11:23 - 04/10/2018
Sau tin giả đến nghiên cứu y học giả
Tuần qua giá cổ phiếu Amarin tăng 400%, sau khi hãng thuốc này cho biết sản phẩm mới Vascepa của họ làm giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ não đến 25%.
Nhưng trong khi nhiều người bình thường tin điều này thì không ít nhà khoa học nghi ngờ.
Càng uống nhiều thuốc, hãng dược càng lợi
Thật vậy, dù Amarin đã thử nghiệm Vascepa từ năm 2011 bằng một nghiên cứu lớn trên toàn cầu, nhưng giới khoa học vẫn nghi ngờ vì đó chỉ là một sản phẩm dầu cá tinh luyện.
Không tin, bởi nhiều năm qua có không ít thử nghiệm về lợi ích của dầu cá trên bệnh tim mạch đã thất bại. Một lý do khác, Amarin chưa thông tin đầy đủ chi tiết nghiên cứu, mà đợi đến hội nghị thường niên của hội Tim mạch Hoa Kỳvào tháng 11 này mới công bố hoàn toàn.
GS Martha Gulati, trưởng bộ môn tim mạch đại học Y khoa Arizona (Hoa Kỳ), nói: “Nếu kết quả đúng như thế thì sản phẩm này là kẻ thay đổi cuộc chơi, nhưng tôi phải nhìn thấy dữ liệu một cách chi tiết mới đánh giá được”.
Trong khi đó, TS David Brown, chuyên gia tim mạch đại học Washington, thắc mắc: “Tôi không hiểu tại sao thông tin nghiên cứu xuất hiện quá sớm, không có lý do khoa học nào để làm như thế. Tôi cho rằng có thể người ta muốn thao túng giá cổ phiếu”. Đúng thế, chỉ sau một đêm Amarin đưa ra thông tin ban đầu về nghiên cứu, giá cổ phiếu của họ tăng từ 3,03 USD lên… 12,47 USD!
Trong thực tế giới khoa học nghiêm túc luôn cẩn thận trước mọi nghiên cứu về dược phẩm.Kết quả càng tích cực, dè dặt càng nhiều vì dược phẩm quá gắn liền đến… tiền bạc. Năm 2016, Sir Richard Thompson, cựu chủ tịch hội Thầy thuốc Hoàng gia Anh quốc và là bác sĩ riêng cho Nữ hoàng Anh trong 21 năm, đã kêu gọi một điều tra khẩn cấp về “những chiêu trò ma quỷ” của hãng dược trong nghiên cứu và tiếp thị dược phẩm. Ông nói: “Nhiều loại thuốc có ít hiệu quả hơn người ta tưởng, nhưng chúng vẫn được tiếp thị rầm rộ”.
Năm chuyên gia tên tuổi cũng đồng tình với Sir Richard Thompson, trong đó TS tim mạch Aseem Malhotra, người dẫn đầu nhóm, cảnh báo nhiều bệnh nhân đã được bác sĩ kê những loại thuốc vô bổ, thậm chí có hại, rốt cuộc chỉ làm lợi cho các hãng dược. TS Malhotra nói: “Có một văn hoá phổ biến trong y tế là ‘càng nhiều thuốc thì càng tốt’. Văn hoá đó được truyền đến bác sĩ và bệnh nhân để dẫn dắt những quyết định điều trị của họ”.
Loại thuốc được dẫn chứng là Tamiflu, thuốc trị cúm mà cơ quan Y tế Anh quốc (NHS) bỏ ra gần 500 triệu bảng để dự trữ, nhưng kết quả của một nghiên cứu vào năm 2014 cho thấy tác dụng của nó không hơn gì… thuốc trị cảm paracetamol. Một cái tên nổi tiếng khác cũng gây nghi ngờ là thuốc làm giảm mỡ máu statin, bởi dữ liệu thử nghiệm đầy đủ về nó không hề được công bố.
TS Malhotra nói tiếp: “Y học ngày nay có nhiều điều lo ngại như làm sai lệch số liệu nghiên cứu, bóp méo đầu tư nghiên cứu, xung đột lợi ích vì nhiều bác sĩ và bệnh nhân không hiểu nổi nguy cơ và thống kê y học”.
Bóp méo nghiên cứu
Tuần này nghiên cứu cho thấy rượu vang hay sôcôla có lợi cho sức khoẻ bạn, nhưng tuần sau nghiên cứu chứng minh ngược lại, chúng làm tăng nguy cơ bệnh tật. Những chuyện như thế không lạ, vì nhiều công trình y học đã bị bóp méo, có lợi cho bên bỏ tiền nghiên cứu.
Đã có thời viên multivitamin (đa sinh tố) được quảng cáo như một loại bổ sung dinh dưỡng cần thiết cho mọi người, vì nhiều nghiên cứu cho thấy chúng có thể chống ung thư, ngăn lão hoá, ngừa bệnh tim mạch… Tuy nhiên, trong hai thập kỷ qua, một loạt nghiên cứu đánh giá lại việc bổ sung viên multivitamin, cho thấy chúng có hại hơn là có lợi. Một vài dẫn chứng:
– Nghiên cứu năm 2004 tại Copenhagen (Đan Mạch) trên 170.000 người nhận thấy những ai sử dụng một lượng lớn vitamin A, C, E và beta-caroten sẽ nhiều khả năng phát triển ung thư ruột.
– Năm 2005, nghiên cứu của đại học Y khoa John Hopkins (Hoa Kỳ) trên hơn 136.000 người cho thấy những ai dùng nhiều megavitamin (viên đa sinh tố liều cao) sẽ tăng nguy cơ chết sớm.
– Năm 2011, nghiên cứu do bệnh viện Cleveland (Hoa Kỳ) tiến hành trên 36.000 người, phát hiện những ai dùng nhiều vitamin E và/hoặc là selenium sẽ tăng nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt 17%.
TS Paul Offit, trưởng khoa nhiễm bệnh viện Nhi đồng Philadelphia, người quan tâm nhiều đến vitamin, tác giả cuốn Bạn tin vào điều kỳ diệu? Sự có lý và vô lý của y học không chính thống (Do You Believe in Magic? The Sense and Nonsense of Alternative Medicine), đã viết: “Bổ sung vitamin không phải là giải pháp trị bá bệnh, ngược lại, vitamin liều cao có hại hơn là có lợi”.
Nghiên cứu của Davidson R.A trên tờ Journal of General Internal Medicine năm 1986, cho thấy nghiên cứu y học nào cổ xuý cho một phương pháp điều trị mới, thay vì phương pháp truyền thống, nhiều khả năng phía sau là được các hãng dược phẩm tài trợ. Ngay cả những nghiên cứu dinh dưỡng về sữa, nước trái cây, thức uống ngọt cũng có thể ủng hộ cho nhà sản xuất, bên bỏ tiền nghiên cứu.
Trong một bài viết trên PLOS Medicine năm 2005 có tựa đề Tại sao đa số kết quả nghiên cứu công bố đều sai? (Why Most Published Research Findings Are False?), TS John Ioannidis, GS đại học Y khoa Stanford (Hoa Kỳ), lý giải có nhiều yếu tố làm bóp méo nghiên cứu như lợi ích cá nhân, lợi ích bên bỏ tiền nghiên cứu, năng lực có hạn của người nghiên cứu. Ông nói: “Có đến 90% thông tin y khoa công bố mà bác sĩ sử dụng để đưa ra quyết định điều trịlà bị sai lệch, bóp méo”.
An Nhiên (theo TGTT)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này