
12:34 - 15/09/2018
Hột é của một thời đi học
Tôi chưa nhai hột é cho đến nát hạt bao giờ, mà chỉ… nuốt, nhưng thích cảm giác mềm và mát lạnh của nó cùng với đá bào.

Hột é giàu chất xơ, nhất là chất xơ hoà tan, tập trung ở phần gel bọc ngoài hột é khi trương nở. Loại xơ tan trong nước, hấp thu nước tạo thành dạng dẻo, sệt.
Đó là chưa kể bà bán hàng còn cho thêm xi rô, sương sa, sương sáo… Ngọt, mát, lạnh nên hột é đười ươi là đồ uống mà bọn học trò đều ưa thích. Hột é bây giờ ít ai nói đến, người ta mê hạt chia nhập ngoại hơn. Bài này chỉ nói về hột é.
Lợi ích lý thuyết
Hột é (basil seeds) là hạt của cây húng quế, nhưng hột é giải khát không có mùi vị của rau húng quế ăn phở. Hột é ngâm vào nước nở to do lớp biểu bì ngoài chứa chất nhầy (mucilage), hút nước trương nở ra tạo ra lớp gel bao bọc quanh hạt.Hột é nở to hơn hạt chia.
Cây húng quế được trồng nhiều ở vùng Đông Nam Á, và kinh nghiệm dân gian của nhiều nước cho rằng hột é giúp nhuận tràng, chống rối loạn tiêu hoá, chữa viêm đường tiết niệu, chữa mụn nhọt, đau mắt đỏ, đau răng…
Một số bài báo cũng đề cập nhiều công dụng khác của hột é như giúp hạ cholesterol, hạ đường máu, hỗ trợ hệ miễn dịch, kháng viêm, kháng khuẩn, kháng virus, chống co thắt (antispasmodic) và trị được cả ung thư. Những công dụng này phần lớn là suy diễn có tính lý thuyết dựa trên thành phần hoá học của hột é, hơn là dựa vào những nghiên cứu, ngắn hạn hoặc dài hạn có tính thống kê.
Hột é giàu chất chống oxid hoá, các loại polyphenols và flavonoids hơn so với các loại hạt khác như hạt mè, hạt ajwain…(*) nên được gán cho những công dụng trên.
Hột é giàu chất xơ, nhất là chất xơ hoà tan, tập trung ở phần gel bọc ngoài hột é khi trương nở. Loại xơ tan trong nước, hấp thu nước tạo thành dạng dẻo, sệt. Chính nhờ ở dạng dẻo sệt này mà xơ hoà tan làm chậm lại việc hấp thu đường glucose (có lợi cho người tiểu đường type 2), và có thể bắt dính acid mật (có chứa cholesterol) trong ruột, ngăn không cho acid mật được tái hấp thu trở lại. Do đó, loại xơ này làm hạ cholesterol trong máu, một trong những yếu tố dây dưa đến bệnh tim mạch.
Lợi ích nhuận tràng của hột é cũng được giải thích là do chất xơ, giúp nhu động ruột được dễ dàng hơn. Hột é còn giúp ăn kiêng, giảm cân, cũng là do có nhiều chất xơ. Chất xơ không sinh năng lượng, tiêu hoá chậm, no lâu, nên đỡ ăn… vặt, giúp giảm cân.
Nhưng vẫn là thực phẩm lành mạnh
Còn nhiều lợi ích khác được gán cho hột é, nhưng cho đến nay, nghiên cứu có độ tin cậy về hột é còn rất ít, nên những lợi ích trên vẫn được xem là suy diễn có tính lý thuyết, mặc dù khoa học không phủ nhận hột é là loại thực phẩm lành mạnh.
Tuy thế hột é cũng bị scandal không đáng kể. Đó là nó có chứa estragole (có trong tinh dầu của hột é), một chất được xem là gây ung thư và gây độc cho gien khi thử trên loài gặm nhấm. Estragole không chỉ có trong hột é mà còn có trong dầu thông, dầu hồi, thìa là… Tuy nhiên với lượng tiêu thụ quá ít, 5g hột é đã có thể cho ra một ly nước giải khát, nên các cơ quan an toàn thực phẩm không đưa ra một khuyến cáo nào về tiêu thụ hột é là có hại. Cây gia vị thìa là hay dầu hồi cũng thế. Không có khuyến cáo nào nên ăn hạn chế, mà muốn ăn nhiều mấy thứ cây cỏ gia vị này cũng không được.
Khuyến cáo nếu có, đó là nên ngâm hột é khoảng 1 – 2 tiếng đồng hồ, trương nở đầy đủ để trẻ em ăn khỏi bị hóc. Hột é trương nở đầy đủ sẽ phóng thích ra nhiều enzyme tiêu hoá hơn, giúp phát huy tác dụng của chất xơ hơn.
Hột é có vẻ đã chìm vào quên lãng. Người ta chuộng hạt chia ngoại nhập hơn, nhưng có điều lạ, hột é vẫn âm thầm xuất khẩu ra nước ngoài dù với số lượng nhỏ. Chìm vào quên lãng, nhưng chắc chắn hột é sương sa đười ươi vẫn nằm trong ký ức tuổi học trò mê ăn vặt.
Vũ Thế Thành (vuthethanh202@gmail.com)
Theo TGTT
———————–
(*) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28157588 – New design of experiment combined with UV-Vis spectroscopy for extraction and estimation of polyphenols from Basil seeds, Red seeds, Sesame seeds and Ajwan seeds.
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này