12:14 - 19/10/2019
Đến thời ăn thịt đỏ thoải mái?
Có lẽ những “tín đồ” của thịt đỏ (thịt bò, heo, cừu…) không thể vui mừng hơn trước thông tin một nghiên cứu quốc tế vừa xác nhận không có liên hệ rõ ràng giữa ăn thịt đỏ, thịt chế biến và tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư, tiểu đường, tim mạch…
Sự thật có phải như thế?
Nghiên cứu công bố trên tạp chí khoa học Annals of Internal Medicine, do nhóm NutriRECS gồm 14 nhà khoa học của bảy quốc gia thực hiện, đứng đầu là phó giáo sư dịch tễ học Bradley C. Johnston của đại học Dalhousie (Canada).
Nhóm đã phân tích lại 54 nghiên cứu trước đây về mối liên hệ giữa thịt đỏ và thịt chế biến sẵn với nguy cơ mắc các bệnh ung thư (ruột, vú và thực quản), tim mạch, tiểu đường, qua đó cho thấy các bằng chứng quy tội cho thịt đỏvà chế biến sẵn là “thấp và ít chắc chắn”.
Cần nhắc lại, vào năm 2015 cơ quan Nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) của tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã phân loại thịt chế biến sẵn (thịt muối, xúc xích…) là chất gây ung thư cho người thuộc nhóm 1 – tương đương với thuốc lá – trên cơ sở đủ bằng chứng cho thấy nó gây ra ung thư đại trực tràng. Trong khi đó, IARC phân loại thịt đỏ là chất có thể gây ung thư cho người thuộc nhóm 2A. Vì điều này quỹ Nghiên cứu ung thư thế giới (WCRF) khuyến cáo người lớn không nên ăn nhiều hơn ba lần thịt đỏ mỗi tuần, tương đương 350 – 500g tổng số thịt đã nấu và ăn càng ít thịt chế biến sẵn càng tốt.
Một nghiên cứu tranh cãi
Nói cách khác, nghiên cứu của nhóm NutriRECS phản đối kết luận về liên hệ giữa thịt đỏ và ung thư của những nghiên cứu trước đây, chưa kể họ còn cho rằng giảm ăn thịt đỏ hay thịt chế biến ba lần mỗi tuần chỉ giảm được ít nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và tim mạch. Trong 14 thành viên nghiên cứu, 11 người đồng ý với khuyến cáo này, ba người đồng ý khuyến cáo ở mức thấp giảm tiêu thụ thịt đỏ và thịt chế biến sẵn.
Thế nhưng, kết luận của nhóm nghiên cứu này đã vấp phải phản ứng quyết liệt. GS Nita Forouhi của đại học Cambridge, nói: “Người ta cho rằng mối liên hệ giữa thịt đỏ và chế biến sẵn với bệnh tật là nhỏ, trong 1.000 người nếu giảm ba bữa thịt chế biến sẵn mỗi tuần trong hơn mười năm chỉ có ít hơn 12 ca tiểu đường type 2? Nhưng đối với một vấn đề phổ biến như tiểu đường và với quy mô dân số đông của một nước, con số không nhỏ”.
Trong khi đó, TS Marco Springmann của đại học Oxford, cho rằng các khuyến cáo của NutriRECS “đã nhận định sai vấn đề một cách nguy hiểm và xem nhẹ các bằng chứng khoa học”. TS Frank Hu, trưởng khoa dinh dưỡng trường Y tế công cộng Harvard T.H. Chan, lại gọi những lời khuyên của nhóm NutriRECS là “vô trách nhiệm”. Và, tháng 6 năm nay, TS Hu công bố nghiên cứu trên tờ BMJ cho thấy “nếu giảm tiêu thụ thịt đỏ ở mức vừa phải, ước tính mỗi năm nước Mỹ sẽ giảm được 7,6% số tử vong (khoảng 200.000 người). “Đó là một con số lớn”, Hu nói.
