00:45 - 05/09/2018
Trung Quốc trên đà trở thành một siêu cường AI?
Năm ngoái, chính phủ Trung Quốc đã công bố kế hoạch đầy tham vọng đưa nước này trở thành “trung tâm hàng đầu thế giới về AI” vào năm 2030.
Như Eric Schmidt đã giải thích “Chuyện này khá đơn giản. Đến năm 2020, họ sẽ bắt kịp. Đến năm 2025, họ sẽ khá hơn chúng ta. Đến năm 2030, họ sẽ thống trị các ngành công nghiệp AI”.
Những con số thống kê đã thể hiện rõ điều này. Với GDP đạt 14 nghìn tỷ USD, Trung Quốc được dự đoán sẽ chiếm hơn 35% tăng trưởng kinh tế toàn cầu từ năm 2017 đến năm 2019 – gần gấp đôi mức dự báo GDP của Mỹ là 18%. Và AI đóng một vai trò to lớn trong đó.
Báo cáo gần đây của PricewaterhouseCoopers đã dự đoán việc ứng dụng AI sẽ tăng thêm 15,7 nghìn tỷ USD vào GDP toàn cầu vào năm 2030, và Trung Quốc chiếm 7 nghìn tỷ USD trong tổng số đó, làm giảm 3,7 nghìn tỷ USD lợi nhuận của Bắc Mỹ.
Trong năm 2017, Trung Quốc chiếm 48% tổng số vốn đầu tư cho các startup AI trên toàn thế giới, so với mức 38% của Mỹ. Hiện tại, các khoản đầu tư của Trung Quốc vào AI, chip và xe điện đã đạt khoảng 300 tỷ USD. Trong khi đó, người khổng lồ Alibaba cũng đã công bố kế hoạch đầu tư 15 tỷ USD Mỹ vào các phòng thí nghiệm nghiên cứu quốc tế từ Mỹ đến Israel, và tiếp tục mở rộng đến những nơi khác.
Bắc Kinh đã chỉ đạo các quan chức chính quyền địa phương tập trung nghiên cứu hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng AI, với nguồn vốn hỗ trợ khổng lồ từ nhà nước và thông qua các quỹ đầu tư mạo hiểm. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp ứng dụng AI tại Trung Quốc cũng có thể tận dụng lợi thế từ kho dữ liệu khổng lồ được cập nhật liên tục.
Có thể thấy bốn tác nhân chính mang lại lợi thế phát triển cho Trung Quốc như sau: (1) Dữ liệu phong phú; (2) Các doanh nghiệp khao khát sáng tạo và thay đổi; (3) Chuyên gia AI; (4) Hỗ trợ tuyệt đối từ chính phủ về chính sách và tài chính.
Chúng ta hãy cùng xem xét từng yếu tố một.
1. Dữ liệu phong phú
Có lẽ lợi thế lớn nhất của Trung Quốc chính là nguồn dữ liệu không giới hạn. Chỉ riêng nền tảng WeChat của Tencent có hơn một tỷ người dùng hoạt động hàng tháng. Con số đó lớn hơn toàn bộ dân số châu Âu. Còn về mảng thanh toán di động thì Trung Quốc vượt qua Hoa Kỳ với tỷ lệ 50 – 1. Doanh thu từ thương mại điện tử của Trung Quốc gần gấp đôi của Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, lợi thế dữ liệu của Trung Quốc không chỉ về số lượng, mà còn vượt hẳn về chất lượng. Với sự bùng nổ của các startup O2O (online-to-offline) tại Trung Quốc, thì các đối thủ ở phương Tây đã bị bỏ lại khá xa về chất lượng thông tin. Trong khi dữ liệu của người dùng Mỹ bị phân mảnh trên nhiều nền tảng khác nhau, những người khổng lồ Trung Quốc như Tencent đã tạo ra các hệ sinh thái trực tuyến thống nhất tập trung tất cả dữ liệu của người dùng vào một nơi.
Lấy ví dụ về dữ liệu thanh toán di động: Trong khi Hoa Kỳ đạt được 112 tỷ đô la trong lĩnh vực thanh toán di động vào năm 2016, thì Trung Quốc đã thu được hơn 9 nghìn tỷ đô la trong cùng năm đó. Điều đó có nghĩa là các nền tảng thanh toán di động như WeChat Wallet và Alipay thu thập mọi dữ liệu của bạn, từ việc mua bánh bao ở lề đường đến việc ủng hộ 100 RMB cho quỹ cứu trợ động đất. Họ đã tạo ra các bản đồ phức tạp hiển thị hoạt động của hàng trăm triệu người dùng.
