11:40 - 17/02/2019
Phát triển đại học theo mô hình nghiên cứu
Cuốn “Đại học” của Nguyễn Xuân Xanh, do NXB Tổng hợp TP.HCM ấn hành, vừa ra mắt độc giả vào những ngày đầu năm mới Kỷ Hợi 2019.
Trong khuôn khổ bài viết có hạn, chúng tôi chỉ muốn lưu ý độc giả hai điểm trong các phân tích của tác giả.
Sự dẫn đường cho cách mạng khoa học
Điểm thứ nhất là quan niệm của Humboldt, người đã thiết kế cho nước Đức mô hình đại học nghiên cứu. Các nguyên lý nền tảng của đại học Humboldt như sau: Khoa học, chân lý là cái cần được thường xuyên theo đuổi nghiên cứu/ Đại học cần đảm bảo tự do dạy và tự do học/ Đại học cần thực hiện sự thống nhất giữa nghiên cứu và giảng dạy/ Khoa học, dựa trên nền tảng của sự đa dạng, trở thành một thể thống nhất thông qua triết học/ Xây dựng nền giáo dục trên cơ sở khoa học, để từ đó xây dựng nền văn hoá quốc gia và xây dựng một nhà nước văn hoá. Người thầy tốt phải là người nghiên cứu giỏi.
Tác giả đã dẫn một câu của Schleiermacher rất hình tượng: “Mục đích của đại học không phải là học, mà là sự đánh thức một cuộc đời mới trong thanh niên, một tinh thần khoa học đích thực”. (Đại học, tr. 78). Tác giả cho rằng mô hình đại học Humboldt đã được áp dụng khắp nơi trên thế giới, ở những nước hiểu được tầm quan trọng của đại học (Đức, Anh, Mỹ, Nhật, Trung Quốc…)
Giáo dục đại học ngày càng trở thành đòn bẩy phát triển quan trọng hàng đầu của các nhà nước dân tộc hiện đại. Clark Kerr, nhà lãnh đạo giáo dục đại học Hoa Kỳ thế kỷ 20, người đã xây dựng hệ thống đại học California ba tầng kiểu mẫu, đã diễn tả tầm quan trọng này súc tích như sau:
“Sự phồn vinh của các quốc gia giờ đây tuỳ thuộc vào sự thực hiện giáo dục đại học chưa lúc nào như trước đây, qua sự đóng góp của nó vào việc xây dựng nguồn nhân lực và tri thức tích luỹ[…]”.
Thực trạng đại học ở Việt Nam
Điểm thứ hai trong cuốn sách này là những băn khoăn của tác giả trước cơn khủng hoảng giáo dục: “Đại học Việt Nam vừa thiếu tính tinh hoa, xét về mặt học thuật, đồng thời cũng thiếu sự định hướng thị trường, xét theo nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội” (Đại học, tr. 152).
Xin trích thêm đây một nhận xét của Nguyễn Xuân Xanh: “Nền đại học Việt Nam hiện nay đang thua thiệt so với đại học trong khu vực một cách “bất bình thường” và khó hiểu. Các nhà khoa học Việt Nam trong và ngoài nước đã rất bức xúc từ vài thập niên qua về tình trạng suy thoái của đại học Việt Nam.Có điều gì không ổn giữa tiềm năng trí tuệ và hiện thực đại học Việt Nam. Thiếu định hướng, thiếu mạnh dạn, thiếu quyết tâm, thiếu ý thức về sứ mạng và sức mạnh của đại học, như chìa khoá trong việc canh tân đất nước, thiếu hiểu biết tổ chức một đại học nghiên cứu hiện đại, thiếu những đòn bẩy như một chế độ trọng đãi nhân tài, thêm vào đó là một bộ máy hành chính nặng nề, sự chưa quan tâm đúng mức từ phía những người có trách nhiệm cao nhất, đó có lẽ là những cái đã ngăn chặn sự phát triển của đại học Việt Nam mấy thập niên qua” (Đại học, tr. 141 – 142).
Theo ông, “Nhiệm vụ phát triển đại học theo tinh thần Humboldt, phát triển khoa học và giáo dục đại học toàn diện, là yêu cầu của lịch sử, nhiệm vụ quốc gia hàng đầu mà không ai có quyền lơ đễnh” (Đại học, tr. 145).
Nguyễn Thị Từ Huy (ĐH Hoa Sen,TP.HCM)
Theo TGTT
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này