Bình tĩnh trước cái gọi là ‘đột phá trị liệu ung thư’

Nghiên cứu cho thấy LPMD còn nhiều góc khuất, chứ không phải đơn thuần màu hồng như công bố ban đầu.

Thổi phồng kết quả nghiên cứu

Theo hội Ung thư Hoa Kỳ (American Cancer Society), liệu pháp miễn dịch (immunotherapy – LPMD) sử dụng chính hệ miễn dịch cơ thể bệnh nhân để chống lại ung thư. Phát triển trong một thập kỷ trở lại đây, LPMD được gọi là “đột phá”, “phép mầu” hay “kẻ thay đổi cuộc chơi”. Nhưng bất chấp sự hồ hởi này, giới chuyên môn kêu gọi mọi người nên bình tĩnh, vì thành công của LPMD chỉ mới ở mức độ hứa hẹn, thậm chí có thể… gây hại.

Thật vậy, một nghiên cứu công bố trên tạp chí Clinical Cancer Research năm qua cho thấy, trong số 155 trường hợp áp dụng LPMD, tám bệnh nhân trước đó gần như ổn định bỗng nhiên suy sụp nhanh chóng chỉ sau hai tháng dùng thuốc. Sáu bệnh nhân trong đó có khối u tăng sinh đến mức chóng mặt, 53 – 258% so với trước khi dùng thuốc. TS Razelle Kurzrock của đại học California (Hoa Kỳ), người thực hiện nghiên cứu, cho rằng điều này gợi ý cần nhanh chóng nghiên cứu nhiều hơn nữa để làm sáng tỏ vấn đề.

Nghiên cứu của Kurzrock đã hé lộ hạn chế của LPMD, trái ngược với xu thế tán dương của nhiều nghiên cứu ban đầu về liệu pháp này. Tháng 2 năm nay, khảo sát của TS Fares Alahdab, trung tâm Thực hành dựa trên bằng chứng (EBPC) của bệnh viện Mayo Clinic (Hoa Kỳ), cho thấy một sự thật bất ngờ là hơn 1/3 thử nghiệm lâm sàng ban đầu, đã phóng đại những kết quả tích cực và có thể mang lại cho bệnh nhân những “hy vọng giả tạo” (false hope).

Alahdab đã xem lại 930 thử nghiệm lâm sàng công bố trên mười tạp chí y khoa hàng đầu từ năm 2007 đến giữa năm 2015, từ đó ông phát hiện có đến 37% thử nghiệm ban đầu đã cung cấp kết quả lớn hơn 2,7 lần so với những thử nghiệm làm sau. Ông nói: “Cả bác sĩ và bệnh nhân đều phải cẩn trọng với những bằng chứng thử nghiệm lâm sàng mới. Việc thổi phồng những kết quả tích cực có thể mang lại hy vọng giả tạo, cũng như hậu quả có hại cho con người”.

Phải nói thêm những nghiên cứu lọt vào “tầm ngắm” của Alahdab là các nghiên cứu về dược phẩm hoặc thiết bị thuộc lĩnh vực bệnh ung thư, đột quỵ, tim mạch, đái tháo đường và bệnh thận. TS Hassan Murad, giám đốc EBPC, nói: “Con người thường có hơn một bệnh mạn tính trong người, vì thế họ và bác sĩ của họ luôn tìm kiếm những nghiên cứu về cách thức điều trị mới. Tuy nhiên, họ cần cảnh giác rằng kết quả của thử nghiệm ban đầu thường khiêm tốn và hay bị thổi phồng”.

Vì sao kết quả bị thổi phồng?

Chuyện xảy ra ở nước ngoài, nhưng nước ta không là ngoại lệ. Tháng 3/2015, bệnh viện Ung bướu Nghệ An công bố điều trị thành công ung thư vú bằng tế bào gốc tạo máu tự thân. Trước đó nửa năm, bệnh viện Trung ương Huế cũng tuyên bố dùng tế bào gốc chữa thành công ung thư vú và ung thư buồng trứng. Thông tin này đã mang lại phấn khích cho bệnh nhân, thậm chí không ít người xin chuyển bảo hiểm y tế ra hai bệnh viện trên để chữa bệnh.

