
11:58 - 27/01/2025
Khởi nghiệp xanh 2024: lăng ‘kính vạn hoa’ từ cuộc thi
Vòng chung kết cuộc thi Ý tưởng/dự án Khởi nghiệp Xanh – Phát triển bền vững (sau đây gọi là Cuộc thi Khởi nghiệp xanh) lần X đã trở thành nơi hội tụ những sắc màu khác lạ trong hành trình sáng tạo và phát triển sản phẩm.

Một góc hình giữa thành viên Ban giám khảo chụp cùng các thí sinh của dự án: “Chanh rừng Co Loi – Mẫu Sơn và các sản phẩm từ chanh rừng hướng tới sản phẩm OCOP”.
Từ những đầu bếp nổi danh trong các cuộc thi ẩm thực, giáo viên, phóng viên, đến học sinh cấp ba hay cả Tiến sĩ – tất cả đều mang đến những câu chuyện khởi nghiệp đầy cảm hứng.
Cuộc thi không chỉ ghi nhận sự sáng tạo từ các sản phẩm đặc trưng vùng miền, mà còn phản ánh khát vọng vươn xa của những con người giàu đam mê, dám khai phá tiềm năng từ tài nguyên bản địa. Đây là minh chứng sống động cho sự uy tín, lan tỏa và giá trị thực tiễn mà Chương trình Khởi nghiệp Xanh của Trung tâm BSA đã xây dựng trong suốt một thập kỷ.
Khi những đầu bếp “chiếc thìa vàng” đi thi
Tham gia tại Vòng chung kết cuộc thi Khởi nghiệp Xanh, tại Dinh Thống Nhất, TP.HCM, dự án “Bảo tồn và phát triển ẩm thực cộng đồng Kon Tum” của anh Nguyễn Đức Hoàng gây nhiều chú ý đến ban giám khảo và những người đến tham dự chương trình. Ngay từ khi chuẩn bị phần thi của mình, anh Hoàng cùng đồng đội đã khoác lên mình chiếc áo, chiếc mũ của những người đầu bếp thực thụ.
Ít ai biết rằng, Hoàng từng đạt thành tích cao trong cuộc thi Chiếc thìa vàng 2016 – khu vực Tây Nguyên, khu vực miền Nam….
Sự am hiểu nghề bếp đã thôi thúc Hoàng khởi nghiệp với các món ăn truyền thống của đồng bào vùng Tây Nguyên, với nhiều sản phẩm khô bò Chư Mom Ray, tôm lòng hồ Yali khô tộ, muối kiến tiêu rừng, muối tiêu rừng, gà hầm sâm dây Ngọc Linh, cá mương một nắng…
Hoàng nói, “Quá trình làm đầu bếp cho các nhà khách từ Trung ương đến các tỉnh, thành, tôi thấy rõ một điều, những món ăn đặc sản địa phương thường được tin dùng nhiều hơn. Do đó, tôi nghiên cứu, đóng gói cho các sản phẩm của mình cung cấp cho những đơn vị này. Và nhóm khách hàng tiếp theo là các nhà hàng, khách sạn, cũng như hệ thống một số trường học lớn khác”.
Trong từng sản phẩm làm ra, không phải công sức của mình Hoàng, mỗi sản phẩm sẽ được giao cho các buôn làng làm, từng đơn vị sẽ chịu trách nhiệm một sản phẩm riêng biệt. Quá trình này, người dân đều được tập huấn hàng tháng về nhiều thứ. Như các gói nước lẩu gà sâm Ngọc Linh sẽ do một nhóm bà con làm riêng, quy trình được kiểm soát, hay như việc nuôi gà ăn thảo dược từ lá, nhánh, rễ sâm Ngọc Linh cũng được giao cho người dân, và được đeo mã vạch QR Code để kiểm soát…
Ấp ủ tiếp theo của Hoàng là nghiên cứu ra loại nước sâm Ngọc Linh đóng lon, như cách các doanh nghiệp Hàn Quốc đang làm, bên cạnh nhóm sản phẩm đóng gói dạng sệt, viên nén đang có hiện nay.
Mới đây, Hoàng đã thành lập Công ty TNHH Thực phẩm NHS, để thương mại hóa một cách mạnh mẽ những sản phẩm từ buôn làng mà anh đang theo đuổi, đặc biệt là các sản phẩm đặc sản vùng miền, món ăn truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số Tây Nguyên.

