Khi các đại gia công nghệ bị ‘sờ gáy’

Việc đặt trụ sở ở Ireland đã có vai trò đóng góp không nhỏ cho lợi nhuận của Facebook. Mạng xã hội này ghi nhận hàng triệu tài khoản đang hoạt động trên khắp châu Âu.

Với nguồn ngân sách quốc gia vẫn còn “eo hẹp” dù đã nhiều năm sau cuộc khủng hoảng nợ công, các nhà lãnh đạo EU đã nhất trí tìm cách giải quyết vấn đề trên. Trong một phát biểu, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã từng mô tả các công ty công nghệ như Google, Facebook và Apple là “những kẻ ăn bám” của thế giới hiện đại.

Theo một xếp hạng công bố vào tháng 3/2017, 5 trong số 10 công ty có giá trị vốn hóa lớn nhất thế giới đều là các “đại gia” tại Thung lũng Silicon, cụ thể là Apple, Alphabet (công ty mẹ của Google), Microsoft, Amazon và Facebook. Công ty phần mềm lớn nhất châu Âu SAP của Đức xếp thứ 56 trong danh sách này.

Các quy định về thuế doanh nghiệp của EU cho đến nay vẫn được thiết kế dành cho mô hình kinh tế của quá khứ, khi mà các tập đoàn đa quốc gia Mỹ như General Motors, IBM hay McDonald’s bước vào thị trường EU và mang theo các nhà máy mới, tạo thêm việc làm và nguồn thu thuế cho các quốc gia sở tại. Những công ty này có cái mà các chuyên gia thuế gọi là “cơ sở cố định” với sự hiện diện rõ ràng và bị đánh thuế dựa trên các tài sản hữu hình của họ.

Thực tế là hiện nay, ở hầu hết các quốc gia châu Âu, các “gã khổng lồ” công nghệ Mỹ gần như chỉ tồn tại trong thế giới ảo. Dịch vụ của họ được cung cấp qua các ứng dụng trên điện thoại thông minh và máy tính bảng mà các nhà lập trình và máy chủ dữ liệu nằm ở tận bên kia đại dương. Những doanh nghiệp này đã làm đảo lộn nền kinh tế châu Âu, với chỉ một đội ngũ nhân viên ít ỏi làm việc văn phòng, song họ có tới hàng triệu người dùng hoặc khách hàng.

Kẽ hở trong luật pháp

Lâu nay, các quốc gia EU đã lên tiếng chỉ trích các tập đoàn công nghệ lớn đóng thuế quá ít tại khối này. Theo quy định hiện hành, các tập đoàn công nghệ lớn được phép báo cáo lợi nhuận thu được trên khắp EU tại bất kỳ một quốc gia thành viên nào của khối. Điều này cho phép các tập đoàn chọn báo cáo lợi nhuận ở những nước đánh thuế thấp như Ireland, Hà Lan hay Luxembourg. Những ý kiến chỉ trích cho rằng các chiến lược nhằm trốn thuế mà nhóm bốn hãng khổng lồ về công nghệ GAFA (bao gồm Google, Amazon, Facebook và Apple), sử dụng đã khiến chính phủ các nước EU thất thu hàng tỷ euro.

Có thể nói, việc đặt trụ sở ở Ireland đã có vai trò đóng góp không nhỏ cho lợi nhuận của Facebook. Mạng xã hội này ghi nhận hàng triệu tài khoản đang hoạt động trên khắp châu Âu. Theo số liệu gần đây, số người dùng Facebook tại Pháp là 33 triệu và con số này ở Đức là 31 triệu.

Trong khi người dùng tận hưởng những lợi ích mà nền tảng mạng xã hội này đem lại, Facebook thu thập các lượt xem, thích, bình luận và bán dữ liệu này cho các công ty cần tìm hiểu thị hiếu khách hàng. Nhưng không giống như trong nền kinh tế cũ, Facebook bán dữ liệu cho các công ty Pháp không phải từ Pháp, mà từ một địa điểm bất kỳ nào đó không số điện thoại, không địa chỉ, không giao dịch trực tiếp, và các khách hàng cũng chẳng hề quan tâm đến chuyện đó.

