09:21 - 12/03/2020
‘Thầy thuốc cần có đủ chuyên môn và lương tâm’
“Tranh cãi đặt ra khi có những bệnh nhân chưa cần đặt stent nhưng bác sĩ đặt quá vội hay chỉ định quá lố. Điều này không chỉ có ở Việt Nam mà cả ở bên Mỹ” – PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, cố vấn chuyên môn bệnh viện Tim Tâm Đức nói.
– Thưa bác sĩ, nghiên cứu ISCHEMIA có mang lại bất ngờ cho ngành tim mạch học không?
– Không vì nghiên cứu COURAGE cách đây mười năm lần đầu tiên đã cho thấy việc đặt stent + điều trị nội khoa không mang lại lợi ích nhiều hơn so với điều trị nội khoa đơn độc ở bệnh nhân bệnh mạch vành không mắc đái tháo đường. Nghĩa là đặt stent không cải thiện tỷ lệ sống còn, không giảm biến cố tim mạch cho bệnh nhân. Sau đó nghiên cứu BARI 2 D cũng chứng minh đặt stent + điều trị nội khoa không tốt hơn điều trị nội khoa đơn độc ở bệnh nhân bệnh mạch vành nhưng có mắc đái tháo đường. Cần nói thêm, bệnh nhân mạch vành có đái tháo đường là dạng rất nặng. Nhưng nghiên cứu ISCHEMIA gây chấn động, vì không nhận tài trợ từ hãng thuốc, mà từ Chính phủ Mỹ và có lượng bệnh nhân tham gia nhiều nhất từ trước đến nay.
– Trước nay người ta tranh cãi về chỉ định đặt stent mạch vành, tranh cãi này là gì?
– Tranh cãi đặt ra khi có những bệnh nhân chưa cần đặt stent nhưng bác sĩ đặt quá vội hay chỉ định quá lố. Điều này không chỉ có ở Việt Nam mà cả ở bên Mỹ. Vì thế, trong hội nghị tim mạch châu Âu vào tháng 8/2019, người ta đưa ra một khuyến cáo mới, đó là khi mạch vành bị hẹp đến 90% mới cần đặt stent chứ không phải 70% như trước đây. Còn nếu hẹp dưới 90%, nếu muốn đặt stent, bác sĩ phải thực hiện một số khảo sát để chứng minh việc hẹp này gây nguy hiểm cho bệnh nhân.
– Đưa ra khuyến cáo trong bối cảnh nước ta dường như điều này chưa được coi trọng và lạm dụng đặt stent mạch vành vẫn khá phổ biến?
– Không chỉ đặt stent mà ngay cả mổ tim người ta cũng lạm dụng. Có những bệnh van tim chưa đáng mổ, bác sĩ cũng mổ và tạo ra nhiều hệ luỵ cho bệnh nhân. Nhưng cũng không chỉ trong tim mạch, lĩnh vực nào cũng có lạm dụng. Điều quan trọng ở đây là cần giáo dục người thầy thuốc có đủ trình độ và lương tâm để mang lại điều tốt đẹp cho bệnh nhân. Có thời gian chúng ta không chú ý đến việc giáo dục đạo đức y khoa, giờ đây cần phải khôi phục lại điều này.
– Nghiên cứu mới như một loại rào cản, nhưng làm sao bệnh nhân tận dụng lợi ích này?
– Theo tôi hội Tim mạch học Việt Nam cần hợp tác với giới truyền thông để phổ biến kiến thức cho người bệnh. Mặt khác bệnh nhân cũng có quyền nghi ngờ chỉ định của bác sĩ và tham khảo ý kiến của một bác sĩ khác. Trong hội chứng mạch vành cấp, đặt stent là chỉ định không bàn cãi. Nhưng trong hội chứng mạch vành mạn, điều chúng ta bàn luận ở đây, bệnh nhân có đủ thời gian để tham khảo ý kiến của một bác sĩ khác.
Vì sao bác sĩ lạm dụng đặt stent?
Có một điều không khó gặp trong y khoa là bác sĩ mạnh sở trường nào thì chuộng sở trường đó. Bác sĩ phẫu thuật thường chỉ định mổ xẻ, bác sĩ nội khoa chuộng cho bệnh nhân uống thuốc còn bác sĩ can thiệp tim mạch nghiêng về chỉ định đặt stent. Không ít lần người viết nghe được các tranh cãi giữa những thầy thuốc, không bày tỏ trong hội chẩn mà sau… hậu trường. Bác sĩ can thiệp nói: “Ca bệnh đó can thiệp tốt hơn mổ vì giảm bớt nhiều rủi ro”. Nhưng bác sĩ phẫu thuật lại nói: “Can thiệp tim mạch không có chỉ định, mổ là hợp lý nhất”.
Loại tranh cãi không ai chịu ai và không có người làm trọng tài dễ dẫn đến nhiều hệ lụy. Biển học mênh mông, kiến thức không lĩnh hội đủ và thiếu khiêm tốn khiến người ta thiên kiến. Chưa kể nếu điều này còn dính dáng đến lợi ích vật chất. Trong y khoa, bệnh nhân là người cuối cùng lãnh đủ.
Một bác sĩ ngành can thiệp tim mạch không ngại chia sẻ, mỗi ca đặt stent anh được nhà phân phối “thối lại” 10%. Đó là stent “hàng hiệu”, còn stent ít giá trị tỷ lệ này có thể 20 – 30%. Nhưng cũng bác sĩ này lập luận: “Người bên ngoài mấy ai biết được rủi ro của chúng tôi như “ăn” tia X độc hại làm tăng nguy cơ ung thư, mặc áo chì gần chục ký làm tổn thương cột sống hay đứng nhiều giờ dễ dẫn đến bệnh giãn tĩnh mạch chân. Mà lĩnh vực nào không có lợi ích? Bác sĩ điều trị nội khoa có chắc không nhận lợi ích từ kê toa thuốc cho bệnh nhân không?”.
Lợi ích vật chất là động lực để người ta làm việc hăng hái, nhưng nếu để nó chi phối đến chỉ định điều trị, làm thiệt hại bệnh nhân thì khó chấp nhận. Đặt stent quả thật ngoạn mục, trong tức khắc giải quyết được ngay chỗ hẹp mạch vành. Nhưng bệnh nhân cũng cần biết họ phải mang vật lạ này trong người suốt đời, 1/3 trường hợp tái phát đau ngực trong vòng 1 – 6 tháng sau đó và bệnh nhân cần phải đặt lại một stent khác. Chưa kể họ còn phải uống thuốc chống đông máu và tuân thủ bao chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt nghiêm ngặt.
Thay vì chỉ định bệnh nhân dùng thuốc rồi theo dõi, vội vàng đặt stent ngay để người bệnh phải hứng chịu bao khổ sở. Ông tổ ngành y Hippocrates từng dạy: “Trước tiên đừng làm hại gì cho bệnh nhân”.
An Nhiên thực hiện (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này