22:27 - 15/06/2018
Danh Võ ‘Làm tôi ngạt thở’
Những tác phẩm của nghệ sĩ Danh Võ, người Thuỵ Điển gốc Việt, là sự giao thoa giữa nghệ thuật, nền lịch sử thế giới và cuốn nhật ký nói về cuộc sống của mình khi là một người đồng tính, một kẻ lưu vong vì gia đình từng nhiều lần bị chia cắt bởi chiến tranh ở Việt Nam.
Cho đến nay, ông là nghệ sĩ gốc Việt duy nhất triển lãm tại bảo tàng đương đại thế giới Guggenheim tại New York năm 2018.
Nhưng “nghệ sĩ” lại không hẳn là danh hiệu chính xác của ông. Danh Võ không phải là người tạo nên những vật thể độc đáo, ông sưu tầm chúng và tạo tác từ các vật dụng nội thất, vật kỷ niệm, hình ảnh, cùng các tài liệu phản ánh những khía cạnh lịch sử đa chiều.
Có một số thành quả từ việc sưu tầm của ông thành tác phẩm, điều đó được thể hiện rõ và đầy cảm hứng mang tên Danh Vo: Take My Breath Away trưng bày tại bảo tàng Guggenheim trong năm 2018.
Hầu hết các vật trưng bày trông không giống tác phẩm nghệ thuật, cho dù có xét đến những tiêu chí hiện tại.Có đôi lúc không gian trưng bày tại bảo tàng lại mang đến cảm giác trống rỗng, như đang ở đoạn cuối của chỗ thanh lý vật dụng siêu lập dị nào đó.
Buổi triển lãm này do Katherine Brinson tổ chức, người phụ trách triển lãm nghệ thuật đương đại của bảo tàng, cô cũng làm việc mật thiết với ông Võ. Một số vật trưng bày cũng được thêm vào với vai trò là tác nhân phụ hoạ, điển hình là chiếc ghế đã được giải Kiến tạo mà những nhà lãnh đạo Mỹ từng ngồi trong lúc đưa ra các quyết định mang tầm ảnh hưởng toàn cầu.Một số khác lại là vật riêng tư, như cây thánh giá bằng gỗ thông đã một thời đánh dấu nơi chôn cất người bà của ông tại nghĩa trang Copenhagen. Có những món tuy nhỏ nhưng lại có sức tác động cực kỳ lớn, ví dụ như đầu ngòi của chiếc bút từng được dùng để ký nghị quyết Sự kiện vịnh Bắc Bộ năm 1964, làm gia tăng sự liên luỵ của quân đội Mỹ tới chiến tranh Việt Nam.
Nghệ sĩ Danh Võ sinh ra tại Việt Nam năm 1975 và vượt biển theo gia đình năm 1979. Sau vài tháng sinh sống trong một trại tỵ nạn ở Singapore, họ kết thúc chuyến hành trình tại Đan Mạch, nơi mà ông Võ đã lớn lên, tìm hiểu về nghệ thuật, và khi ở tuổi 30 ông đã bắt đầu có tên tuổi trong làng nghệ thuật với tác phẩm nổi bật có tên Oma Totem của năm 2009, một tác phẩm đã được ông Võ chạm trổ có cấu tạo từ nhiều món vật do người bà của ông nhận được từ các tổ chức phi chính phủ sau khi đã định cư bên Đức, bao gồm: một gắn thêm cây thánh giá gỗ. Tác phẩm là lời chứng nhận cho những tiêu chuẩn ở phương Tây, nó đại diện cho mô hình kiến trúc của một toà tháp thờ bên châu Âu.
Hố đen khổng lồ trong Trái tim mờ ảo của dải ngân hà, là tác phẩm to lớn vừa mới được ra lò và treo ngay cầu thang của bảo tàng biểu diễn những chiếc cờ Mỹ đầu tiên, sau khi dán lên các mặt trống phía sau các hộp đựng bia và có phủ một lớp vàng mỏng. Chúng được treo cạnh nhiều dụng cụ làm nông và bẫy thú đã gỉ sét từ thế kỷ 19 – tượng trưng cho sự kính trọng của tác giả đến Vận mệnh hiển nhiên.
Năm 42 tuổi, Danh Võ đã mở rộng định nghĩa của nghệ thuật qua việc tối thiểu hoá vai trò một nghệ sĩ sáng tác nên những vật thể độc đáo. Công bằng mà nói, ông là bao gồm cả một nhà phụ trách, nhà sưu tầm, người thiết kế triển lãm, nhiếp ảnh gia, nhà sử học, chuyên viên lưu trữ văn thư, người bảo quản các vật phẩm đấu giá và phòng trưng bày đồ cổ.
Quá trình tách rời và tái tạo của nghệ sĩ, các vật phẩm đã trở nên lớn hơn về quy mô ở tác phẩm Con người chúng ta (2011 – 2016), một dự án tuyệt vời đã góp phần củng cố danh tiếng của ông. Được làm giả tại Trung Quốc, bản sao này từ bức tượng Nữ thần Tự do của Frédéric Auguste Bartholdi, có cấu tạo từ 300 mảnh đồng đã khắc chìm. Khi tất cả lắp ráp lại với nhau chúng sẽ hình thành một bản sao hoàn chỉnh, nhưng ngài Võ lại có ý định phân tán các mảnh đi khắp toàn cầu. Những mảnh ở bảo tàng Guggenheim bao gồm một ngón cái khổng lồ, có thể là một cái tai, và hai tay…
Anh Trí lược dịch
(Tác giả bài viết: Roberta Smith trên New York Times)
Theo TGTT
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này