Dự án “Bảo tồn và phát triển ẩm thực cộng đồng Kon Tum” của anh Nguyễn Đức Hoàng tại Chung kết Khởi nghiệp Xanh.
Cũng là một đầu bếp, được giải thưởng trong cuộc thi Chiếc thìa vàng, anh Trần Huy Cường chọn trái vả, một sản phẩm đặc trưng của Thừa Thiên Huế để khởi nghiệp, với dự án: “Thương mại hoá sản phẩm từ quả vả Huế (Hue cooking food – Sáng tạo nâng tầm đặc sản Huế)”.
Tỉnh Thừa Thiên Huế có 11 đặc sản được tổ chức Kỷ lục Việt Nam xếp vào 14 Top đặc sản nổi tiếng Việt Nam, trong đó có trái vả. Trái vả được chế biến thành những món ăn dân dã của người dân xứ Huế.
Với kinh nghiệm làm bếp gần 20 năm trong các nhà hàng khách sạn lớn, anh Cường hiểu, những món ăn truyền thống địa phương đang có nhiều lợi thế để phát triển, không chỉ phục vụ, cung cấp cho hệ thống nhà hàng khách sạn.
“Phải làm sao để những sản phẩm đặc trưng địa phương đến với nhiều khách hàng, người tiêu dùng ở khắp nơi, kể cả bà con người Việt xa quê. Do đó, tôi muốn nâng tầm quả vả địa phương mình, biến chúng thành sản phẩm đẹp, từ cách nhìn, qua sự đóng gói, đến các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm. Do vậy những dòng sản phẩm đầu tiên là mắm vả tôm chua, vả cuộn tôm thịt, mứt trái vả… chính thức được tôi đưa ra thị trường trong gần hai năm qua”, anh Cường nói.
Điều đáng mừng là hiện nay, những dòng sản phẩm từ trái vả đã có mặt ở 75 hệ thống siêu thị sạch ở nhiều tỉnh, thành cả nước, và được người tiêu dùng tin tưởng, chọn mua.
Anh Cường cũng thành lập Công ty HCF, với tham vọng sẽ sáng tạo thêm một số sản phẩm khác từ trái vả, trong đó có những sản phẩm sấy khô, sản phẩm làm nước uống. Để chuẩn bị cho sự lớn mạnh, mở rộng thị trường sau này, anh Cường đang triển khai tìm hiểu thêm các vùng nguyên liệu liên kết với người nông dân ở Đồng Nai, Lâm Đồng, khu vực phía Bắc để có nhiều hơn nguyên liệu trong sản xuất.
Theo Nghệ nhân ẩm thực Bùi Thị Sương, “những dự án của Hoàng và Cường xuất phát trong lĩnh vực ẩm thực và nông nghiệp, có tận dụng thế mạnh về ẩm thực của địa phương để phát triển sản phẩm mới, sản phẩm của hai bạn đều có thể bán rộng rãi trên thị trường được. Dự án của Hoàng sử dụng sâm để chế biến sản phẩm mới, thể hiện sự sáng tạo và tư duy mới của giới trẻ. Còn dự án của Cường từ quả vả cũng rất đa dạng và bất ngờ, thể hiện sự sáng tạo, đam mê khi khai thác các nguồn nguyên liệu địa phương đưa vào ẩm thực. Tôi kỳ vọng, các sản phẩm này sẽ ngày càng được đưa vào đời sống của người Việt, được phục vụ tại các nhà hàng, khách sạn, đặc biệt là phục vụ khách du lịch nước ngoài. Điều này sẽ giúp quảng bá và tôn vinh hơn nữa về văn hóa ẩm thực Việt Nam”.
Còn theo bà Nguyễn Phi Vân – Chủ tịch mạng lưới đầu tư thiên thần Đông Nam Á, Chuyên gia nhượng quyền, những người làm đầu bếp có lợi thế là khi phát triển sản phẩm họ có nhiều chuyên môn hơn, nhất là dinh dưỡng của sản phẩm. Tuy nhiên, không nên ôm đồm quá nhiều dòng sản phẩm, mà nên tập trung vào một số dòng chủ lực, có sức hút để đầu tư phát triển, bởi về kinh doanh họ chưa có nhiều kinh nghiệm.
