11:16 - 19/04/2018

Chập chững dìu nhau ra thế giới

Câu chuyện xuất khẩu thời buổi hội nhập này muốn bài bản, chuyên nghiệp để phát triển bền vững đang đòi hỏi kiên trì ghê gớm.

Sản xuất đậu nành đóng hộp tại Antesco, Mỹ Luông, bị khách hàng đòi nguyên liệu (do nông dân cung cấp) phải làm đúng tiêu chuẩn GLOBALG.A.P, đành bó tay trước phản ứng của nông dân.

Đồng hành với doanh nghiệp và nông dân làm hàng nông sản xuất khẩu, chúng tôi thấy thương họ. Thương vì bây giờ, trừ thị trường Trung Quốc còn tạm xuê xoa một thời gian, còn lại, đâu đâu cũng đòi hỏi hàng hoá phải có truy xuất nguồn, tiêu chuẩn, an toàn, chất lượng…

Tôi nhớ những tiếng chắt lưỡi và lời than của anh bạn giám đốc nhà máy Mỹ Luông làm đậu nành và bắp non đóng hộp, khi bị khách hàng nhập khẩu đòi nguyên liệu (do nông dân cung cấp) phải làm đúng tiêu chuẩn GLOBAL G.A.P. Mấy bác nông dân của anh nói, mấy cha nhập hàng thiệt là tào lao.

Chẳng hạn như quy định phải có bản đồ đất để quyết định loại cây trồng phù hợp, nông dân bảo đất này bao đời trồng bắp và đậu nành rau rồi, ai cũng biết là hợp, mắc mớ gì phải có bản đồ. Khách hàng yêu cầu ghi nhật ký đồng ruộng, mấy bác lại nói: lúc nào nhớ thì ghi, không thì thôi. Nhà máy kêu đi dự tập huấn mà gặp ngay bữa có đám giỗ đám quải thì mấy bác nhậu “quắc cần câu”, sau còn la: “tên tao, tao còn không nhớ nói chi họp hành”. “Kho phân, kho thuốc là cái gì, trước giờ để ở một góc nhà có việc gì đâu?”. Hay mấy vụ như không cho thả bò vô ruộng đậu nành, hoặc sử dụng nước uống để rửa sơ đậu nành trên ruộng…, nông dân than: “sao mà làm được”. Rồi còn: “có mấy chỗ đào cái giếng nhỏ xíu để tưới mùa cạn cũng bắt phải đi xin phép chính quyền. Còn chính quyền thì bối rối không biết cấp phép kiểu nào luôn”.

Không chỉ ngắc ngớ với cây đậu nành, anh bạn giám đốc nhà máy Mỹ Luông còn kể, hồi làm với một trại rau ở làng rau Thái Phiên, Đà Lạt, cứ mưa xuống là sạt đất, có vá năm trước thì năm sau cũng sạt y vậy. Trồng cây gì cũng không ăn thua. Khách hàng yêu cầu thuê mướn lao động phải có hợp đồng, bảo hiểm đủ loại. Anh chủ trại kêu trời, ảnh nói lao động ở đây thời vụ, hợp đồng kiểu gì bây giờ? Chưa kể công việc truy xuất, ảnh cũng hợp tác lắm, thuê hẳn một người chuyên ghi chép, nhưng chưa đầy tháng là họ nghỉ, cả mấy chục loại rau, giao lắt nhắt, ghi chép tới điên cái đầu, mà vi tính thì không biết gõ, vậy là ngưng.

“Mấy trăm yêu cầu của GLOBAL G.A.P. mà trong vài ba tháng, muốn trang trại gia đình làm được hết thì cũng giống như là hái sao trên trời vậy!”, anh bạn tâm sự.

Tuần này, nhóm kỹ thuật của dự án xây dựng bộ tiêu chí “Hàng Việt Nam chất lượng cao – Chuẩn hội nhập” hoàn tất việc biên soạn phiên bản tiếng Việt của ngành thực phẩm, phần áp dụng cho trang trại cây trồng (nhóm rau củ quả và trái cây) theo chương trình “Local G.A.P.”. Tại sao có cái tiêu chuẩn này? Cuối năm 2017, dự án tiến hành chương trình đối tác với các tổ chức sở hữu tiêu chuẩn chứng nhận được thừa nhận rộng rãi trên thị trường mậu dịch quốc tế. Và, Local G.A.P. là hợp phần đầu tiên của quá trình này. Chương trình được thiết kế xuất phát từ thực tế là chủ các trang trại trồng trọt không biết bắt đầu từ đâu trong hành trình ra chợ, và cũng từ những gian nan mà các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản như Antesco phải đương đầu, trong việc giúp cho nông dân cung cấp được nguồn nguyên liệu đạt chứng nhận cho sản phẩm xuất khẩu của họ.

Hiện nay, việc áp dụng GLOBAL G.A.P. quá mới mẻ nên hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao nhận thấy sẽ khả thi hơn, hợp lý hơn khi chia việc tuân thủ (thực hiện) tiêu chuẩn thành hai mức độ: cơ bản và trung gian, như các bước chuẩn bị, rồi mới làm theo tiêu chuẩn GLOBAL G.A.P. phù hợp hoàn toàn với chuẩn mực yêu cầu trong mậu dịch quốc tế, để nông dân không phải hụt hơi. Theo chương trình này, nhà sản xuất khi đăng ký sẽ được cấp số “LGN”, và khi được chứng nhận thì thông tin đi theo sản phẩm của họ cũng được liệt kê trên cơ sở dữ liệu của GLOBAL G.A.P. Nhà mua hàng ở nước ngoài chỉ cần được cung cấp số “LGN” thì có thể kiểm tra được tình hình thực hiện tiêu chuẩn của nhà cung ứng, và nhà chế biến cũng đỡ cực hơn lúc đi vận động nông dân. Hôm vừa rồi, đem chuyện này kể với anh giám đốc nhà máy Mỹ Luông của Antesco, vì công ty đang mở rộng vùng sản xuất nguyên liệu ra một số tỉnh/thành khác. Anh mừng lắm, vì cùng một lúc vừa mở rộng vùng trồng, vừa phải tập huấn nông dân cả mấy trăm yêu cầu như trước đây thì cực cho nhóm hướng dẫn và dân họ cũng ngại.

Giúp được nhà máy Antesco tức là giúp được bà con nông dân. Làm ăn chuyên nghiệp, đến và đứng được trong chuỗi cung ứng toàn cầu đâu phải dễ như chuyện nói suông?

Kim Thanh (theo TGTT)