10:56 - 31/08/2022
Đói vốn, startup Việt mạo hiểm ‘làm liều’?
Mặt bằng lãi suất trên thế giới tăng liên tục qua mỗi quý. Một số chuyên gia dự đoán lãi suất sẽ tăng cao hơn trước đây và sẽ đi ngang trong thời gian dài. Các công ty khởi nghiệp Việt Nam dính đòn từ đây.
Giám đốc quốc gia Ryan Galloway của quỹ Funding Societies nói rằng: “Thời điểm hiện nay đang là cơ hội tốt cho chúng tôi vào thị trường Việt Nam vì dòng vốn mạo hiểm đang sụt giảm ở Đông Nam Á.” Funding Societies là một nền tảng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa vay vốn tại Việt Nam.
Nhưng mùa đông đang đến
Nguy cơ kinh tế thế giới suy thoái đang gây áp lực lên ngân hàng trung ương các nền kinh tế lớn, dẫn đến siết chặt chính sách tiền tệ nhằm kiểm soát lạm phát. Lãi suất càng cao, càng thu hút tiền gửi vào ngân hàng. Quỹ đầu tư mạo hiểm cũng vậy, rất khó có thể rút bầu sữa vốn mạo hiểm để đầu tư vào một startup không biết sống còn bao lâu. Giữ tiền ở ngân hàng thì lãi suất cao vẫn an toàn hơn. Nhà đầu tư vừa siết chặt vốn, startup thấm đòn ngay lập tức, như cách họ gọi là mùa đông của startup.
Các startup châu Á thu hút được 12,7 tỷ USD trong quý 2 năm nay, giảm hơn 30% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, thương vụ đầu tư thành công lại có giá trị cao hơn những năm trước, đồng nghĩa với việc nhà đầu tư cẩn trọng khi xuống tiền và chỉ đầu tư vào những startup có tiềm năng thật sự.Báo cáo của CB Insights cũng cho thấy lần đầu tiên công nghệ tài chính rớt khỏi thứ hạng hàng đầu sau nhiều năm, chỉ chiếm 1/5 số lượng vốn đầu tư mạo hiểm.
Năm ngoái, Giám đốc đầu tư Maggie Võ của quỹ phòng hộ Blue Shores Capital tại Boca Raton, Mỹ đã chia sẻ kế hoạch đầu tư vào startup fintech tại Việt Nam. Bà hào hứng cho rằng thị trường Việt Nam đang chuyển sang trạng thái mới và nhanh chóng bắt kịp xu hướng thế giới về ứng dụng công nghệ trong ngành tài chính. Tuy nhiên, năm nay bà đã tạm hoãn chuyến về Việt Nam như dự định nhằm “xem startup đối phó với mùa đông như thế nào”.
Trong khi đó, ứng dụng công nghệ bất động sản Propzy đã tuyên bố giải thể mảng bán hàng ở Việt Nam sau ba vòng gọi vốn ấn tượng huy động khoảng 33 triệu USD. Cùng lúc đó, thị trường chứng khoán trầm lắng, mã chứng khoán ngành bất động sản tăng trưởng âm -9,5%. Nhưng một số chuyên gia nhận định việc proptech giải thể như Propzy không phải vì thị trường bất động sản suy yếu.
Bob Koppes, Giám đốc sản phẩm và chiến lược của PropertyGuru, nhận định rất nhiều startup Việt phụ thuộc vào nguồn vốn mạo hiểm để tăng trưởng nhanh. Trong khi đó, vốn đầu tư từ các quỹ đang siết chặt.Các startup lĩnh vực proptech chỉ tập trung tạo ra giải pháp cho thị trường trong nước.“Họ cần phải tạo ra được giải pháp cho thị trường quốc tế để có cánh cửa cơ hội rộng mở hơn.Khi cạn nguồn tiền đầu tư, họ cũng tự tạo được lợi nhuận để tồn tại”, Koppes nói.Ông cũng dự đoán sẽ có nhiều startup trong lĩnh vực này phải tái cấu trúc lại trong thời gian tới.
Tuy chưa có thống kê cụ thể, nhưng theo quan sát của bà Lê Hoàng Uyên Vy – Giám đốc điều hành tại quỹ Do Ventures, dòng vốn vào các vòng gây quỹ từ Series B trở đi có thể sẽ chững lại trong năm nay. Tuy nhiên, dòng vốn ở giai đoạn hạt giống và Series A giảm không đáng kể.