Với các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực chia sẻ xe đạp của Trung Quốc như Ofo và Mobike, các công ty hiện có thể khai thác dữ liệu từ các bản đồ hiển thị hoạt động của người dân, từ thói quen làm việc của bạn đến thói quen mua sắm. Và khi ứng dụng nhận dạng khuôn mặt của Trung Quốc bùng nổ, những bản đồ này ngày càng được chi tiết hoá với khuôn mặt của người dân ngay cả khi người đó không trực tuyến.
Khi các công ty công nghệ Trung Quốc tiếp tục kết hợp hành vi trực tuyến của người dùng với thế giới thực của họ, dữ liệu thu thập được sẽ mang đến cho họ một lợi thế to lớn hơn rất nhiều so với các đối tác ở Thung lũng Silicon.
Điều này dẫn đến yếu tố thứ hai: các doanh nghiệp khao khát sáng tạo và thay đổi.
2. Các doanh nghiệp khao khát sáng tạo và thay đổi
Dưới thời “copycat” của Trung Quốc, chúng ta đã chứng kiến một làn sóng lớn các sản phẩm chất lượng trung bình và bắt chước bản địa, và một loạt các sản phẩm ăn theo các thương hiệu nổi tiếng trên thế giới. Tuy nhiên, các công ty công nghệ Trung Quốc đã được tiếp lửa để chuyển sang một giai đoạn phát triển sáng tạo mới.
Cựu giám đốc sáng lập của Google Brain Andrew Ng đã từng nhấn mạnh về sự khao khát thay đổi của các doanh nhân Trung Quốc: “Tốc độ làm việc ở Trung Quốc nhanh hơn nhiều so với thung lũng Silicon. Khi bạn tìm ra một cơ hội kinh doanh ở Trung Quốc, thời gian bạn phải đưa ra quyết định cuối cùng là rất ngắn”.
Với sự bùng nổ về AI ở Trung Quốc, các doanh nhân cuối cùng đã thoát khỏi biệt danh ‘copycat’ trước đây, xây dựng các doanh nghiệp khác hẳn so với phương Tây.
Hiện giờ bên cạnh ba trong số bảy người khổng lồ về AI (Baidu, Alibaba, và Tencent), Trung Quốc cũng đã xây dựng một hệ sinh thái startup AI rất mạnh.
Chỉ trong năm nay, startup về máy tính SenseTime đã trở thành công ty khởi nghiệp AI có giá trị nhất trên thế giới. Có khả năng xác định khuôn mặt của bạn, đo tuổi của bạn và thậm chí là thói quen mua hàng tiềm năng của bạn, SenseTime hiện là một công ty hàng đầu thế giới về công nghệ nhận diện khuôn mặt, họ ứng dụng AI cho mọi thứ từ giám sát giao thông đến cấp phép lao động. Sau khoản đầu tư 600 triệu đô la từ Alibaba vào tháng 4/2018, SenseTime đã huy động thành công thêm 620 triệu đô la trong vòng “Series C +” được công bố vào tháng 5, và hiện đang được định giá hơn 4,5 tỷ đôla. Và SenseTime không phải là duy nhất. Tính đến tháng tư vừa qua, Trung Quốc có 168 kỳ lân, với tổng giá trị hơn 628 tỷ đô la.
3. Chuyên gia AI
Điểm quan trọng cần lưu ý là Trung Quốc vẫn còn là nhân tố mới trong cuộc chơi này. Khi deep learning bùng nổ trong năm 2012 thì Trung Quốc vẫn chưa mặn mà với AI. Chỉ trong một vài năm ngắn ngủi, cộng đồng AI của Trung Quốc đã nhanh chóng bắt kịp.
Trong khi các nhà nghiên cứu AI ưu tú nhất thế giới vẫn chủ yếu tập trung ở Mỹ, thì các gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc đang nhanh chóng thu hẹp khoảng cách.
Xét trên phương diện học thuật, các nhà nghiên cứu AI của Trung Quốc đã đứng kề vai với những đồng nghiệp người Mỹ. Tại hội thảo năm 2017 của AAAI, số lượng các công trình nghiên cứu được chấp nhận từ các nhà nghiên cứu tại Hoa Kỳ và Trung Quốc là tương đương. Chúng ta cũng đã thấy sự hỗ trợ ngày càng tăng của các công ty công nghệ hàng đầu Trung Quốc với các sinh viên tài năng. Ví dụ như Tencent đã tài trợ học bổng cho sinh viên tại phòng thí nghiệm của Đại học Khoa học và Công nghệ Hong Kong, cấp cho họ quyền truy cập vào kho dữ liệu WeChat.
