẽ. Đây là một lý do tại sao, ngay cả sau khi Biden thay thế Tổng thống Donald Trump, Mỹ và Trung Quốc có thể vẫn còn mâu thuẫn sâu sắc.
Duy Khiêm (theo Nikkei)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này