Tuy nhiên, chỉ vài tháng sau đó bộ Y tế đã đề nghị hai bệnh viện dừng triển khai phương pháp này, vì nghiên cứu hoàn toàn sai về bản chất. Theo đại diện của bộ Y tế, việc ghép tế bào gốc ở đây chỉ nhằm điều trị suy tuỷ xương trên bệnh nhân ung thư, chứ không phải là điều trị ung thư. Nhưng cứ cho đây là nghiên cứu dùng tế bào gốc điều trị ung thư, thì bệnh viện cũng phải có bằng chứng thuyết phục, không thể chỉ dựa vào vài bệnh nhân được chữa thành công sau vài tháng. Ba năm sau sự kiện này, “nghiên cứu” dùng tế bào gốc để trị ung thư vú, ung thư buồng trứng cũng rơi vào quên lãng.

Theo TS Vinay Prasad, phó giáo sư y khoa đại học Oregon Health & Science (Hoa Kỳ), ung thư là một trong đại dịch của nhân loại thời nay, vì thế các hãng dược phẩm đổ ra rất nhiều tiền để giới khoa học nghiên cứu những giải pháp điều trị mới. Việc cho ra những kết quả tích cực từ thử nghiệm sớm trên động vật, sẽ thu hút sự quan tâm đầu tư của hãng dược phẩm. Bởi nếu thành công, cơ hội kinh doanh là rất lớn.

Chịu trách nhiệm tạo ra “hy vọng giả tạo” cho bệnh nhân ung thư còn có giới truyền thông. Tháng 10/2015, Vinay Prasad và cộng sự Matthew Abola công bố một khảo sát tìm kiếm những từ ngữ “tuyệt đối” trên gần 100 bài báo xuất hiện trên Google News từ 21 – 25/6/2015. Theo đó, 55% bài báo đã được người viết dùng những từ giật gân như “đột phá”, “phép lạ”, “cách mạng” để mô tả những giải pháp trị liệu không được cơ quan Quản lý thực phẩm và thuốc men (FDA) Hoa Kỳ cho phép áp dụng, thậm chí có cả giải pháp… chưa thử nghiệm trên người.

Nhưng ngay cả những nhà khoa học hàng đầu đôi khi cũng hồ hởi quá đáng. Năm 1998, James Watson, đồng phát hiện cấu trúc DNA, đã tuyên bố trên tờ The New York Times “giới khoa học sẽ chữa lành bệnh ung thư trong vòng hai năm nữa”, bằng cách sử dụng những loại thuốc ức chế cung cấp máu cho khối u. Khi đó, thuốc chỉ mới thành công trên chuột. Tương tự, vào năm 2003 giám đốc viện Ung thư quốc gia Hoa Kỳ, Andrew von Eschenbach, đưa ra mục tiêu “loại bỏ nỗi khổ sở và những cái chết do ung thư vào trước năm 2015”.

Thay đổi lối sống phòng ngừa được 40% ca ung thư

Theo một nghiên cứu công bố trên tạp chí British Journal of Cancer tháng 3/2018, chỉ cần tạo ra những thay đổi sau đây người ta có thể ngừa được bốn trong số mười ca ung thư. Đó là ngưng hút thuốc; giữ cân nặng lý tưởng; ăn uống lành mạnh; giữ an toàn mỗi khi ra nắng; tránh nhiễm một số tác nhân như HPV hay vi khuẩn HP; giảm rượu, bia; tránh ô nhiễm môi trường; giảm ăn thịt đã xử lý; vận động nhiều hơn…

Bình Yên (theo TGTT)

Ý kiến của bạn về bài viết

Không có chức năng bình luận cho bài viết này