10:22 - 31/05/2023

Chi phí vay làm tăng khả năng vỡ nợ của doanh nghiệp

Quỹ tiền tệ Quốc tế (IMF) vừa công bố báo cáo về khả năng trả nợ của các doanh nghiệp châu Á, trong đó có các doanh nghiệp Việt Nam.

Các doanh nghiệp chế biến gỗ rất khó tiếp cận vốn vay từ ngân hàng do phải đáp ứng nhiều điều kiện.

Cụ thể, tính đến tháng 6/2022, có 18,32% doanh nghiệp Việt Nam có hệ số khả năng thanh toán lãi vay (ICR) dưới 1, mức báo hiệu nguy cơ vỡ nợ; 18,32% doanh nghiệp có ICR ở mức từ 1-4, nhóm dễ bị vỡ nợ khi chi phí vay tăng cao và 63,36% doanh nghiệp có ICR bằng 4, nhóm được đánh giá là có khả năng trả nợ tốt…

Theo báo cáo trên, nguyên nhân chi phí đi vay tăng cao đã làm tăng thêm rủi ro, khiến một số công ty có thể không trả được nợ. Nguyên nhân là các ngân hàng trung ương thắt chặt chính sách tiền tệ, tăng lãi suất trong thời gian dài hơn để kiềm chế lạm phát. Ngay cả khi giữ được tốc độ tăng trưởng, áp lực vẫn lớn khi chi phí đi vay tăng lên, làm giảm khả năng trả nợ của các công ty.

Ở khu vực châu Á, nợ doanh nghiệp tập trung tại các công ty có hệ số khả năng thanh toán lãi vay (Interest coverage ratio, ICR) ở mức thấp. Khi hệ số này thấp hơn hoặc gần bằng 1, một công ty có thể không có khả năng thanh toán các khoản nợ của mình.

Tính đến giữa năm 2022, số doanh nghiệp có ICR dưới 1 ở châu Á là xấp xỉ 14%. Theo IMF, tất cả các quốc gia trong khu vực châu Á đều gặp tình trạng: một tỷ lệ đáng kể các công ty trong lĩnh vực bất động sản và xây dựng có ICR từ 1 trở xuống.

Tính chung toàn bộ khu vực châu Á, các công ty có ICR thấp cũng có tỷ lệ nắm giữ tiền mặt thấp. Những doanh nghiệp này chịu áp lực lớn khi chi phí vay tăng cao, khiến họ có nguy cơ mất khả năng thanh toán. Tình trạng này tập trung ở Ấn Độ, Indonesia và Việt Nam.

Ngoài ra, với tỷ lệ nợ ngắn hạn cao ở châu Á, ngay cả các công ty có lượng dự trữ tiền mặt dồi dào cũng có thể phải đối mặt với áp lực nghiêm trọng nếu các điều kiện tín dụng thắt chặt và huy động vốn ngắn hạn gặp khó khăn.

Tại Việt Nam, từ đầu năm đến nay, Ngân hàng Nhà nước đã có nhiều động thái điều hành hướng vào mục tiêu hạ mặt bằng lãi suất cho vay và khơi thông tín dụng. Ngân hàng Nhà nước cũng yêu cầu các tổ chức tín dụng tích cực triển khai các chương trình, chính sách tín dụng đối với một số ngành, lĩnh vực theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Mặc dù đánh giá việc hạ lãi suất điều hành là động thái phù hợp trong bối cảnh sức khỏe doanh nghiệp trong nước vẫn khó khăn, tuy nhiên, các chuyên gia đánh giá, việc Ngân hàng Nhà nước giảm một số lãi suất điều hành mới chỉ là điều kiện cần chứ chưa phải điều kiện đủ để doanh nghiệp phục hồi và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Đáng nói hơn, mặc dù chính sách giảm lãi suất đã được triển khai, tuy nhiên với các doanh nghiệp tiếp cận vốn vay vẫn là bài toán khó bởi các điều kiện vay. Nói như ông Tô Đăng Trung, Giám đốc Cty TNHH Cung Việt (Bình Dương), hiện các doanh nghiệp chế biến gỗ rất khó tiếp cận vốn vay từ ngân hàng. Dù Ngân hàng Nhà nước liên tục thông báo các chính sách giảm lãi suất, hỗ trợ các doanh nghiệp, nhưng thực tế doanh nghiệp muốn vay phải đáp ứng nhiều điều kiện.

Tương tự, ông Lê Văn Quang, Tổng GĐ Tập đoàn Thủy sản Minh Phú cho biết, hiện tại, các nhà máy chế biến của doanh nghiệp rất khó khăn. Sản phẩm vừa không có đầu ra, vừa bị tắc dòng tiền, không có tiền trả nợ đến hạn nên buộc phải giảm giá đẩy hàng. Có doanh nghiệp giảm giá sản phẩm đến 50% nhưng càng giảm nhà nhập khẩu càng sợ vì không biết giá đã xuống đáy hay chưa.

Vừa qua, Thủ tướng chỉ đạo NHNN xây dựng gói tín dụng 10.000 tỷ đồng cho các doanh nghiệp thủy sản vay. Thế nhưng đến nay, doanh nghiệp chưa thể tiếp cận được, chưa nói đến việc người nuôi tôm và sản xuất tôm giống càng thấy vay vốn là vấn đề xa vời.

Theo các chuyên gia tài chính, việc không nới “room” tín dụng cho các ngân hàng khiến doanh nghiệp khó tiếp cận vốn rẻ.

IMF khuyến nghị các cơ quan giám sát tài chính phải duy trì cảnh giác trong bối cảnh tình trạng không chắc chắn gia tăng, gánh nặng nợ nần và chi phí trả nợ gia tăng, đồng thời nên hiệu chỉnh lại các công cụ an toàn vĩ mô có liên quan khi cần thiết để giải quyết các lỗ hổng trong khu vực doanh nghiệp. Đồng thời, các ngân hàng trung ương nên tách mục tiêu chính sách tiền tệ khỏi mục tiêu ổn định tài chính, sử dụng các công cụ chuyên biệt như thanh khoản và các cơ sở cho vay để bảo vệ sự ổn định tài chính, đồng thời tiếp tục điều chỉnh chính sách tiền tệ để giải quyết áp lực lạm phát.