Con nai vàng ngơ ngác

Ông Trần Viện ở Châu Sơn, Buôn Ma Thuột, nói: “Người Châu Sơn truyền rằng: muốn giàu nuôi nai, lai rai nuôi thỏ”. Con nai có một thời là “mỏ vàng” của người dân sống ở mảnh đất này. Nhưng cũng có lúc mạt vận.

Nhiều người đã xẻ thịt đàn nai để làm nai khô bán cho khách du lịch. Nhưng gần đây, khi giá nhung ổn định, là lúc đàn nai ở Châu Sơn đông trở lại.

Điều ông Viện nói chính là gần đây nhung nai bắt đầu có giá từ 8 – 10 triệu đồng/kg. Chưa bằng vào lúc hoàng kim (trên 20 triệu đồng/kg) nhưng với mức giá trên, người nuôi nai đã bắt đầu gầy đàn, không chỉ để dành bán nhung mà còn bán con giống.

Ngơ ngác phận nai

Ông Nguyễn Bá Viện cũng là một hộ “có truyền thống nuôi nai và là một trong những người nuôi nai đầu tiên ở Châu Sơn”. Theo ông Viện, có một thời, nuôi nai cho kinh tế cao vì vừa khai thác nhung, vừa khai thác con giống.

“Vốn đầu tư con giống cao nhưng chi phí nuôi rất thấp vì nai dễ ăn, từ cỏ cho đến lá cây trái cây.  Năm 1979, gia đình cho cặp nai giống, đó là “vốn khởi nghiệp” rồi có vốn để mua đất trồng cà phê. 10 người con được ăn học nhờ nai”, ông Viện kể.

Từng một thời, con nai là thú nuôi đem lại nguồn thu lớn cho nông dân. Theo thống kê, có khoảng 20 tỉnh thành nuôi nai, chủ yếu ở miền Trung và miền Nam, với tổng đàn nai uớc tính khoảng 140.000 con. Theo các lão nông đã từng nuôi nai, nai ở Việt Nam cho lượng nhung thấp, bình quân 3kg/con so với 7 – 12kg/con ở nhiều nước trên thế giới, như New Zealand, Mỹ, Canada, Úc…

Ông Trần Cảnh, chủ tịch hội nông dân xã Chư B, Đak Lak, cho biết nai hầu như không có bệnh dịch, chi phí nuôi thấp, nông dân ít rủi ro.“Vấn đề quan tâm nhất của người nuôi nai là giá nhung”, ông Cảnh nói.

Giá nai, theo một chuyên gia, “có lúc 1kg nhung nai một cây vàng”, nhưng có khi bán dạo cho thương lái Trung Quốc chỉ 2-4 triệu đồng.

“Trước đây, khi nhìn thấy sản phẩm nai khô trên thị trường, tôi khẳng định 99% là hàng giả. Chẳng ai dại gì giết nai làm thịt khi giá trị nhung của nó rất lớn. Nhưng khi nhìn thấy tình cảnh của những người nuôi nai hiện nay, tôi mới tin “khô nai” là điều có thật. Nhìn thấy người dân giết nai bán thịt tươi, làm khô mà xót hết cả ruột gan. Nếu không có giải pháp, tổng đàn nai sẽ giảm đi phân nửa trong ít năm tới”, ông Lê Linh Duy, giám đốc công ty thực phẩm Đông Bắc Á bình luận.

Theo ông Lê Linh Duy, nếu giá nhung nai ở mức 8 – 10 triệu đồng/kg mới đủ sức kích thích người nuôi nai duy trì và phát triển đàn nai. Ông Linh tính toán, bình quân 3kg/con/năm, chỉ cần một hộ gia đình nuôi 5 con nai sẽ thu được từ 100 – 120 triệu đồng, trừ chi phí 20 triệu đồng, phần còn lại đủ sức kích thích đàn nai phát triển trở lại. Cũng theo vị chuyên gia này, với tổng đàn hiện là 140.000 con, mỗi năm thu được 210 tấn nhung. Với giá thành hiện tại, giá trị của con nai khoảng 2.100 tỷ đồng/năm.

Bắt đầu từ đâu?

Với 200 tấn nhung mỗi năm, Việt Nam cũng có hạng trên thế giới trong nhóm hàng nhung nai, đứng sau New Zealand – 700 tấn, Nga – 600 tấn, Canada – 400 tấn, Úc – 300 tấn, Nhật – 250 tấn… Nhưng làm sao để con vật nuôi này tạo được giá trị như cách tính của ông Linh là một bài toán mà đến nay chưa có lời giải rốt ráo.

Lương y Đinh Công Bảy, tổng thư kí hội dược liệu TPHCM, cho biết, khi được giá, nhung nai bán cho các đầu nậu, chủ yếu đến từ Trung Quốc mua xuất về nước họ.

“Khi mất giá, còn từ 2 – 4 triệu đồng, nhung nai được đem bán tại các tiệm thuốc bắc để ngâm rượu, ngâm mật ong hoặc xắt lát nấu cháo ăn tươi. Nguyên liệu có sẵn nhưng để tạo ra sản phẩm có giá trị kinh tế cao hơn thì hiện nay chưa có nhiều nơi làm”, lương y Bảy bình luận.

Nguyên liệu có sẵn nhưng hành trình xây dựng sản phẩm có thương hiệu, được các cơ quan chức năng chứng thực còn quá gian nan và nhiêu khê. Ngoài những sản phẩm sử dụng nhung nai theo cách thức cổ truyền của các cửa hiệu thuốc bắc, sau nhiều năm nghiên cứu quy trình, sản phẩm và thị trường, gần đây, công ty thực phẩm Đông Bắc Á mới được cấp phép xây dựng nhà máy sản xuất các thành phẩm sử dụng nguồn nguyên liệu nhung nai trong nước, chủ yếu ở Châu Sơn, như nhung nai ngâm mật ong đóng chai, nhung nai dạng viên nang và hai sản phẩm nhung nai truyền thống, là nhung nai tươi, nhung nai sấy khô…

Ông Lê Linh Duy, giám đốc công ty thực phẩm Đông Bắc Á, nói với Thế Giới Tiếp Thị: “Nếu một ngày chúng tôi bán được 500 hộp, có thể cam kết tiêu thụ nguồn nguyên liệu nhung nai tại nhiều địa phương”. Ông Linh còn khoe, đã có lô hàng đầu tiên xuất qua thị trường Hàn…

Minh Tú
Theo TGTT

Ý kiến của bạn về bài viết

Không có chức năng bình luận cho bài viết này