Sự tham gia của nhà giáo, học sinh, phóng viên…
Năm 2024, Cuộc thi Khởi nghiệp Xanh đón nhận sự tham gia đa dạng, trong đó đáng chú ý là thí sinh Trần Đức Tường, Tiến sĩ và Giảng viên Trường Đại học Đồng Tháp, với dự án “Tận dụng hiệu quả nguồn phụ, phế phẩm nông nghiệp để sản xuất nấm vân chi đỏ.”
Dự án này mang đến một làn gió mới trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển các sản phẩm nấm dược liệu quý, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Đến nay, dự án đã hợp tác với Hợp tác xã Tân Phú Trung (huyện Châu Thành) để nuôi trồng nấm vân chi đỏ, đồng thời thương mại hóa sản phẩm này. Đặc biệt, sản phẩm của dự án đã được cấp bằng chứng nhận bảo hộ nhãn hiệu độc quyền, khẳng định tính sáng tạo và tiềm năng phát triển.
Không chỉ Tiến sĩ Trần Đức Tường, cuộc thi năm nay còn thu hút sự tham gia của nhiều nhà giáo khác, điển hình là chị Nguyễn Thị Trà My đến từ Thừa Thiên Huế, với dự án “Sản phẩm tẩy rửa từ khế chua – Hành trình phát triển xanh bền vững.” Là giáo viên môn Tiếng Anh với hơn 10 năm kinh nghiệm, chị Trà My nhận thấy tiềm năng từ quả khế chua, vốn được gia đình sử dụng hiệu quả trong việc rửa tay. Từ đó, chị quyết định khởi nghiệp bằng cách sản xuất nước tẩy rửa từ enzym khế chua.
Trải qua quá trình phát triển, chị Trà My đã đầu tư vào máy móc, nhà xưởng, nguyên liệu và mở showroom bày bán sản phẩm. Không dừng lại ở đó, dự án còn mở rộng công năng, tập trung vào nghiên cứu, ứng dụng công nghệ và hoàn thiện quy trình đóng gói, đáp ứng tốt hơn nhu cầu thị trường. Đây là minh chứng rõ nét cho sự sáng tạo trong việc tận dụng tài nguyên bản địa, góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao giá trị kinh tế. Hiện nay, những sản phẩm làm từ khế chua được khách hàng đánh giá thuần thiên nhiên, thơm hơn, mùi hương dễ chịu hơn và quá trình ủ nhanh lên men hơn, cho màu nước đẹp hơn…

Tiến sĩ Trần Đức Tường, Giảng viên Trường Đại học Đồng Tháp, cùng những sản phẩm nổi bật từ nấm vân chi đỏ.
Trong khi đó, thí sinh Chu Tố Uyên, một cô giáo người dân tộc từ Lạng Sơn, đã tận dụng nguồn nguyên liệu quen thuộc quê hương mình để giúp đồng bào thoát nghèo với dự án “Củ cải muối Chu Uyên.”
Cô Uyên chia sẻ rằng củ cải trắng là loại rau củ quen thuộc của người dân địa phương, nhưng thường rơi vào tình trạng “được mùa mất giá.” Xuất phát từ thực tế đó, cô đã tìm tòi và chế biến món củ cải trắng muối chua ngọt, một sản phẩm không chỉ khắc phục tình trạng lãng phí mà còn được nhiều người ưa chuộng.
Cô Uyên cho biết: “Vào chính vụ, giá thành củ cải rất thấp, thậm chí còn không bán được. Đặc biệt, trong điều kiện thời tiết mưa nồm, ẩm ướt, sản phẩm củ cải muối lại dễ bị hỏng. Từ những khó khăn đó, tôi đã học hỏi và nghiên cứu để làm ra món củ cải trắng muối chua ngọt – một món ăn vừa tươi ngon, hấp dẫn lại phù hợp với bữa ăn hàng ngày.”
Nhờ sự sáng tạo này, dự án không chỉ giúp cải thiện thu nhập cho gia đình cô mà còn mang lại giá trị kinh tế cho người dân địa phương, đặc biệt là đồng bào dân tộc ở Lạng Sơn. Đây là một ví dụ tiêu biểu cho cách các sản phẩm bản địa có thể được nâng tầm thông qua sự đổi mới và tinh thần khởi nghiệp.
