12:58 - 29/09/2019
Nhà ‘khoa học lang thang’ trở về Việt Nam
Du học sinh một đi không hồi hương, trở thành tiêu điểm ngay sau khi cuộc thi Đường lên đỉnh Olympia kết thúc với suất học bổng du học ở Úc cho một em học sinh Việt Nam năm học tới. Có đến 16/18 trường hợp như thế.
TGHN đã có cuộc trò chuyện với TS Trần Ánh Dương, người quay về Việt Nam sau mười năm nghiên cứu sinh ở Đức và Mỹ.
– Tại sao anh quyết định về Việt Nam làm việc?
– Một vấn đề mà tôi trăn trở: các tiến sĩ sau khi hoàn thành chương trình tiến sĩ thường làm sau tiến sĩ (gọi là postdoc). Những chương trình này hợp đồng thường kéo dài không quá hai năm, nên nhiều tiến sĩ thường phải tiếp tục đi tìm những vị trí postdoc khác, vốn rất khó khăn và ít ỏi, nên được mệnh danh là “nhà khoa học lang thang”. Điều đó rất khó để ổn định nghề nghiệp và phát triển ở một nơi cố định. Ngoài ra, ở những nước phát triển, các tiến sĩ làm postdoc đa phần thuộc nhóm nhân công trình độ cao giá rẻ, tất nhiên không phải tất cả, trong khi phải đánh đổi rất nhiều thứ như xa gia đình, khác biệt về văn hoá, sự phân biệt chủng tộc và kỳ thị người nước ngoài.
Hơn nữa tôi nhận thấy hiện nay Việt Nam đang phát triển nhanh và mạnh, việc đầu tư cho khoa học công nghệ bắt đầu được Nhà nước quan tâm, cũng như các trường đại học của Việt Nam cũng đang có xu hướng quốc tế hoá, dẫn đến nhu cầu rất lớn về nghiên cứu khoa học và giảng dạy.
Mặt khác, phần lớn những người học tiến sĩ ở các nước trên thế giới những năm gần đây có xu thế muốn trở về Việt Nam làm việc, dù các điều kiện về lương, cơ sở vật chất, cũng như các đề tài dự án còn nhiều hạn chế so với ở nước ngoài.
– Anh đã gặp những khó khăn gì khi làm việc ở môi trường trong nước?
– Chúng ta mới chỉ có hai trường lọt vào top 800 – 1.000 thế giới, là đại học Quốc gia Hà Nội và đại học Bách khoa Hà Nội (theo đánh giá của THE). Hơn thế nữa, chúng ta cũng chưa có những phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia mạnh về các lĩnh vực cơ học vật liệu, cơ học tính toán, y dược hoặc công nghệ vi sinh, cũng xuất phát từ vấn đề kinh phí xây dựng các phòng thí nghiệm và trang thiết bị còn eo hẹp. Cho nên khó mà thực hiện những thí nghiệm, đề tài phức tạp và tìm ra những khám phá mới. Tương tự như vậy, khi tôi về làm việc thì cũng có những khó khăn nhất định khi thực hiện các dự án, đề tài mà không có các thiết bị thí nghiệm chuyên dùng, mô hình hoá, nên phần lớn đều phải thực hiện bằng mô hình toán và mô phỏng số và dùng những số liệu trong các dự án có sẵn để kiểm nghiệm.
– Nhóm nghiên cứu với các thành viên đang công tác tại nhiều quốc gia, làm thế nào anh có thể điều phối công việc hiệu quả?
– Nhóm nghiên cứu của tôi gồm 12 người, phần lớn là các tiến sĩ trẻ người Việt đang làm việc tại Mỹ, Canada, Đức, Singapore và Hà Lan. Một trong những thách thức là quản lý và điều phối công việc từ xa.Chúng tôi làm việc trên cơ sở hoàn toàn tự nguyện, vì mục đích kết nối và nâng cao vai trò của nhóm nghiên cứu mang tên Việt trong cộng đồng khoa học thế giới.Hỗ trợ những bạn sinh viên trẻ đam mê nghiên cứu khoa học và chuẩn bị những hành trang cần thiết để làm tiến sĩ ở nước ngoài. Hiện nay nhóm của chúng tôi đang thực hiện ba dự án khác nhau về thuỷ văn, thuỷ lực và trí tuệ nhân tạo, nhằm mô phỏng các quá trình về thuỷ văn, thuỷ lực nước mặt và nước ngầm cho toàn bộ lưu vực Mekong, cũng như số hoá và mô hình hoá quá trình dự báo mưa và bão, dựa vào hình ảnh bản đồ đẳng trị các yếu tố khí tượng.
Ngày 21/9/2019, bộ Giáo dục và đào tạo đã tổ chức hội thảo đề xuất cơ chế, chính sách nghiên cứu khoa học dành cho giảng viên trẻ trong các cơ sở giáo dục đại học, nhằm mục đích nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học và xuất bản tạp chí quốc tế. Ngoài ra, hiện nay trong nước, quỹ Nafosted cũng có những quy định về số lượng bài báo và chất lượng bài báo khắt khe hơn, nhằm nâng cao chất lượng các nghiên cứu trong nước. Hiện nay, có hơn 80.000 du học sinh Việt Nam đang du học ở nhiều nước, nếu có một chính sách thu hút nhân tài tốt, thì đây là một nguồn lực quan trọng cho sự phát triển giáo dục và khoa học nước nhà.
Ngân Hà thực hiện (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này