10:51 - 31/01/2025

Hòa Đê – ‘Tây Lương nữ xã’

Cũng gần giống như Tây Lương nữ quốc toàn nữ trong Tây Du ký, Hòa Đê cũng là một “mô hình Tây Lương nữ xã” 49 thành viên với 35 nữ viên.

Ông Mã Văn Hồng, người galant hết cỡ ở HTX Hòa Đê bên vợ, bà Huỳnh Thị Ly. Ảnh: AK.

Vốn lưu động của HTX Nông ngư Hòa Đê – xã Hòa Tú 1, huyện Mỹ Xuyên, Sóc Trăng – lên đến trên 1 tỷ so với vốn điều lệ 260 triệu, so với vốn liếng năm 2009 khi còn là tổ hợp tác 100 triệu. Diện tích canh tác hiện tại là 63 ha, trong đó 32 ha trồng lúa và 25 ha nuôi tôm đạt chuẩn hữu cơ.

Một tỷ đồng là vốn đầu tư nhà xưởng, máy móc để các nữ viên biến ý tưởng thành sản phẩm, Giám đốc HTX Mã Văn Hồng cho biết.

“Đây là chín món gồm: khô rô phi, chả rô phi nước lợ, chà bông rô phi, chà bông tôm, tôm khô, bánh phồng tôm, tôm đông lạnh, muối tôm và muối ớt do tổ nhóm phụ nữ làm ra từ nguyên liệu địa phương, kiểm mẫu đạt tiêu chuẩn sạch, an toàn”, Huỳnh Thị Ly, tổ trưởng sản xuất Hòa Đê, nói. Năm nay, theo bà, HTX đủ sức cung cấp 10 tấn sản phẩm/năm.

Ông Hồng và bà Ly đều xem công ăn việc làm cho phụ nữ là chuyện phải làm đầu tiên khi vô HTX. Năm 2009, Hòa Đê chỉ là Tổ hợp tác gồm 17 thành viên có 3 nữ. Ban đầu, Tổ hợp tác chỉ sản xuất 10ha lúa và nuôi tôm. Đến năm 2016, Tổ hợp tác chuyển lên HTX, diện tích canh tác lúa – tôm 17ha; vốn điều lệ 200 triệu với 29 xã viên. Chỉ có 7 phụ nữ.

Năm 2018, HTX quẫy mình, sản xuất chả rô phi, khô rô phi, ý tưởng này được một số dự án quốc tế và trong nước hỗ trợ. HTX tham gia chương trình “Mỗi làng một sản phẩm”(OCOP); Và chả cá rô phi nước lợ, khô rô phi và bánh phồng tôm được chứng nhận OCOP. Năm nay các nữ viên muốn dự ứng bốn sản phẩm nữa, như cách đo lường năng lực khi tham gia OCOP.

Năm 2009, nắng hạn. Mùa màng thất bát nên hai năm sau vẫn còn người bỏ đi làm thuê ở xứ khác. HTX bắt đầu lập nhóm phụ nữ, ai có vốn thì cùng góp vốn, ai có sức, có thời gian nhàn rỗi thì cùng làm việc với HTX để có đồng ra – đồng vô. Phụ nữ có việc làm, có thu nhập, có tiếng nói ngay trong nhà, tự thấy bản thân có giá trị hơn. Hiện nay, 35 chị em phụ nữ có việc làm trong HTX, dù chỉ là làm khô, làm chả, bánh phồng tôm… nhưng bình quân một người thu nhập lối 2-5 triệu đồng/tháng. Trong số này có hai chị khuyết tật.

Chị Trần Thị Nhung bị câm, điếc nhưng rất sáng dạ, chỉ một lần là biết làm, quen việc lại khéo tay nên 4-5 năm nay – mỗi tháng thu nhập 4,5 – 4,8 triệu đồng. Còn Huỳnh Thị Mai cũng bị tật nguyền, hồi xưa bán vé số, nhưng học nghề chăm chỉ cũng đã ổn định chứ không lây lất như hồi trước nữa. Nhiều cô ở tuổi 50-60 không ai nhận vào công ty vẫn có thể vô HTX này, không làm trong xưởng thì cũng học được cách nuôi tôm theo chuẩn bioflocs.

Chả cá rô phi và khô cá rô phi nước lợ. Ảnh: AK.

Đường về Sài Gòn còn xa

Ông Hồng thú thiệt: Hai năm đại dịch Covid 19, HTX bị đứt nơi tiêu thụ nên phải xây dựng lại bằng cách đi xúc tiến, kết nối thị trường. Năm nay, doanh thu hơn 2 tỷ, lời 200 triệu. Dự kiến doanh thu sẽ tăng lên trong các năm tới. Thực ra, mức lời năm 2024 so với năm 2023 (hơn 70 triệu) là mừng lắm rồi. HTX định mua thêm máy cạo, máy lóc xương chứ hiện nay mới có 3 – 4 cái máy đánh chả, máy đóng đát, còn các khâu khác vẫn làm thủ công.

Thách thức lớn nhất hiện nay là sản phẩm ai cũng khen ngon, muốn mở rộng thị trường về Thành phố Hồ Chí Minh, nhưng bao bì, mẫu mã còn yếu quá bởi hồi xưa tự mình suy nghĩ rồi ra tiệm thuê người ta in. Sau này được dự án hỗ trợ làm bao bì mới, nhưng cũng chưa ăn thua. Nhiều thành viên là phụ nữ lớn tuổi, khó tiếp cận công nghệ, kỹ năng quản lý, marketing và bán hàng- đào tạo không hề đơn giản, ông Hồng nói.

Hôm tổ chức CSIRO bàn chuyện kích hoạt đổi mới sáng tạo cho lộ trình tác động phát triển bao trùm, nâng cao vai trò và hoạt động của phụ nữ thích ứng biến đổi khí hậu, giúp phụ nữ và người yếu thế chủ động hòa nhập xã hội, tham gia sản xuất tạo ra sản phẩm thương mại hóa… bà Ly kể câu chuyện Hòa Đê thấy thương.

Anh tạo việc làm ổn định, để các chị thể hiện tài làm chả, làm khô, chà bông… sắm thêm máy móc là “galant” với các chị em vậy là hay lắm rồi. Không cần bắt mấy bà ngoại, bà nội làm sale, maketing trên mạng đâu. Hãy nghĩ cách thu hút lao động trẻ qua đào tạo về HTX, nhiều đứa ở quê mình học xong đại học, tìm việc chạy bàn 15.000 đồng/giờ, thấy tội quá anh, có ai đó nói với ông Hồng.

Ông Hồng cười hiền nói: Ừ, để tui bàn với chị em. Ý đó, chẳng qua là bà xã tui muốn thử sức đó thôi.