Cuộc thi còn có dự án của cô giáo dạy tiếng Anh từ Bà Rịa Vũng Tàu là chị Nguyễn Thị Hồng Lan, với dự án “Sản phẩm quà tặng thiết kế sang trọng từ rác thải vỏ sò ốc” cũng tham gia, góp thêm một gam màu mới cho vòng chung kết Khởi nghiệp Xanh năm nay.
Bên cạnh các thầy, cô giáo, còn có các em học sinh đang học cấp 3. Từ tỉnh Lạng Sơn có nhóm các em học sinh lớp 12 huyện Cao Lộc với dự án: “Chanh rừng Co Loi – Mẫu Sơn và các sản phẩm từ chanh rừng hướng tới sản phẩm OCOP”. Dự án do nhóm thí sinh Nguyễn Thị Phương Thuỳ, Tô Phương Quỳnh đứng tên. Điều đáng nói ở dự án này, sau khi được góp ý từ Ban giám khảo các vòng bán kết, các em đã có sự thay đổi lớn, khi cho ra nhiều hơn các sản phẩm, hay thay đổi các bao bì đóng gói, hướng đến các nhu cầu khác nhau của người tiêu dùng.
Cũng đến từ tỉnh Lạng Sơn, còn có các em học sinh lớp 12 người dân tộc thiểu số là Hoàng Quang Chung, Phùng Bửu Bửu, Đinh Hồng Hà lại đau đáu nỗi niềm mong mỏi giúp ích cho việc làm miến dong của gia đình mình, để vươn lên thoát nghèo, thế là các em thành lập dự án từ gia đình mình đang làm là “Trồng, sản xuất và kinh doanh miến dong”. Thực tế từ khi có các em tham gia, việc kinh doanh, buôn bán của gia đình các em đã khá hơn, các đơn hàng online ngày một nhiều hơn, vì các em am hiểu mạng xã hội, người dùng.
Theo ông Phạm Hải Quỳnh – Viện trưởng Phát triển du lịch châu Á (ATI), Chủ tịch Hội Du lịch cộng đồng Việt Nam (VCTC), cuộc thi Khởi nghiệp Xanh năm 2024 có nhiều bất ngờ, thú vị khi có nhiều em học sinh cấp 3 đi thi. Điều này rất có ý nghĩa, vì các em đến đây sẽ học được những kiến thức, kinh nghiệm, không chỉ từ các ban giám khảo, mà còn của các dự án đang làm tốt hơn họ.
Dự án “Giải pháp xanh từ trùn quế” do cặp đôi Phùng Anh Tuấn và Hoàng Thị Lệ Thu đến từ Đoan Hùng, Phú Thọ thực hiện, đã mang đến một góc nhìn thú vị về sự đa dạng của các thí sinh tại cuộc thi Khởi nghiệp Xanh năm nay. Chị Hoàng Thị Lệ Thu vốn là một phóng viên tại một đài truyền hình ở Hà Nội. Qua nhiều lần đưa tin về các vòng bán kết của cuộc thi Khởi nghiệp Xanh do Trung tâm BSA tổ chức, chị đã nhận ra giá trị to lớn của chương trình.
“Tôi thấy cuộc thi rất thiết thực, bổ ích và nhận được nhiều sự góp ý từ các chuyên gia để định hướng phát triển sản phẩm. Điều đó đã thúc đẩy tôi và chồng quyết định tham gia để biến ý tưởng của mình thành hiện thực,” chị Thu chia sẻ.
Dự án của anh chị khai thác tiềm năng từ trùn quế để tạo ra các sản phẩm phục vụ nông nghiệp hữu cơ, vừa góp phần bảo vệ môi trường, vừa mang lại giá trị kinh tế bền vững. Từ xuất phát điểm là một phóng viên, chị Thu cùng chồng đã mạnh dạn bước vào hành trình khởi nghiệp xanh, tạo dấu ấn với những giải pháp sáng tạo, đầy triển vọng cho ngành nông nghiệp Việt Nam.
Bài và ảnh Trần Quỳnh (theo Giai phẩm xuân TGHN)
Ngày đăng: 27/1/2025
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này