Chính tại các quốc gia như Ireland, nơi có thuế doanh nghiệp chính thức là 12,5% – mức thấp nhất ở châu Âu, các đại gia công nghệ đã đặt trụ sở của họ và thu lợi nhuận trên quy mô toàn khối.

Trong trường hợp của Facebook, doanh thu thực tế từ dịch vụ quảng cáo ở Pháp và Đức là khá thấp, song tại trụ sở chính ở Ireland, con số này lên tới 7,9 tỷ euro. Rõ ràng phần lớn doanh thu của Facebook tại Ireland không đến từ hòn đảo nhỏ bé với chỉ 2,5 triệu người sử dụng này.

Google cũng áp dụng chiêu bài tương tự. Trong năm 2015, Google có hơn 71 triệu người dùng tại Đức và hơn 55 triệu người dùng tại Pháp, song doanh thu ở cả hai quốc gia đều chỉ ở mức tối thiểu. Trong khi đó ở Ireland, nơi mà số người truy cập vào công cụ tìm kiếm này chỉ dưới 5 triệu, doanh thu của Alphabet lại lên tới 22,6 tỷ euro vào năm 2015.

Theo phân tích của Paul Tang, một chuyên gia về vấn đề thuế tại Nghị viện châu Âu (EP), Pháp đã bị thất thoát 741 triệu euro tiền thuế và con số này ở Đức là 889 triệu euro trong khoảng thời gian 2013-2015 bởi các biện pháp “né thuế” của Google và Facebook. Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) nhận xét các phương thức nói trên đã khiến nguồn thu thuế của các chính phủ trên toàn thế giới giảm tới 240 tỷ USD mỗi năm, theo ước tính năm 2015.

Manon Aubry, phát ngôn viên của tổ chức phi chính phủ Oxfam cho rằng có sự hạn chế đáng kể về thông tin hoạt động thực tế của mỗi công ty, bao gồm cả những công ty công nghệ khổng lồ của Mỹ. Xét trường hợp của Google, ngoài số lượng tài khoản hoặc người dùng ở mỗi quốc gia, không có thống kê về doanh thu quảng cáo tại mỗi quốc gia.

Theo chuyên gia Aubry, một trong những vấn đề đầu tiên cần giải quyết là tính minh bạch, tức là các công ty lớn phải công khai dữ liệu về hoạt động và mức thuế phải nộp ở tất cả các nước mà họ có hoạt động kinh doanh. Thống kê của Ủy ban châu Âu (EC) chỉ ra rằng mức thuế suất đánh trên lợi nhuận của các “gã khổng lồ” công nghệ ở EU trung bình chỉ là 9%, trong khi con số này đối với các công ty truyền thống vượt quá 20%.

Vào tháng 8/2016, Apple – cũng đặt “bản doanh” tại Ireland, đã nhận được hóa đơn truy thu thuế trị giá 13 tỷ euro từ EC sau khi bị điều tra suốt 2 năm. Ủy viên phụ trách cạnh tranh của EU Margrethe Vestager cáo buộc nhà sản xuất điện thoại iPhone của Mỹ này được hưởng lợi từ sự trợ giúp bất hợp pháp của nhà nước, một món quà từ Ireland để đổi lấy việc Apple chọn Dublin làm trụ sở chính và tạo thêm hàng nghìn việc làm tại nước này.

Brussels cho rằng Dublin đã “trải thảm đỏ” cho Apple khi doanh nghiệp có biểu tượng “trái táo khuyết” này được hưởng mức thuế 1% tính trên lợi nhuận toàn châu Âu trong năm 2003, và con số trên đã giảm xuống còn 0,005% trong năm 2014.

Sau đó, ủy viên Vestager đã tiếp tục phanh phui những vụ dàn xếp tương tự. Một số trong đó đã bị tiết lộ trong vụ bê bối Luxleaks, ví dụ như thỏa thuận giữa Luxembourg và một danh sách dài các công ty đa quốc gia, bao gồm cả đại gia bán lẻ trực tuyến Amazon của Mỹ.

