09:13 - 09/11/2016
Sau vụ arsenic, thị trường nước mắm ra sao?
Ngày 2/11 vừa qua, tại hội nghị bảo vệ nước mắm truyền thống ở Phú Quốc, có một đại biểu không được mời lại được ban tổ chức cho lên phát biểu với bài “diễn văn” soạn sẵn, còn chuyên gia kỹ thuật về chất lượng nước mắm, cố vấn huấn luyện của hiệp hội VASEP thì không được phát biểu vì… hết giờ.
Đại diện các hội nước mắm đã phản ứng gay gắt. Dễ đoán, người khách không mời mà được ưu tiên đó chính là đại diện Masan! Còn vị chuyên gia?
Cuối tuần qua, chúng tôi trò chuyện cùng vị chuyên gia này, không phải về chất lượng mà về… thị trường. Ông nắm số liệu khá chắc.
Nhà thùng không chuyên nghiệp trong “xử” thị trường
Cả nước có tới 2.800 nhà thùng làm nước mắm truyền thống với sản phẩm có màu, mùi vị khác nhau. Đa số đều có quy mô gia đình, cha truyền con nối, hiểu biết về thị trường theo kiểu nông dân. Họ đoàn kết nội bộ mỗi địa phương, nhưng chưa từng đoàn kết giữa địa phương này với địa phương khác.
Nước mắm truyền thống chỉ chiếm 25% thị phần trong cả nước, nhưng có tới hơn 2.800 cái đầu chi phối. Còn lại, chỉ riêng một nhà sản xuất nước mắm công nghiệp thôi đã chiếm 67% thị phần (trong tổng 75% thị phần), với một cái đầu chỉ huy duy nhất, với tiềm lực tài chánh, kỹ năng quảng cáo, PR chuyên nghiệp…
Dù “ông” nước mắm công nghiệp này vừa qua muốn đánh nhanh diệt gọn nước mắm truyền thống, ra đòn sanh tử, huỷ diệt chí mạng, nhưng cuộc sống không dễ vậy. Họ vẫn phải sống chung trên thị trường vì người tiêu dùng cần cả hai.
Nhu cầu mỗi năm Việt Nam tiêu thụ khoảng 200 triệu lít nước mắm. Giả dụ, với làn sóng tẩy chay mới đây, nước mắm công nghiệp biến đi, thì lấy đâu ra hàng để lấp đầy khoảng trống 75% thị phần đó?
Hầu hết các loại nước chấm làm từ cá của các nước trên thế giới chỉ khoảng 10 độ đạm, chỉ riêng Việt Nam mới có nước mắm cao đạm, từ 20 – 40 độ, và thấp nhất theo tiêu chuẩn nước mắm là 10 độ.
Là người có hiểu biết nhất định về phụ gia thực phẩm và an toàn thực phẩm, tôi biết thủ thuật nâng độ đạm, biết những khai báo thực và ảo trên nhãn của nước mắm công nghiệp chứ, nhưng tôi chưa thấy cần nói ra hết bây giờ.
Masan nên tôn trọng đất sống đối thủ
Tôi mong Masan sau khi rõ không “nuốt” gọn được nước mắm truyền thống thì thử tính chuyện hỗ trợ kỹ thuật cho các nhà sản xuất nước mắm truyền thống, để họ đạt được tiêu chuẩn nguyên liệu đầu vào như Masan ấn định.
Tôi cũng đoán, sau vụ arsenic, chính sách chất lượng của Masan sẽ thay đổi theo chiều hướng tăng “chất cá” lên, chứ không thể làm bừa như hiện nay, rồi dựa vào sức mạnh quảng cáo và PR theo kiểu “đánh vào nỗi sợ bệnh hoạn” để bán hàng.
Còn các đại gia nước mắm truyền thống như Khải Hoàn, Thanh Quốc, Tiến Hải, Hưng Thành, Hồng Hạnh… chuyên sản xuất nước mắm cao đạm 20, 25, 30, 35… này có phân khúc thị trường riêng theo dòng nước mắm cao cấp.
Mà khẩu vị về nước mắm lạ lắm. Nước mắm Quảng Trị, Bình Định, Phan Rang… có mấy ai biết tiếng cụ thể, nhưng khách hàng của mỗi địa phương chỉ chịu cái mùi nước mắm quê mình.
Một số người cho rằng, nước mắm Thái Lan sẽ hưởng lợi. Nhưng tôi nói luôn, nước mắm Thái Lan cũng là nước mắm công nghiệp. Masan chẳng để yên cho Thái Lan “đục nước béo cò” đâu.
Người hưởng lợi sẽ là Unilever. Tập đoàn này đã từng thất bại với nước mắm cách đây khoảng chục năm, rồi sẽ quay trở lại.
Chính sách của Unilever sẽ dựa vào nước mắm truyền thống để phát triển cả hai loại nước mắm truyền thống và công nghiệp. Lúc đó, các nhà thùng không bị ảnh hưởng, trái lại là khác, nhưng Masan sẽ vất vả.
Muốn bền vững, nhà thùng phải nhìn xa…
Các nhà thùng, dù thế nào, chỉ còn một con đường là biết khôn mà ngồi lại với nhau, thống nhất về tiêu chuẩn nước mắm truyền thống và cùng nhau xây dựng một thương hiệu chung cho nước mắm truyền thống Việt Nam.
Và một khi đã tình nguyện xài logo chung, thì phải thoả thuận cách thức kiểm soát nhau để bảo đảm uy tín cho logo đó.
Ví dụ, nhà thùng nào tự ý thêm thắt đủ thứ hoá chất phụ gia thì phải bị ngăn chặn và xử lý thích đáng để giữ uy tín chung.
Trận địa cạnh tranh buộc phải vậy rồi, không làm được thì thua.
Vũ Khánh – Vũ Thế Thành
Theo TGTT
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này