Những lùm xùm phía sau
Thực tế giới khoa học đặt vấn đề về phương pháp nghiên cứu của Bradley C. Johnston và cộng sự, gọi là phương pháp đánh giá lại có hệ thống (systemic reviews), nghĩa là dùng số liệu các nghiên cứu trước rồi phân tích lại, chứ không làm trực tiếp. Theo các nhà chuyên môn, nghiên cứu dạng này chỉ cho ra kết quả tốt, nếu những nghiên cứu trước đó có chất lượng tốt. GS.TS Trần Tịnh Hiền, nhà nghiên cứu của Đơn vị nghiên cứu đại học Oxford (OUCRU) Việt Nam, nói: “Phương pháp systemic reviews tương đối dễ dàng, nhưng hạn chế là không kiểm soát được số liệu, nên đôi khi kết quả cho ra khác lạ”.
Nhưng đáng nói nhất là người chủ trì, TS Johnston đã mắc phải xung đột lợi ích trong nghiên cứu. Khi thực hiện mẫu khai báo, Johnston xác nhận không nhận khoản tài trợ nghiên cứu nào trong ba năm qua, nhưng thực tế theo tờ The New York Times, vào tháng 12/2016 ông là tác giả của một nghiên cứu tương tự, phản bác việc ăn ít đường mà nhiều hướng dẫn sức khoẻ quốc tế đưa ra.
Công trình này cũng công bố trên tờ Annals of Internal Medicine, và được viện Khoa học cuộc sống quốc tế (ILSI) trả tiền nghiên cứu. Cần nhấn mạnh, ILSI là tập đoàn thương mại công nghiệp quy tụ nhiều đại gia của lĩnh vực thực phẩm, nông nghiệp và dược phẩm như McDonald’s, Coca-Cola, PepsiCo và Cargill, một trong những công ty xử lý thịt lớn nhất Bắc Mỹ. Cách đây 40 năm, ILSI được thành lập bởi một giám đốc điều hành của Coca-Cola, và từng bị WHO và nhiều tổ chức khác cáo buộc làm nhẹ đi các khuyến cáo về sức khoẻ cộng đồng, để thúc đẩy lợi ích của những công ty thành viên.
Trao đổi với báo chí, TS Johnston nói quan hệ trước đây với ILSI không ảnh hưởng gì đến nghiên cứu hiện tại về thịt.Johnston nói, ông không đề cập vì thực tế tiền tài trợ của ILSI cho ông là vào năm 2015, tức nằm ngoài khoảng thời gian ba năm cần phải khai báo. Trước phản hồi này, một số nhà khoa học tỏ ra không đồng tình, thậm chí có nhóm chuyên gia dinh dưỡng còn yêu cầu Annals of Internal Medicine gỡ bài báo của nhóm NutriRECS trước khi có thêm nghiên cứu sâu hơn, vì các khuyến cáo đưa ra dễ khiến công chúng hiểu sai.
TS Hu nói: “Phương pháp nghiên cứu của TS Johnston không khách quan và nghiêm ngặt. Công cụ mà họ dùng nghiên cứu về thịt hiện nay và đường trước đây, có thể làm công chúng mất niềm tin về những cảnh báo sức khoẻ có hại, như mối liên hệ giữa hút thuốc thụ động và bệnh tim, ô nhiễm không khí và những vấn đề sức khoẻ, sống thụ động và bệnh mạn tính, và tiêu thụ chất béo trans và bệnh tim. Một số người đang tự hỏi, liệu mục tiêu sắp tới của ông ấy là gì đây”.
Bình Yên (theo TGHN)
Có thể bạn quan tâm
‘Ăn theo’ bệnh tay chân miệng
Không chấp nhận bạo lực với trẻ tự kỷ
Khẩn cấp ứng phó với dịch cúm diễn biến phức tạp
Từ 1/10, tất cả bệnh viện công của TP.HCM tự chủ tài chính
WHO tìm hiểu sự liên hệ giữa Covid-19 và bệnh viêm gan bí ẩn ở trẻ em
Tags:thịt đỏ
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này