23:05 - 24/08/2015
Ba câu hỏi
Xưa có cậu bé Nikolai, đôi khi vẫn không biết cư xử sao cho đúng. Cậu nói với bạn: “Mình muốn làm người tốt. Nhưng không phải lúc nào cũng biết làm sao cho tốt nhất” – trích Ba câu hỏi của Jon J. Muth.
Tác giả Muth đã dùng truyện ngắn Ba câu hỏi của Leo Tolstoy để khởi điểm cho quyển tranh truyện kể về một cậu bé đi tìm cách hiểu khía cạnh đạo đức trong sự tồn tại của con người. Nikolai nhờ các bạn giúp cậu tìm lời đáp cho ba câu hỏi mà cậu xem là quan trọng nhất để giúp cậu biết được cách cư xử sao cho đúng.
Khi nào là thời điểm tốt nhất để làm một việc? Ai là người quan trọng nhất? Làm điều gì mới là đúng?
Nikolai phải đi tìm sự giúp đỡ của người mà cậu cho là khôn ngoan hơn mình, người có thể giúp cậu quyết định đâu là ý nghĩa cuộc đời dựa trên những mối quan hệ mà chúng ta đã có và đâu là cách để đối xử với người khác. Những câu trả lời Nikolai nhận được không thể hình dung một cách trừu tượng; cậu chỉ có thể hiểu được những câu hỏi của cậu và câu trả lời của mọi người trong phạm vi các trải nghiệm của mình.
Câu chuyện đã đặt ra những vấn đề thú vị về bản chất của tư duy triết học nói chung và đạo đức học nói riêng. Khi đọc nó, tôi luôn đặt cho học sinh những câu hỏi: các em nghĩ gì về những câu hỏi của Nikolai? Đó có là những câu hỏi quan trọng nhất đời không, liệu cách chúng ta hiểu những câu hỏi ấy có hay có nên thay đổi theo thời gian và với độ trải nghiệm của chúng ta không? Có phải ai cũng có những câu hỏi quan trọng nhất đời giống nhau không?
Một số câu hỏi mà các học sinh tôi dạy ở trường tiểu học đã đề xuất là: Tại sao thế giới này lại tồn tại? Sao con người lại phải đánh nhau? Cái vô hạn kết thúc ở đâu? Cuộc đời có phải là một giấc mơ không? Có phải chỉ có một tôi duy nhất trên thế giới này? Sao chúng ta lại phải chết?
Quyển sách Ba câu hỏi đã đặt ra vấn đề: liệu chúng ta có thể phát triển một cách hiểu về ý nghĩa cuộc đời bằng tư duy trừu tượng không – tức là bằng cách suy nghĩ về những ẩn ý và ý nghĩa đối với sự tồn tại của con người – hay là để có thể trả lời những câu hỏi kiểu như Nikolai cần phải có những mối quan hệ với người khác, phải trải nghiệm và trưởng thành? Những mối quan hệ và trải nghiệm đó có thể xuất hiện thông qua việc tư duy và đọc không? Ở Nikolai, chúng ta bắt gặp một người có thể đồng cảm, cuộc tìm kiếm của cậu theo một nghĩa nào đó đã trở thành của chính chúng ta, và thông qua trải nghiệm của Nikolai, chúng ta bắt đầu hình dung ra những con đường để có thể tìm câu trả lời cho những câu hỏi về cuộc đời của chúng ta. Trong câu chuyện này, chúng ta không chỉ khám phá được trải nghiệm và niềm tin ẩn chứa trong những câu hỏi của nhân vật Nikolai mà còn của tác giả Muth và Tolstoy nữa.
Liệu có một cách cư xử nào đúng trong mọi hay hầu hết các hoàn cảnh không và chúng ta có thể biết được nó là gì không? Tất nhiên đây là một câu hỏi chuẩn cho bất cứ lớp giới thiệu môn đạo đức học nào ở các trường đại học. Bao giờ câu hỏi ấy cũng được phân tích bằng cách tìm hiểu một số con đường mà các triết gia vĩ đại đã tư duy về vấn đề đó. Một câu chuyện như Ba câu hỏi là một lựa chọn khác giúp chúng ta khám phá câu hỏi đó thông qua khả năng tưởng tượng, nhờ bắt gặp được trải nghiệm của người khác dưới hình thức truyện kể.
Ca Dao (chuyển ngữ)
Nguồn: http://philosophyforchildren.blogspot.com/2008/08/three-questions.html
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này