15:01 - 18/07/2016
Lập lờ đánh lận… chứng nhận hữu cơ
Ăn theo xu hướng “ngôi sao” hữu cơ, nhiều cơ sở sản xuất vô tư gắn lên mình mác tự phong thực phẩm organic, chuẩn VietGAP, GlobalGAP… để đánh lừa người tiêu dùng.
Thật giả lẫn lộn thực phẩm hữu cơ
Cầm trên tay gói trà và hạt điều của hai nhà cung cấp đưa hàng tới giới thiệu, bà H., chủ một cửa hàng thực phẩm hữu cơ tại quận 1 cho biết đây là hàng… hữu cơ giả.
Lý do đơn giản mà bà H. đưa ra là các đơn vị cung cấp này không đưa được các chứng nhận hữu cơ cho sản phẩm của họ cho dù trên bao bì vẫn ghi là sản phẩm hữu cơ hay 100% hữu cơ.
“Ngay bên cạnh, họ vẫn còn ghi đạt chuẩn VietGAP rồi lại còn khẳng định 100% hữu cơ. Chỉ nhìn bao bì thôi thì cũng đã biết người sản xuất không hiểu gì về thực phẩm hữu cơ cả”, bà H. cho hay.
Theo lý giải của bà H., VietGAP hay GlobalGAP và hữu cơ là hai hướng sản xuất nông nghiệp khác hẳn nhau. Trong khi VietGAP hay GlobalGAP cho phép sử dụng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, thuốc trừ cỏ hóa học nhưng có kiểm soát thì trong tiêu chuẩn hữu cơ các loại thuốc đó không được phép sử dụng.
“Như vậy hai tiêu chuẩn GAP và hữu cơ không thể đi liền nhau được. Chưa kể muốn được gọi là hữu cơ thì phải được một tổ chức độc lập chứng nhận chứ không phải muốn gọi thế nào thì gọi”, bà H nói.
Thời gian gần đây, trên thị trường xuất hiện các loại thịt heo, thịt gà hữu cơ được khá nhiều người tiêu dùng ủng hộ vì lo ngại thịt heo ngoài chợ dùng chất cấm.
Theo quảng cáo của các nhà sản xuất thì thịt heo hữu cơ dùng cám tự nhiên, không dùng kháng sinh hay hormon tăng trưởng nên có chất lượng thơm ngon hơn thịt heo nuôi công nghiệp.
Dĩ nhiên, giá bán các loại thịt heo hữu cơ này cũng cao hơn nhiều so với heo thường. Khảo sát tại các cửa hàng thực phẩm hữu cơ tại quận 1, quận 3 và quận 7 cho thấy giá thịt heo hữu cơ cao hơn từ 1,5-3 lần thịt heo thường.
Tuy nhiên, các loại thịt heo đang được quảng cáo là “hữu cơ” đó có thực sự là hữu cơ không lại là chuyện đáng bàn.
Theo tìm hiểu của chúng tôi về hai thương hiệu thịt heo hữu cơ đang được bán nhiều trên thị trường là BC và OF, trên nhãn mác và website của các đơn vị này chỉ nói các sản phẩm heo của họ được chứng nhận EM của Nhật Bản chứ không có chứng nhận hữu cơ (organic).
Đấy đơn thuần chỉ là chứng nhận dành cho các trang trại chăn nuôi áp dụng công nghệ vi sinh hữu hiệu (viết tắt là EM) của Nhật trong quá trình chăn nuôi, xử lý thức ăn và xử lý môi trường chứ không phải là chứng nhận hữu cơ.
Thế nhưng không hiểu sao các nhà sản xuất nói trên vẫn được ghi là thịt heo hữu cơ trên chứng nhận EM.
Tại hội thảo về các sản phẩm hữu cơ tại TPHCM mới đây, một chuyên gia cấp chứng nhận của công ty đến từ Hong Kong cho chúng tôi biết tiêu chuẩn EM không phải là hữu cơ và người bán đang đánh lừa người tiêu dùng ghi chữ heo hữu cơ trên sản phẩm.
Đến Hiệp hội Hữu cơ cũng cấp chứng nhận hữu cơ
Mới đây, cộng đồng tiêu dùng thực phẩm hữu cơ lan truyền thông tin về một loại gạo hữu cơ được do “Hiệp hội nông nghiệp hữu cơ Việt Nam” chứng nhận.
Người bán là một cửa hàng tại quận 11, TPHCM, tỏ ra rất tự tin về chứng nhận và chất lượng sản phẩm này và liên tục quảng bá đến người tiêu dùng về một loại gạo sạch chất lượng cao.
