14:42 - 06/06/2020
Dinh dưỡng thời Covid-19: Cẩn thận với tin giả, tin đồn phi khoa học
Covid-19 vẫn diễn tiến phức tạp, chưa có dấu hiệu cho thấy nhân loại khống chế được, vì triển vọng tìm thấy thuốc điều trị và vắc xin ngừa bệnh còn xa vời.
Ấy vậy mà trên mạng xã hội vẫn đầy rẫy thông tin xác nhận ăn món này hay món kia giúp ngăn chặn được virus corona.
Chỉ có một điều chắc chắn được các nhà dinh dưỡng thừa nhận, đó là việc tuân thủ một chế độ ăn uống cân đối, đầy đủ dưỡng chất thiết yếu sẽ giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng và nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ miễn dịch. Còn lại, những thông tin về các loại thực phẩm thần kỳ giúp ngăn ngừa, thậm chí điều trị Covid-19 nhan nhản trên mạng, chỉ là tin giả hoặc những đồn thổi chưa có cơ sở khoa học.
Phổ biến nhất là khuyên dùng nước cam, chanh để phòng bệnh. Đúng là trong cam, chanh có vitamin C và một số vitamin tan trong nước, tuy nhiên các loại thực phẩm khác cũng rất giàu vitamin C như ổi, ớt chuông, kiwi, bông cải… và chỉ cần ăn đầy đủ khẩu phần rau xanh và trái cây trong một ngày với 300g rau và 100 – 200g trái cây, là đủ bổ sung nhu cầu các vitamin này.
Thực tế việc dùng vitamin C viên uống để phòng ngừa Covid-19 không cần thiết và chưa có bằng chứng. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khẳng định như thế. Trước đây, Wintergerst ES và cộng sự phát hiện uống vitamin C trên 1.000mg/ngày làm giảm được số ngày bị mắc bệnh cảm lạnh thông thường (common cold), nhưng lại không giảm được tỷ lệ mắc bệnh. Còn nếu muốn ngừa cảm lạnh, có một nghiên cứu còn nhận thấy người ta phải uống đến… 8.000mg/ngày. Nhưng cần biết, nếu cơ thể thu nhận hơn 400mg/ngày, vitamin C sẽ tự đào thải ra đường tiểu. Uống nhiều hơn 2.000mg/ngày người ta có thể buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng.
Một “thần dược” dinh dưỡng khác cũng được nhắc nhiều về khả năng chống Covid-19 là tỏi. Tỏi đúng làm thực phẩm tốt và vào năm 2014 nhà nghiên cứu Iran Leyla Bayan cùng cộng sự đã tổng kết được nhiều tính năng nổi trội, như giúp giảm cholesterol máu, giảm xơ vữa động mạch, giảm huyết áp, kháng khối u, kháng khuẩn, nhưng không thấy có tác dụng kháng virus. Covid-19 do virus gây ra, nên nói ăn tỏi giúp chống Covid-19 là không có cơ sở khoa học.
Ngoài chanh, tỏi, một số người còn cho rằng chế độ ăn keto (nhiều chất béo, ít tinh bột) hay thực phẩm có tính kiềm (có độ pH>7 như cam, chanh, trái bơ, trà nghệ), cũng giúp chống lại virus corona. Nhưng WHO cũng xác nhận đây chỉ là “chuyện hoang đường” (myth), thiếu bằng chứng khoa học.
Vậy liệu dinh dưỡng có giúp ích gì trong việc phòng chống Covid-19? Giới chuyên môn khuyến cáo chế độ ăn đúng đắn trong thời điểm dịch bệnh này cần bảo đảm đầy đủ năng lượng, đạm, tinh bột, béo, vitamin và khoáng chất, chứ không tập trung một loại thực phẩm giản đơn nào.
