10:24 - 09/11/2019
Những phát minh làm thay đổi chăm sóc sức khoẻ
Thiết bị siêu âm bỏ túi rẻ kết nối được với điện thoại. Tế bào gốc điều trị tiểu đường.Trí tuệ nhân tạo (AI) giỏi hơn chuyên gia trong phát hiện u phổi.
Đó là vài trong số các phát minh được tạp chí Time (Mỹ) nhận định sẽ làm thay đổi đáng kể y học trong những năm tới.
Drone vận chuyển vật phẩm y tế
Từ tháng 3 năm nay dịch vụ vận chuyển quốc tế UPS đã thử nghiệm chương trình Flight Forward dùng drone (thiết bị không người lái), vận chuyển mẫu máu hay mô giữa hai cơ sở của một bệnh viện ở Raleigh, cách nhau 140m. Một người chạy bộ có thể làm điều này nhanh như drone, nhưng chương trình muốn chứng minh thành công về mặt nguyên lý, bởi nó sẽ triển khai ở 20 bệnh viện khắp nước Mỹ trong hai năm tới. David Abney, CEO của UPS, nói: “Một ngày nào đó Flight Forward sẽ là dịch vụ rất quan trọng của công ty chúng tôi, vì nó phân phối những vật phẩm y tế thiết yếu như mô, máu, nước tiểu, thuốc men. UPS không một mình trong lĩnh vực này, vì còn có Wing, một nhánh của công ty cha Alphabet của Google, đang vận chuyển cho Walgreens và FedEx; hay ở Ghana và Rwanda, công ty Zipline dùng drone để phân phối vật phẩm y tế cho vùng sâu, vùng xa.
Big data lớn nhất
Có 7,5 tỷ người trên thế giới và khoảng chục triệu người theo dõi sức khoẻ cá nhân thông qua các thiết bị đeo, như đồng hồ thông minh hoặc thiết bị truyền thống, như máy theo dõi huyết áp. Nếu tích hợp được mọi dữ liệu, thậm chí chỉ một phần vài triệu người và biến nó thành vô danh, nhưng có thể truy tìm được, các nhà nghiên cứu y học sẽ có trong tay công cụ mạnh mẽ để chế tạo thuốc men hay nghiên cứu lối sống. Evidation, công ty big data đặt tại California, đã phát triển một công cụ như thế với thông tin tích hợp từ 3 triệu người tình nguyện cung cấp hàng tỷ điểm dữ liệu. Evidation hợp tác với những công ty dược như Sanofi và Eli Lilly để phân tích dữ liệu này, cho ra hàng chục nghiên cứu về giấc ngủ, dinh dưỡng, sức khoẻ nhận thức.
Liệu pháp tế bào gốc trị tiểu đường
Bệnh tiểu đường type 1 ảnh hưởng 1,25 triệu người Mỹ, nhưng chỉ hai người được nhà sinh học Doug Melton (đại học Harvard) lưu tâm: con gái Emma và con trai Sam. Bình thường, điều trị bệnh này suốt đời, bệnh nhân cần chích insulin, thử đường huyết hàng ngày và ăn uống cẩn thận. Nhưng Melton có một giải pháp khác, dùng tế bào gốc để tạo ra các tế bào beta thay thế sản suất insulin. Ông bắt đầu nghiên cứu cách đây mười năm, khi nghiên cứu tế bào gốc mang lại hy vọng lẫn tranh cãi. Năm 2014, ông đồng sáng lập công ty Semma Therapeutics (ghép hai tên Sam và Emma) để phát triển công nghệ, và tháng 9 qua Vertex Pharmaceuticals đã bỏ ra 950 triệu USD để mua lại công nghệ này để đi xa hơn. Công ty cũng tạo ra một thiết bị nhỏ ghép trên người, có thể giữ hàng triệu tế bào beta thay thế, giữ cho đường huyết và insulin ổn định mà không bị hệ miễn dịch tấn công. Melton nói: “Nếu thành công, công nghệ sẽ giúp con người không còn bị tiểu đường. Họ có thể ăn, uống và sinh hoạt như người bình thường chúng ta”.
AI chẩn đoán ung thư
Những triệu chứng ung thư phổi thường không xuất hiện cho đến khi phát ra trễ và khó điều trị. Tầm soát sớm người có nguy cơ cao bằng chụp CT có thể giảm được nguy cơ tử vong, nhưng bản thân nó cũng tạo ra nguy cơ. Viện Y tế quốc gia Mỹ phát hiện 2,5% bệnh nhân chụp CT sau đó phải điều trị xâm lấn không cần thiết, đôi khi dẫn đến hậu quả chết người, bởi bác sĩ X-quang đọc sai kết quả,
dẫn đến chẩn đoán sai.
Shravya Shetty tin rằng AI sẽ là giải pháp. Trong hai năm qua, ông phụ trách nhóm nghiên cứu Google Health, với mục đích chế tạo một hệ thống AI giỏi hơn bác sĩ X-quang trong chẩn đoán ung thư phổi. Sau khi được huấn luyện trên hơn 45.000 ảnh chụp CT bệnh nhân, thuật toán Google đã phát hiện thêm hơn 5% ca ung thư và ít hơn 11% ca chẩn đoán sai dương tính so với nhóm sáu chuyên gia thật về X-quang. Theo Shetty, “Vẫn còn một khoảng cách giữa thực tế và mong muốn, nhưng vì tác động tiềm năng của phương pháp này, tôi vẫn tiếp tục”.
Máy siêu âm trong túi bạn
Hơn 4 tỷ người trên thế giới không tiếp cận được chẩn đoán hình ảnh y khoa, nhưng họ lại có thể hưởng lợi từ Butterfly iQ, thiết bị siêu âm cầm tay. Jonathan Rothberg, doanh nhân và nhà nghiên cứu di truyền (đại học Yale), đã nghĩ ra cách đặt công nghệ siêu âm vào một con chip, vì thế thay vì có giá 100.000 USD/máy như trong bệnh viện, thiết bị này chỉ có giá 2.000 USD, mang đi khắp nơi và kết nối được với một ứng dụng của iPhone. Nó ra mắt hồi năm qua, và theo Rothberg, mục tiêu của ông là cung cấp cho 150 quốc gia, trong khi quỹ Gates phân phối cho 53 quốc gia còn lại không thể chi trả. Dĩ nhiên Butterfly iQ không thay thế được các máy chuyên nghiệp, nhưng nó giúp cho việc siêu âm trở nên phổ biến hơn. Rothberg nói: “Đã có thời gian nhiệt kế và máy đo huyết áp chỉ được dùng ở bệnh viện đó sao”.
Và những phát minh khác
– Trung tâm sức khoẻ của Walmart, ở đây khách hàng có thể được chăm sóc ban đầu, kiểm tra cơ bản (răng, mắt…), chụp X-quang, đo điện tim, tư vấn… Các chuyên gia sức khoẻ có thể điều chỉnh chi phí mỗi ngày như… những người bán lẻ.
– Trái tim số 3-D của mỗi bệnh nhân giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác để tránh can thiệp xâm lấn không cần thiết.
– Thực tế ảo ứng dụng trong vật lý trị liệu, giúp bệnh nhân tập luyện mau hồi phục hơn.
– Vòng đeo tay CTRL-kit đọc được suy nghĩ, hỗ trợcác bệnh nhân đột quỵ, mắc bệnh thần kinh, giúp họ hồi phục vận động tốt hơn.
Thanh Tâm (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này