22:03 - 06/10/2019
Thở trên sơn mài của Hiền Nguyễn
“Thở” là sao? Nghệ sĩ hay nói: Vẽ với tôi cần thiết và tự nhiên như hít thở.
Cũng nói khi vẽ: Hãy để cho màu nó thở, bố cục thông thoáng dễ thở, đường nét, tối sáng, khối hình… đều phải thở thì tranh mới sống động, có sự sống. Đặc biệt với sơn bóng loá, sặc sỡ trang trí theo khuôn mẫu hoa văn, biểu tượng, kỹ thuật tỉ mẩn, kỳ khu, thì làm cho nó biết thở không phải dễ. Ai vẽ sơn mài cũng mong được thở và thở được! Ở những tác phẩm thành công của mình, Hiền Nguyễn đã toại nguyện.
“Hiền Nguyễn vẽ phong cảnh thực tế theo cảm quan của tranh sơn dầu (bằng sơn mài), một số có tính biểu hiện, rồi chuyển dần sang tranh trừu tượng, và thành công ở trừu tượng hơn”, Phan Cẩm Thượng nhận định. Đúng vậy, cảm quan tranh sơn dầu ở đây là sức biểu đạt trạng thái, không gian, thể chất chân thực, tinh tế, phong phú, sức biểu cảm mạnh mẽ tức thời kiểu biểu hiện chủ nghĩa, những thứ hiếm có trong truyền thống nghệ thuật ta, trừ điêu khắc đình làng. Nhưng tranh phong cảnh của nữ hoạ sĩ giàu tính nam, thách thức và bộc trực. Phong cảnh không nên thơ trữ tình mơ mộng hay làm duyên tính nữ như thường thấy – nhất là ở các nữ tác giả – mà đối đầu thô phác đồ sộ một cách đe doạ và ám ảnh. Tôi thích cái tính nam bộc trực này ở tranh phong cảnh của Hiền Nguyễn.
Trừu tượng của các hoạ sĩ Việt Nam không hiểu sao thường là biểu hiện trừu tượng.Nó dường như đã thành cả một trào lưu mà khởi đầu là từ TP.HCM những năm đầu Đổi mới, đầu thập niên 1990. “Trong khuynh hướng trừu tượng, ưu thế của sơn mài (vẽ theo kỹ thuật truyền thống) so với sơn dầu nằm ở bản thân chất liệu và kỹ thuật đặc thù, khi nó cho người sáng tác thêm nhiều khả năng tạo ra những hiệu ứng bất ngờ, đôi khi bản thân người vẽ cũng không lường trước”, Nguyễn Thanh Bình nói. Đúng vậy.
Và sự thú vị là nghịch lý: Những biểu cảm bất ngờ không chỉ đến từ hành vi “action” tức thời, vô thức, mà chủ yếu từ sự khoan thai ve vuốt chờ đợi khi chất màu sơn tự “thở”, còn người vẽ phấp phỏng với cái sẽ hiện hình trên vóc mài.
Tác giả gọi một số trừu tượng của mình là “vô thường”. (Nại đến Phật học – thiền cũng là một “trend” trong giới nghệ sĩ hiện nay nói chung). Sao phải níu kéo, ôm ấp lấy những cái vô thường, sao nói buông bỏ để trầm mình vào hư vô mà lại vồ vập, hân hoan hay đau đớn nhường kia!? Những bức sơn mài trên vải của Hiền Nguyễn lần này là sự khẳng định cuộc đời đầy khao khát nhục cảm, hoan lạc, chất biểu hiện mạnh hơn khi vẽ trên vóc cổ truyền. Nghệ sĩ hay tuyên bố: Chỉ vẽ cho mình để hiểu chính mình. Có thật thế không? Nhất là trong thị trường nghệ thuật ngày nay? Không biết mình sao biết đời. Không biết đời sao biết mình. Nghệ thuật lôi cuốn tôi bởi cái vòng “luẩn quẩn” ấy đấy.
Thở – triển lãm sơn mài của họa sĩ Hiền Nguyễn diễn ra từ 6 – 30/10/2019 tại Eight Gallery, TP.HCM.
Nguyễn Quân (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này