Tránh sử dụng những thực phẩm chế biến sẵn, giàu năng lượng, ít vitamin và khoáng chất. Nên tăng cường lượng rau và trái cây để duy trì cân nặng hợp lý và giúp cơ thể có đủ vi chất để hệ miễn dịch hoạt động ở trạng thái tốt nhất. Theo hiệp hội Dinh dưỡng Anh (BDA), không một chế độ ăn nào có thể tăng hoạt động của hệ miễn dịch lên mức cao hơn mức bình thường, mà chỉ có thể giúp hệ miễn dịch ở trạng thái luôn sẵn sàng chiến đấu khi có tác nhân bên ngoài xâm nhập.
Nhưng cũng cần lưu ý, theo WHO chế độ ăn trong mùa dịch Covid-19 cũng chỉ là một trong những yếu tố giúp cơ thể khoẻ mạnh, bên cạnh đó còn phải tập thể dục đều đặn. Việc quá tin tưởng vào sự kỳ diệu của một chế độ ăn nào đó, có thể làm giảm sự quan tâm đến những khuyến cáo phòng dịch có hiệu quả rõ ràng, như rửa tay thường xuyên, tránh đưa tay lên mặt, giãn cách xã hội.
Thời nay được gọi là “thời đại của tin giả”. Để có được kiến thức đúng và không nhận phải những tác hại của tin giả, tin đồn, không gì tốt hơn là tham khảo những nguồn thông tin uy tín, có cơ sở như của WHO, bộ Y tế, viện Dinh dưỡng… hơn là từ các trang mạng xã hội.
Vitamin D có thể phòng ngừa hoặc giảm tử vong vì Covid-19
Hai nghiên cứu xác nhận điều này. Nghiên cứu đầu tiên công bố trên tạp chí Aging Clinical and Experimental Research khi các nhà nghiên cứu Anh phát hiện số ca mắc và tử vong nhiều hơn ở những quốc gia như Ý và Tây Ban Nha, nơi có mức vitamin D trung bình thấp hơn so với hầu hết các nước Bắc Âu. Các nhà khoa học giải thích người dân Nam Âu có da sậm hơn, vì thế sự tổng hợp vitamin D giảm đi, trong khi người dân Bắc Âu thường xuyên bổ sung dầu gan cá tuyết và vitamin D. Nghiên cứu thứ hai đăng trên tạp chí online medRxiv, trong đó các chuyên gia của đại học Northwestern University phân tích số liệu mười quốc gia, có cả Mỹ, và nhận thấy mức độ vitamin D thấp gắn liền với hệ miễn dịch tăng động.
Trong khi giáo sư Mark Bolland, đại học Auckland (New Zealand) cho rằng hai nghiên cứu này không chứng minh mối quan hệ nhân quả, thì TS William Grant, giám đốc trung tâm nghiên cứu sức khoẻ, dinh dưỡng, ánh nắng tại San Francisco, cho rằng việc tăng cường vitamin D có thể giúp phòng ngừa hay làm cho bệnh nhẹ đi.
TS Frank Lau, phó giáo sư đại học bang Louisiana, chủ trì nghiên cứu thứ hai cho rằng, vitamin D có thể tạo ra khác biệt ở người có miễn dịch yếu khi đáp ứng với virus corona. Ông nói: “Vitamin D tăng cường hệ miễn dịch, cho phép cơ thể tạo ra kháng thể chống virus và ngăn nó lan đi khắp cơ thể”. Theo ông, không cần bổ sung viên vitamin D hàng ngày, thay vào đó chỉ cần áp dụng cách đơn giản và không tốn kém là phơi nắng 10 – 15 phút/ngày. Vitamin D có nhiều trong cá béo, thực phẩm chế biến từ sữa, gan bò, phó mát, lòng đỏ trứng, cây lương thực. – Dương Cầm (theo UPI)
BS Lâm Vạn Phong* (theo TGHN)
—————
(*) Khoa Dinh dưỡng, bệnh viện Nguyễn Tri Phương TP.HCM.
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này