Tuy nhiên, khi chúng tôi tìm hiểu về câu chuyện chứng nhận hữu cơ này thì phát hiện nhiều vấn đề bất thường.
Theo nội dung của quyết định công nhận sản phẩm đã được sản xuất theo hướng hữu cơ thì sản phẩm lúa gạo này được chứng nhận dựa trên đánh giá của một trung tâm thuộc Hiệp hội hữu cơ Việt Nam.
Tuy nhiên, trung tâm nói trên và ngay cả Hiệp hội hữu cơ VN có đủ chức năng hay năng lực để đánh giá và cấp chứng nhận hữu cơ hay không còn là điều cần làm rõ.
Lý do là cho đến nay tại Việt Nam vẫn chưa có quy chuẩn hữu cơ quốc gia để đánh giá một mô hình hay sản phẩm được chứng nhận hữu cơ. Toàn bộ các chứng nhận hữu cơ mà các doanh nghiệp có đều phải mời các tổ chức nước ngoài đến đánh giá và cấp chứng nhận.
Trong quyết định cấp chứng nhận của mình, Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam chỉ ghi là sản phẩm “đạt yêu cầu theo hướng sản xuất lúa hữu cơ”.
Đây là một sự thiếu rõ ràng bởi thuật ngữ “theo hướng” không phải là một chứng nhận hay một chuẩn mực cụ thể và trong chứng nhận không có giai đoạn này.
Hơn nữa, cũng tại điều 2 của quyết định trên, Hiệp hội này lại công nhận sản phẩm lúa gạo nói trên “đạt yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm”.
Đây vốn là một quyết định mà Hiệp hội này không có thẩm quyền để công nhận.
Đấy là còn chưa kể mỗi chứng nhận hữu cơ chỉ cấp cho trang trại hoặc cơ sở sản xuất trong thời hạn một năm nhưng chứng nhận của Hiệp hội nông nghiệp hữu cơ VN lại chỉ có ngày có hiệu lực chứ không có ngày hết hạn.
Theo các chuyên gia nông nghiệp, để một sản phẩm đạt chuẩn hữu cơ không hề đơn giản mà phải trải qua nhiều giai đoạn khác nhau.
Đầu tiên là việc chọn được đất sạch không bị ô nhiễm hóa chất, kim loại nặng hay xung quanh có các khu công nghiệp, vùng sản xuất hóa học…
Các chỉ tiêu đầu vào như đất, nước, không khí đều phải lấy mẫu và phân tích trước khi canh tác.
Khi đã đảm bảo các yếu tố ban đầu nói trên, quá trình canh tác phải đảm bảo không sử dụng phân bón hóa học, không thuốc trừ sâu, trừ cỏ hóa học, không chất kích thích tăng trưởng, không được dùng giống biến đổi gene (GMO)…
Một khi đảm bảo đủ các tiêu chí nói trên, nhà đầu tư mới mời các đơn vị chứng nhận quốc tế đến để đánh giá.
Đơn vị đánh giá sẽ lấy mẫu đất, nước, sản phẩm để phân tích cũng như cử chuyên gia đến để đánh giá quy trình sản xuất, nhật ký ghi chép…
Nếu đạt các tiêu chí theo chuẩn hữu cơ mà tổ chức đó công bố thì sẽ cấp chứng nhận có thời hạn một năm.
Trong thời gian một năm đó tổ chức chứng nhận có thể bất chợt đến kiểm tra trang trại hoặc kiểm toán sổ sách ghi chép hoạt động của trang trại để phát hiện các bất thường. Nếu vi phạm các tiêu chuẩn canh tác hữu cơ thì cơ sở sản xuất sẽ bị rút giấy chứng nhận.
Chính vì quá trình canh tác hữu cơ tốn nhiều thời gian và công sức cũng như tài chính nên đến nay ở Việt Nam số lượng các chứng nhận hữu cơ vẫn còn rất khiêm tốn.
Đa số các chứng nhận hữu cơ đều được dành cho các sản phẩm tập trung như dừa, tôm, hạt tiêu… để dành cho xuất khẩu.
Thị trường trong nước do còn nhỏ nên chỉ có một vài đơn vị lấy chứng nhận hữu cơ để phân phối.
Thế nhưng, nhu cầu về các loại thực phẩm sạch, an toàn đang gia tăng, do vậy hữu có là một sự lựa chọn cho dù giá cao gấp 2-3 lần các loại thực phẩm khác.
Chính vì nhu cầu và giá cả như thế cho nên không ít người đã lợi dụng mác hữu cơ, tự phong mình là thực phẩm hữu cơ để đánh lừa người tiêu dùng, kiếm lợi nhuận.
Minh Khoa
Theo BSA.org.vn
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này