Tìm kiếm giải pháp toàn cầu

Trước tình hình trên, hàng loạt biện pháp đã được tính đến. Đáng chú ý, Pháp đề xuất việc đánh thuế các “gã khổng lồ” công nghệ của Mỹ dựa trên doanh thu mà họ thu được ở mỗi quốc gia châu Âu, chứ không phải là lợi nhuận tập trung tại các nước có mức thuế thấp. Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire hồi tháng 9 năm ngoái đã công bố ý tưởng này và nhận được sự ủng hộ của khoảng 20 nước, bao gồm Đức, Italy và Tây Ban Nha.

Tuy nhiên, sáng kiến trên vấp phải sự phản đối gay gắt từ các quốc gia như CH Cyprus, Malta, Ireland hay Luxembourg. Các nước này đã tận dụng được vai trò thành viên EU cùng với thuế doanh nghiệp thấp để từ đó chuyển đổi nền kinh tế thành các trung tâm tài chính trong một thế giới toàn cầu hóa.

Các quốc gia thành viên EU giờ đây nhất trí rằng vấn nạn “né thuế” trên sẽ được giải quyết tốt nhất ở cấp độ quốc tế, trong các hội nghị của Nhóm 20 nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) hoặc bởi OECD, để ngăn chặn một cuộc di cư công nghệ cao khỏi EU. Ủy ban châu Âu (EC) đã thừa nhận rằng luật thuế quốc tế cần một sự cải cách lớn.

Một mặt không loại bỏ đề xuất của Pháp, mặt khác EC muốn thúc đẩy một dự án cũ, vốn được bắt đầu từ năm 2011 song bị đình trệ do sự khác biệt giữa 28 quốc gia thành viên. Được khởi động lại vào tháng 10/2016, dự luật này có tên là Cơ sở Thuế Hợp nhất Chung (CCCTB) – một nỗ lực của Brussels nhằm củng cố cơ sở thuế của các công ty trên khắp EU.

28 nước thành viên EU đang xem xét và đánh giá dự thảo luật trên. Việc đánh thuế “nền kinh tế kỹ thuật số” được dự đoán sẽ nằm trong phạm vi của các quy tắc có thể được thông qua. Theo dự kiến, những “người khổng lồ” công nghệ lớn có thể đối mặt với mức thuế 3% trên tổng doanh thu, theo đề xuất mới đây của EC. Đề xuất này có thể sớm được thông qua.

Nếu nhận được sự hậu thuẫn của các nghị sĩ và các nước thành viên EU, luật thuế mới sẽ được áp dụng đối với các doanh nghiệp có doanh thu toàn cầu trên 750 triệu euro (924 triệu USD) và doanh thu để đóng thuế tại châu Âu trên 50 triệu euro. Ngoài Google, Facebook, các tập đoàn công nghệ lớn khác như Uber, Airbnb và Amazon cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi luật thuế mới.

Ngoài ra, trong thời gian tới các doanh nghiệp công nghệ cũng sẽ phải đối mặt với quy định mới của EU về hoạt động kinh doanh với các công ty nhỏ hơn sử dụng dịch vụ của họ trong bối cảnh Brussels tìm cách giảm bớt sức mạnh chi phối thị trường của các doanh nghiệp này.

EC đang soạn thảo một quy định mới nhắm tới các doanh nghiệp công nghệ như các trang web thương mại điện tử, cửa hàng ứng dụng trực tuyến và công cụ tìm kiếm, theo đó sẽ yêu cầu các doanh nghiệp này phải minh bạch hơn trong việc họ xếp hạng kết quả tìm kiếm và loại khỏi danh sách một số dịch vụ.

Tuy nhiên, vấn đề thuế doanh nghiệp này được cho là ngày càng trở nên phức tạp bởi một dự luật thuế của châu Âu chỉ được thông qua khi có sự nhất trí của tất cả các nước thành viên EU hiện tại.

Bên cạnh các đề xuất của châu Âu nói trên, OECD đang nghiên cứu một giải pháp toàn cầu, dự kiến sẽ được trình bày tại hội nghị Bộ trưởng tài chính G20 tiếp theo vào tháng 4/2018 ở Washington. Sáng kiến này sẽ có ý nghĩa đối với các nước châu Âu cũng như Mỹ, Nhật Bản và các nền kinh tế mới nổi.

Theo TTXVN

Ý kiến của bạn về bài viết

Không có chức năng bình luận cho bài viết này