Trong khi đó, Baidu, Didi và Tencent đã thiết lập các phòng thí nghiệm nghiên cứu riêng của mình. Face ++ của Trung Quốc hiện đang dẫn đầu thế giới về nhận diện khuôn mặt và hình ảnh bằng AI, đã đánh bại các nhóm hàng đầu từ Google, Microsoft và Facebook tại cuộc thi nhận dạng hình ảnh COCO 2017. Công ty phần mềm nhận dạng giọng nói iFlyTek không chỉ vượt qua các nhóm từ DeepMind của Alphabet, Facebook và IBM Watson trong xử lý ngôn ngữ tự nhiên, mà còn thành công trong “ngôn ngữ thứ hai” là tiếng Anh. Được coi là công ty AI về các sản phẩm thông minh điều khiển bằng giọng nói có giá trị nhất trên thế giới hiện nay, công nghệ tiên tiến của iFlyTek một ngày nào đó sẽ có thể phát triển thành công thiết bị đeo tai dịch trực tiếp sang bất kỳ ngôn ngữ nào. Nhưng có lẽ yếu tố quan trọng nhất tạo nên bước nhảy vọt của ngành công nghiệp AI của Trung Quốc là chính quyền trung ương rất riêng của quốc gia này.
4. Chiến lược của Chính phủ Trung Quốc
Ngày mà AlphaGo của DeepMind đánh bại cao thủ số một thế giới về cờ vây Kha Khiết (Ke Jie) đã đi vào lịch sử như “Thời khắc Sputnik ” của Trung Quốc.
Trong vòng hai tháng kể từ ngày chiến thắng của AI, chính phủ Trung Quốc đã ban hành kế hoạch biến Trung Quốc thành trung tâm đổi mới AI toàn cầu, hướng đến ngành công nghiệp AI trị giá 1 nghìn tỷ NDT (khoảng 150 tỷ USD) vào năm 2030.
Tuy nhiên, có một sự khác biệt quan trọng giữa Kế hoạch phát triển AI thế hệ mới của Trung Quốc (được ban hành vào tháng 7/2017) và kế hoạch chiến lược AI 2016 của Mỹ do chính quyền Obama ban hành nhằm khuyến khích các hoạt động R&D về AI.
Trong khi báo cáo của Nhà Trắng không được cộng đồng AI hào hứng đón nhận và tích cực phản hồi thì tình hình ở Trung Quốc lại hoàn toàn trái ngược. Khi Đảng nói, mọi người đều lắng nghe.
Trong vòng một năm, các nhà đầu tư mạo hiểm của Trung Quốc đã rót tiền vào các công ty khởi nghiệp AI, vượt Mỹ chiếm 48% vốn đầu tư mạo hiểm về AI trên toàn cầu. Trong thập kỷ qua, nguồn vốn của chính phủ Trung Quốc cho hoạt động nghiên cứu STEM đã tăng gấp đôi. Ngoài ra, các quan chức địa phương Trung Quốc cũng được bật đèn xanh để ngầm cạnh trạnh thu hút các công ty AI đến hoạt động tại địa bàn của mình với các chính sách thuận lợi và nguồn vốn hỗ trợ dồi dào.
Các lãnh đạo tỉnh thành trên toàn quốc (chủ yếu ở miền đông Trung Quốc) đã cho xây dựng các khu đổi mới, vườn ươm và quỹ đầu tư mạo hiểm được chính phủ hậu thuẫn. Bắc Kinh có kế hoạch đầu tư 2 tỷ đôla vào một công viên phát triển AI, có thể chứa tới 400 doanh nghiệp AI và một phòng thí nghiệm quốc gia về AI, thúc đẩy R&D, bằng sáng chế và đổi mới xã hội.
Hàng Châu, nơi có trụ sở chính của Alibaba, cũng đã cho ra mắt công viên AI của riêng mình, được hỗ trợ bởi một quỹ 10 tỷ RMB (gần 1,6 tỷ USD). Tuy nhiên, Hàng Châu và Bắc Kinh chỉ là hai trong số 19 thành phố và tỉnh khác nhau đầu tư vào việc ứng dụng AI trong cơ sở hạ tầng và chính sách. Các thành phố như Khu vực mới Xiong’an sẽ AI hoá toàn bộ trong hai thập kỷ tới, với các phương tiện tự lái, các con đường được tích hợp năng lượng mặt trời và cơ sở hạ tầng được máy tính hoá.
Từng được coi là thiên đường “copycats”, và phải tìm đến Thung lũng Silicon để lấy cảm hứng và bí quyết, hệ sinh thái AI của Trung Quốc đã rời khỏi giai đoạn này từ lâu. Được hậu thuẫn bởi nguồn vốn khổng lồ của các quỹ của chính phủ, sự phát triển hạ tầng thông minh, các công trình nghiên cứu hàng đầu về AI và khát vọng đổi mới của các doanh nhân, hệ sinh thái AI của Trung Quốc sẽ tiếp tục phát triển không có điểm dừng.
Ngân Giang tổng hợp (theo MTG)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này