12:05 - 17/03/2019
Người lớn làm gương cho con trẻ
“Con ơi muốn nên thân người,/ Lắng tai nghe lấy những lời mẹ cha./ Gái thời dệt gấm thêu hoa,/ Khi vào canh cửi, khi ra thêu thùa./ Trai thời đọc sách ngâm thơ, Dùi mài kinh sử để chờ đại khoa./ Nữa mai nối đặng nghiệp nhà,/ Trước là mát mặt, sau là hiển thân”.
Bài học đầu đời ông bà dạy cháu, cha mẹ dạy con trong Quốc văn giáo khoa thư ngày trước, đến nay vẫn mang một giá trị nhân văn, dù ngày nay không còn phân biệt gái trai. Nó phần nào nói được sự hoà hợp trong gia đình đến xã hội, bắt nguồn từ một đời sống an hoà để ai cũng được phát triển bản thân, có như vậy thiên hạ mới… thái bình chăng?
Tuy nhiên, đứng trước thực trạng ngày càng nhiều vấn đề về bạo lực xảy ra trong xã hội mà những hành động không nêu gương xuất phát từ phía người lớn, cho thấy, các giá trị phi nhân đang là nguy cơ rất lớn làm bùng phát bạo lực xã hội.
Chính vì vậy, hơn lúc nào hết, giáo dục đạo đức cần phải được chú trọng trong giáo dục đào tạo, cũng bắt đầu từ gia đình, nhà trường.Những bài học đạo đức thật không ở đâu xa xôi, nó nằm trong lời nói và hành động hàng ngày của chúng ta. Nhất là đối với cha mẹ có con, ông bà có cháu. Tỷ dụ như: “Lời nói không mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”. Không phải là với người ngoài ta mới lựa lời.Với người thân trong gia đình, ngôn từ, phép ứng xử giữa những người lớn với nhau, chính là những bài học có tính “thân giáo” cho con trẻ. Một đứa trẻ sinh ra trong gia đình mà ông bà, cha mẹ ăn nói cư xử với nhau nhỏ nhẹ, tinh tế, thì lớn lên, chắc chắc tự nhiên mà nó thành người như vậy. Mẹ tôi năm nay đã ngoài 80, kể lại: “Ngày trước, ông bà giận nhau, cãi nhau nhưng mẹ chẳng thấy ai to tiếng cả, chỉ thấy ông bà thì thầm như đang rủ rỉ với nhau chuyện gì, mà thật ra mẹ nhìn mặt biết ông bà đang giận dữ. Thuở đó, ra ngoài, chẳng thấy ai nói to, hét lớn.Nhất là vào quán xá, giữ trật tự là một phép ứng xử văn minh của tất cả mọi người”.
Đã không nói lớn, tất là không gây gổ đánh nhau trước mặt trẻ con.Tất nhiên tôi cũng từng nghe kể câu chuyện từ nhà bạn mình, hễ nổi nóng là ba nó hất đổ mâm cơm, có khi còn ném từ trên lầu hai xuống sân vỡ tan tành. Mỗi lần như thế con cái co rúm lại, mẹ thì khóc. Cả nhà như tang thương. Từ đó bạn tôi trở nên lầm lì và hung dữ hơn. Mỗi lần phật ý, bạn lại la hét và ném đồ đạc vào người khác.Người không cảm thông thì xa lánh, người hiểu chuyện chỉ biết khuyên bạn nên đến bác sĩ tâm lý. Di chứng của việc sống trong môi trường gia đình bạo hành để lại cho con người ta, có thể đến lúc chết vẫn không thể chữa lành tổn thương lớn về tâm hồn.
Ngày nay, đứng trong một đám đông kẹt xe, bạn sẽ dễ dàng thấy một cộng đồng được sống trong môi trường có giáo dục, khác với một cộng đồng “bị” sống trong môi trường phi giáo dục như thế nào. Hay chỉ cần dừng lại đèn đỏ, bạn sẽ thấy rất rõ và có bao giờ bạn tự hỏi: “Tại sao đèn đỏ mà có người phóng thật nhanh, có người đứng ngay vạch dành cho người đi bộ, có người lại lấn vào dòng người đang đứng chờ đèn đỏ để ngược chiều một chút cho nhanh, v.v. Và chỉ một giây ai đó nổi giận, lập tức mũ bảo hiểm trở thành vũ khí chiến đấu.
Tuy vậy, không phải là chúng ta không thể kiến tạo một xã hội tốt đẹp hơn, hay nói như nhà báo Đoàn Khắc Xuyên với tựa sách vô cùng sâu sắc của ông: Dựng lại người. Điều này bắt đầu cũng bằng chính chúng ta, những người lớn đã từng “bị” sống trong môi trường bạo lực gia đình, có thể vượt lên để tìm kiếm những giá trị tốt đẹp, tự xây lại cho mình một phẩm chất với điều kiện: Chúng ta phải biết yêu thương con cháu mình bằng lòng vị tha và từ bi.
Có điều đó, mới có thể vừa cùng học, cùng chơi và cùng “thân giáo” với con.Thế hệ sau cần gì, nếu không phải là một môi trường trong lành và tử tế để được trưởng thành làm người?
Tôi rất tâm đắc với những ý kiến của TS Thái Kim Lan, khi bà nói về giới trẻ. Bà cho rằng giới trẻ ngày nay chịu dấn thân, giỏi và năng động. Các bạn có khả năng và cơ hội rất nhiều.Vì thế nếu biết chọn nguồn tin nào là hữu ích để học hỏi và trang bị, chắc chắn các bạn sẽ thành công.Nếu ở nhà trường không có sự phối hợp và giúp các bạn tìm hiểu thêm những lĩnh vực khác, thì các bạn sẽ có nguy cơ mất đi sự chọn lựa những thông tin có giá trị nhân văn cho mình. Vì vậy cần có sự học hỏi bên ngoài với người có kinh nghiệm, cùng với sự trao đổi của các bạn trẻ lẫn nhau… trong quá trình tiếp nhận nhiều nguồn thông tin như vậy, ta sẽ biết cách chọn lựa thế nào thay vì a dua, chạy theo trào lưu. “Công dung ngôn hạnh của bạn trẻ ngày nay nói chung đó chính là sự tự chủ và quyết đoán… Và việc gì mình làm cũng phải đặt chút tâm vào đó, đặt chút chân thành, và cả tình thương thì chúng ta sẽnhận được những thành quả rất tốt đẹp”, bà nói.
Thái Thảo (theo TGTT)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này