Bà Quỳnh Võ – Giám đốc Vườn ươm ZoneStartup – nhận định rằng các chủ đầu tư nước ngoài đang có xu hướng giữ tiền tại ngân hàng chứ không đổ vào đầu tư ở Việt Nam ào ạt như trước kia. Tuy các quỹ như ZoneStartup vẫn không ngừng tìm kiếm cơ hội, nhưng các startup vẫn “lạnh cóng”.Bởi sau Covid, quỹ đầu tư siết chặt các tiêu chí đánh giá startup để bảo vệ quyền lợi cho các chủ đầu tư hơn. Nhà đầu tư đã kỹ tính hơn và tìm kiếm cơ hội chắc chắn để đầu tư theo mô hình nợ mạo hiểm (venture debt).
Không thể “cố đấm ăn xôi”
Đã qua rồi thời của đồng vốn rẻ và dễ dãi.
Mô hình gọi vốn đốt tiền của startup đã thoái trào. Hai tháng trước, startup Loship đã phải chuyển vòng gọi vốn Series C đàm phán trong năm 2021 thành khoản nợ mạo hiểm với các quỹ đầu tư mạo hiểm, theo DealStreetAsia. Đây là thương vụ đình đám trong startup chuyển hướng tìm kiếm vốn theo mô hình mới, khuyến khích startup phải có trách nhiệm hơn với dòng vốn vay mượn.
“Thay vì chọn cách kéo giá trị của mình xuống, tự định giá thấp để nhận được vốn đầu tư thì startup có thể chọn cách mượn vốn từ các quỹ.Họ có thể đổi khoản nợ mạo hiểm thành góp vốn cổ đông sau đó thay vì trả nợ”, bà Quỳnh Võ nói về điểm lợi của mô hình vay vốn mới từ các quỹ.
Theo The Asset, vốn vay từ các nhà đầu tư trong khu vực Đông Nam Á cũng trỗi lên, nhắm vào thị trường hoạt động tích cực như Singapore, Indonesia, Việt Nam và Ấn Độ. Gần đây, nhiều quỹ venture debt đã vào Việt Nam và giải ngân nhiều hơn trước kia nhưng số lượng startup nhận đầu tư dạng vay chưa nhiều vì hình thức này cũng đi kèm rất nhiều điều kiện khác như báo cáo tài chính rõ ràng. “Nếu startup lỗ nhiều hoặc chưa có dòng tiền rõ ràng thì sẽ không đủ điều kiện”, bà Uyên Vy cho biết.
Một khi startup theo đuổi nợ mạo hiểm thì phải tỉnh táo và hiểu biết về các thủ tục pháp lý. Các nền tảng cho vay ngang hàng (P2P lending) cho startup vay vốn dễ dàng nhưng lãi suất cao gây ra nhiều vụ vỡ nợ gần đây.Còn vay nợ mạo hiểm từ nhà đầu tư, startup phải nhận biết mình có bị dưới kèo, ép giá hay không.Ngoài ra, trong nhiều thương vụ, nhà đầu tư “cá mập” nuốt chửng luôn startup và đây là bài học nhãn tiền phải tính tới. Muốn vay nợ mạo hiểm với lãi suất hợp lý và điều khoản bảo vệ dự án của mình, startup nên tham khảo những người hiểu biết pháp lý về vay đầu tư.
Bà Uyên Vy cho rằng việc xem vốn đầu tư như con đường duy nhất để nuôi startup là một quan niệm sai lầm. Startup chỉ có thể sống khi gọi được vốn là một startup yếu ớt. Nhà đầu tư chỉ đóng vai trò trợ giúp cho doanh nghiệp tăng tốc. Người sáng lập phải tự làm chủ việc kinh doanh mang lại hiệu quả kinh tế.
“Họ cần sản phẩm cốt lõi để sinh ra lợi nhuận, khi lợi nhuận vẫn còn thấp họ cần cân đối tài chính, không chi nhiều tiền cho tăng trưởng đột biến.Họ phải bán sản phẩm ở mức giá hợp lý chứ không thể trợ giá để thu hút thật nhiều khách hàng”, Giám đốc quỹ Do Ventures kết luận.
Mỹ Huyền (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này