11:30 - 15/09/2016
Vùng vẫy trước đòn phép của kẻ mạnh
Đại lý, nhà phát hành thường dùng thế mạnh của mình để ép kẻ yếu. Thị trường dần dần hình thành những pha chống trả quyết liệt…
Trên lý thuyết, bất cứ ai chỉ cần nắm hệ thống phân phối là có thể quyết định được cuộc chơi. Trên thực tế, các đại lý và nhà phân phối còn quyền lực hơn thế, khiến cho cả nhà sản xuất đến người chăn nuôi phải kính sợ.
Nhưng ở ngành thức ăn chăn nuôi, mọi chuyện đã khác…
Đầu tháng 9, ông Trần Như Nguyện, ở Xuân Bắc 5, huyện Xuân Lộc, Đồng Nai, bắt đầu tiếp nhận thức ăn của công ty chở đến. Những chiếc xe bồn chở thức ăn chăn nuôi, sau khi làm xong thủ tục nhập liệu thì được tài xế mở van, trút thẳng vào các silo đặt ở đầu các dãy trại.
Ông Nguyện từ vài năm nay nuôi 10.000 con heo hậu bị (heo giống bố mẹ) đã không mua thức ăn ở đại lý nữa.
“Trung bình mỗi ngày đàn heo ăn hết khoảng 11 tấn thức ăn. Cứ đầu giờ sáng là xe bồn của công ty cám chở tới đổ vào silo. Tui cứ thế kêu công nhân bấm nút cho heo ăn”, ông Nguyện giới thiệu. Bỏ qua đại lý để “chơi” trực tiếp với công ty sản xuất thức ăn là điều mà nhiều chủ trại heo cho là “đang phát huy hiệu quả tích cực”.
Hiệu quả đầu tiên phải kể đến là giảm được chi phí trung gian ở nhiều tầng. Kế đến là giảm được chi phí vận chuyển thức ăn từ nhà máy qua hệ thống đại lý.
Thứ nữa là giảm chi phí bao bì vì cám từ nhà máy đưa thẳng vào xe bồn chở trực tiếp xuống trại. Ngoài ra, còn mua được giá gốc và chất lượng thức ăn luôn được đảm bảo vì không phải trữ lâu ở kho các đại lý.
Phương thức mua bán thức ăn giữa chủ trại với công ty cũng khá dễ dàng. Các chủ trại chỉ cần làm hợp đồng sản lượng trước với công ty thức ăn, sau đó họ được cấp mã cost rồi cứ thế đến ngày giờ là công ty chở thức ăn đến tận trại.
Còn theo bà Nguyễn Hồng Na, chủ đại lý thức ăn thuỷ sản ở huyện Chợ Mới, An Giang, các chủ trại cá tra lấy cám của công ty cũng có quyền lợi như đại lý.
“Giá cả rẻ hơn nhiều so với mua qua đại lý như trước đây”, ông Nguyện tuy không nói tỷ lệ rẻ hơn là bao nhiêu, mà giải thích rằng đó là chính sách của công ty dành cho quy mô từng trại.
Đại lý hết quyền lực
Vậy, trên một thị trường thức ăn chăn nuôi với sản lượng chừng 14 – 15 triệu tấn mỗi năm, vai trò quyền lực của các đại lý ở đâu?
Chúng tôi nhận thấy việc các nhà máy thức ăn đồng loạt đưa ra chính sách bán hàng trực tiếp tới trang trại vô tình “bóp chết” hệ thống đại lý, vốn có chân rết dày đặc và có quyền hạn vô biên ở các địa phương.
Bà Nguyễn Thị Hoa, chủ đại lý kinh doanh thức ăn có bề dày hoạt động hơn 20 năm ở Gia Kiệm, Thống Nhất, Đồng Nai, thừa nhận vai trò phân phối thức ăn của đại lý không còn mạnh như trước.
