12:03 - 09/03/2019
Hoảng sợ với bụi mịn
Vài năm gần đây, bụi mịn – dùng để chỉ bụi PM 2,5 – ngày càng được quan tâm bởi nhiều tác hại của nó trên sức khoẻ con người đã được chứng minh. Hơn thế nữa, bụi mịn quá sát sườn với người dân khi ô nhiễm không khí là vấn đề nghiêm trọng ở nước ta.
Khói, bụi gây ô nhiễm không khí, nhưng bụi mịn được quan tâm đặc biệt vì nó chứa những thành phần ô nhiễm như khí CO, NO, SO2, kim loại nặng… Do bụi mịn quá nhỏ, bằng hoặc nhỏ hơn 2,5 micrô mét (1/30 sợi tóc người), nên nó dễ dàng đi thẳng vào phổi và lắng đọng ở đây làm cản trở hô hấp, suy yếu hệ miễn dịch, thậm chí nó còn xâm nhập vào máu, đi đến nhiều cơ quan khác nhau để gây hại.
Gây bệnh tật, tử vong
Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO), ô nhiễm không khí là thủ phạm khiến nửa triệu trẻ em thế giới tử vong mỗi năm, vì nó gây ra viêm phổi và lâu dài làm tăng nguy cơ các bệnh hô hấp mạn tính, bệnh tim, đột quỵ, ung thư. Năm qua, một nghiên cứu tại Thượng Hải (Trung Quốc) đăng trên tạp chí Environment International còn cho thấy trẻ em tiếp xúc với bụi mịn có thể tăng 78% nguy cơ mắc tự kỷ.
Trong khi đó, cơ quan Bảo vệ môi trường Hoa Kỳ (EPA) cho biết bụi càng nhỏ, nguy cơ gây hại cho sức khoẻ càng nhiều. Nhiều nghiên cứu xác nhận bụi PM 2,5 khiến người có sẵn bệnh tim hay phổi bị chết sớm do gây ra nhồi máu cơ tim, loạn nhịp tim, giảm chức năng phổi, làm hen suyễn nặng thêm.
Ông H., 63 tuổi, công nhân về hưu, ngụ tại Long An, cảm nhận rõ về tác hại của bụi mịn. Ông nói: “Tôi sống ở Long An không sao, nhưng thi thoảng khi lên thăm con cháu vài ngày ở trung tâm TP.HCM là bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính của tôi trở nặng”. Được biết nhà người thân của ông H. nằm ngay gần một vòng xoay giao lộ của quận 3.
Tại một hội thảo tháng 10/2018, BS Vũ Xuân Đán, trung tâm Bảo vệ sức khoẻ lao động – môi trường TP.HCM, cho biết hiện nay tình trạng phơi nhiễm bụi mịn ở TP khá lớn với nguồn phát sinh từ các phương tiện giao thông, sản xuất công nghiệp, nấu nướng tại nhà. Theo PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan, chủ tịch hội Hen – dị ứng – miễn dịch lâm sàng TP.HCM, ô nhiễm không khí là thủ phạm gây ra 7 triệu ca tử vong hàng năm, chủ yếu ở các nước thu nhập thấp và trung bình.
Báo cáo của trung tâm Phát triển và sáng tạo xanh (GreenID) Việt Nam về chất lượng không khí, cho thấy năm 2017 Hà Nội có 99 ngày nồng độ bụi PM 2,5 trung bình trong 24 giờ vượt quá quy chuẩn quốc gia hàng ngày (50µg/m3), tương đương 27% số ngày trong năm, nếu căn cứ tiêu chuẩn nghiêm ngặt của WHO (25 µg/m3) thì tương ứng 75% số ngày trong năm. Ở TP.HCM, tình hình khá hơn khi chỉ có 14 ngày trong năm có nồng độ bụi PM 2,5 trung bình vượt quá giới hạn quốc gia, nhưng so với tiêu chuẩn WHO lại là 222 ngày.
Khẩu trang chỉ bảo vệ tương đối
Để ngăn ngừa tác hại của khói, bụi, ngày nay người dân ở nhiều thành phố lớn nước ta gần như ai cũng sử dụng khẩu trang khi ra khỏi nhà. Nhưng dù những khẩu trang tốt nhất được cho là có thể lọc bất kỳ bụi mịn nào, thì theo nghiên cứu của tổ chức Y học môi trường và nghề nghiệp Scotland thực hiện trong năm qua, do nhiều lý do khác nhau khẩu trang vẫn có thể để lọt… 68% bụi.
TS Miranda Loh, người thực hiện nghiên cứu chính, nói: “Khi mới đeo vào khẩu trang ôm khít mặt, nhưng sau khi đi đứng, nói chuyện, khẩu trang giãn ra và không còn khít nữa. Điều quan trọng là không phải mọi khẩu trang đều hiệu quả trong việc giảm tiếp xúc với khói bụi ô nhiễm”.
Để có kết luận này, nhóm nghiên cứu đã mua chín loại khẩu trang khác nhau được quảng cáo ngăn chặn bụi mịn hiệu quả bày bán ở TP Bắc Kinh của Trung Quốc, quốc gia ước tính có 1,6 triệu người chết sớm hàng năm vì ô nhiễm không khí. Trong thử nghiệm đánh giá độ xuyên thấu của bụi, khẩu trang cho thấy có thể để lọt 0,26 – 29% bụi tuỳ theo chất liệu khẩu trang. Còn khi thử nghiệm trên người tình nguyện, mức độ bụi lọt vào dao động từ 3 – 68% khi con người hoạt động ít (đứng, ngồi) cho đến 7 – 66% khi hoạt động nhiều (đi lại, nói chuyện). TS John Cherrie, thành viên nghiên cứu khác, nói: “Để bảo vệ tốt nhất, nên chọn khẩu trang dùng trong môi trường làm việc. Đừng chọn loại rẻ nhất mà hãy chọn loại có khả năng làm tốt nhất chức năng của nó”.
Theo GreenID, nên chọn khẩu trang phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế (Hoa Kỳ và châu Âu) thay cho khẩu trang bằng giấy hay vải, khẩu trang phẫu thuật hoặc khăn quàng cổ. Tiêu chuẩn Hoa Kỳ được phê duyệt và chứng nhận bởi trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa bệnh của Hoa Kỳ (CDC) và viện An toàn và sức khoẻ nghề nghiệp (NIOSH). Khẩu trang được NIOSH chứng nhận như N95, N99, N100 (có thể loại bỏ ít nhất 95%, 99% và 99,97% bụi). Khẩu trang tiêu chuẩn châu Âu được đánh dấu bằng “CE” (tiêu chuẩn được công nhận) và kèm theo ký hiệu tiêu chuẩn (ví dụ EN 149: 2001). Ngoài ra, còn có một mã bổ sung thông tin về bộ lọc (FFP) như FFP1, FFP2, FFP3 (loại bỏ 80%, 94%, 99% bụi).
“Khẩu trang giấy và khẩu trang phẫu thuật bình thường không thể ngăn bụi PM 2,5. Ngay cả một khẩu trang tuyệt vời cũng sẽ vô dụng nếu mặt nạ không vừa vặn khuôn mặt, và bị rò rỉ không khí xung quanh qua các cạnh”, chuyên gia của GreenID nhấn mạnh.
An Nhiên (theo TGTT)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này