Theo bà Hoa, quãng dăm mười năm trước, khi ngành chăn nuôi còn ở quy mô nhỏ lẻ, nuôi hộ gia đình là chính thì các công ty phải “quỵ luỵ” đại lý.
Lúc đó, mỗi nông dân nuôi vài trăm con heo, họ không thể tới công ty mua cám và công ty cũng không thể chở một xe cám đi giao cho nhiều trại nên chủ trại buộc phải tới đại lý để mua cám.
Các công ty cám muốn bán được sản lượng phải cạnh tranh, giảm giá, tăng chiết khấu, thưởng cao nên đại lý làm ăn có lời.
Tuy nhiên, vài năm nay, các trang trại bắt đầu chuyển lên quy mô lớn, đàn heo lên tới hàng chục ngàn con thì cả công ty thức ăn và chủ trại đã ngồi lại với nhau để mua bán trực tiếp, chứ không qua đại lý nữa.
“Trước đây, mỗi tháng tui bán vài ngàn tấn thức ăn. Bây giờ chỉ còn chưa tới 200 tấn. Tỷ lệ chiết khấu hoa hồng cũng co kéo lại còn khoảng 4%. Ngoài ra thì tiền thưởng định mức sản lượng cũng thấp và đại lý như tui chỉ bán cho các trang trại nhỏ lẻ còn sót lại, chứ không thể tiếp cận được với trại lớn”, bà Hoa nói.
Theo đại diện một công ty sản xuất thức ăn có trụ sở tại khu công nghiệp Biên Hoà, Đồng Nai, khi ngành chăn nuôi còn tồn tại dưới dạng nhỏ lẻ, phụ thuộc vào hệ thống đại lý nên các nhà máy thường phải đau đầu tính toán cách thức phân phối hàng ra thị trường.
Nào là phải tính toán mức chiết khấu, tỷ lệ thưởng chỉ tiêu sản lượng làm sao để có thể cạnh tranh được với đối thủ. Cuối năm hoặc định kỳ vài năm còn phải có thêm chính sách cho đại lý đi du lịch, thậm chí tài trợ con em họ học bổng…
Chỉ cần tính toán không khéo, chênh lệch chiết khấu vài chục đồng mỗi ký thức ăn là đại lý sẵn sàng bỏ mình để lấy hàng của đối thủ. Mất đại lý thì xem như hụt sản lượng. Tuy nhiên, vị đại diện trên khẳng định, bây giờ mọi thứ đã thay đổi khi quy mô chăn nuôi lớn dần.
“Cuộc chơi bây giờ đã khác, đại lý không còn vai trò nữa”, vị này khẳng định, đồng thời nhẩm tính nếu bỏ cám trực tiếp xuống trại thì chỉ riêng tiền bao bì mỗi bao cám 25kg đã tiết kiệm được 3.500 đồng.
Khoản này cả công ty và chủ trại đều có lợi. Ngoài ra, theo vị đại diện trên, hệ thống đại lý của công ty đã giảm 50% so với trước, sản lượng thức ăn bán qua đại lý cũng chỉ còn 35 – 40%, còn lại là “bơm” trực tiếp xuống các trại.
Hiện nay, cũng có nhiều trường hợp đại lý thức ăn muốn tồn tại thì họ phải “kiêm” thêm vai trò chủ trại, nghĩa là họ phải bỏ tiền mua đất, xây trại, đầu tư trực tiếp vào chăn nuôi, nuôi trồng.
Bà Nguyễn Thị Hoa, nói ở khu vực Gia Kiệm hàng loạt đại lý nhỏ lẻ đã bỏ nghề, chỉ còn lại đại lý lớn tồn tại và họ thực ra cũng đầu tư vào chăn nuôi.
Bà Hoa cũng có trang trại quy mô hơn 2.000 con heo, theo bà, mỗi tháng vừa bán cám cho các trại nhỏ lẻ, vừa kiếm thêm thu nhập từ bán heo nên cũng tạm đủ sống.
Bảo Anh
Theo TGTT
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này