15:02 - 23/12/2015

Thế giới năm 2015: Nỗi ám ảnh khủng bố

Phương Tây đã không thể đứng ngoài cuộc chiến chống lại mối đe doạ này, đặc biệt là sau khi IS nhận mình là kẻ chủ mưu khủng bố ở Paris, gây thiệt mạng 130 người và làm bị thương hàng trăm người khác. Ảnh: TL

Tờ Economist vừa có một tổng kết về thế giới năm 2015 trong đó chiếm ngôi đầu bảng là sự kiện Nhà nước Hồi giáo (IS) đã phát triển mạnh mẽ, vươn vòi ra khỏi căn cứ địa ở Iraq và Syria.

Các tội ác của tổ chức này khiến cho ai nấy phải rợn người và ngưỡng sau cứ vượt ngưỡng trước. Những hình ảnh tuyên truyền ghê rợn như vụ thiêu sống một viên phi công người Jordan bị lực lượng này bắt giữ, vụ chặt đầu một người Công giáo Ai Cập ở Libya…

Phương Tây đã không thể đứng ngoài cuộc chiến chống lại mối đe doạ này, đặc biệt là sau khi IS nhận mình là kẻ chủ mưu khủng bố ở Paris, gây thiệt mạng 130 người và làm bị thương hàng trăm người khác. Tổng thống Pháp là ông Francois Hollande đã tuyên chiến với lực lượng này.

Người Nga cũng không đứng bên lề sau khi chiếc máy bay của nước này bị lực lượng IS đánh bom khủng bố rơi xuống ở Ai Cập. Nga gửi chiến đấu cơ đến và liên tục giội bom vào các căn cứ của IS. Thế nhưng, theo Economist, hầu hết các vụ tấn công của Nga lại nhằm vào lực lượng chống đối ông Bashar al-Assad, một nhà độc tài thân Nga.

Giữa lúc đó thì ở California, Mỹ, một cặp vợ chồng nghe theo tiếng gọi của IS đã xả súng làm 14 người đã bị thiệt mạng. Và Tổng thống Barack Obama đã tuyên bố liên minh do Mỹ dẫn đầu đang tấn công mạnh mẽ lực lượng IS đang hoạt động ở Iraq và Syria.

Thổ Nhĩ Kỳ cũng gia nhập cuộc chơi sau khi một cuộc tụ tập của sinh viên bị đánh bom ở sát biên giới với Syria. Thế nhưng nước này cũng đầy toan tính khi nhắm đến lực lượng người Kurdish PKK. Những kẻ đánh bom liều chết ở thủ đô Ankara đã tấn công các cuộc tuần hành hoà bình nhằm mục đích nước này từ bỏ chuyện tấn công người Kurd, giết chết 102 người. Nước này cũng đã nắn gân Nga khi bắn rơi chiến đấu cơ của Nga. Mỗi bên một toan tính càng khiến lò lửa xung đột Trung Đông thêm rực cháy.

Những vụ tàn sát tập thể diễn ra ngày một nhiều, do các phần tử Hồi giáo cực đoan gây nên. Vụ giết chết 148 người ở Garissa University ở Kenya, do lực lượng Shabab ở Somalia láng giềng gây nên. Hay một tay súng đơn lẻ đã xả súng lấy đi sinh mạng của 38 du khách, phần lớn là người Anh, trên bờ biển ở Tunisia. Trước đó hai tháng 22 người bị giết ở một bảo tàng tại Tunis. Còn vào tháng 1 thì các tay súng đã ập đến toà soạn báo Charlie Hebdo ở Paris, lấy đi sinh mạng của 12 người.

Dòng người tị nạn di tản tháo chạy khỏi lò lửa chiến tranh đó, với chừng hàng trăm ngàn người Syria đổ xô về châu Âu tạo nên cuộc khủng hoảng người tị nạn lớn nhất của châu lục này kể từ cuộc chiến Balkan. Hình ảnh của cậu bé người Syria ba tuổi bị tìm thấy chết đuối ở trên bờ biển Thổ Nhĩ Kỳ đã tạo ra cơn giận khắp nơi. Nhiều cuộc họp thượng đỉnh được tổ chức để giải quyết vấn đề này. Người Đức đã phải mở cửa biên giới và trong dòng chảy này chấp nhận hơn 1 triệu người đi tìm chỗ trú ẩn trong năm nay.

Thị trường chứng khoán Trung Quốc lao dốc hồi mùa hè khiến cho thị trường thế giới cũng chao đảo. Chính quyền Trung Quốc nỗ lực cứu thị trường quá vụng về trong việc ngăn chặn đà bán tháo, chẳng hạn như chỉ đạo cho các nhà đầu tư nhà nước có máu mặt phải mua cổ phần, lại chẳng làm được gì để hạ nhiệt cả. Kể cả động thái phá giá đồng tệ bất chợt cũng thế. Toàn bộ những điều này chỉ gây nên những câu hỏi lo ngại về kinh tế đang đà giảm tốc của nhà nước, cũng như sự hiệu quả của các nhà làm luật.

Thương vụ sáp nhập khủng nhất năm 2015 thuộc về cuộc hôn nhân của hai đại gia dược phẩm là Pfizer và Allergan với 160 tỉ USD, phá vỡ kỷ lục của năm 2007, khi Dow Chemical về đội DuPont với giá trị 130 tỉ USD hay Anheuser-Busch InBev mua lại SAB Miller với 110 tỉ USD. Đấy chính là ba thương vụ M&A lớn nhất trong lịch sử kinh thương thế giới. Một số thương vụ khác cũng đáng kể như Shell/BG Group với 70 tỉ USD, Charter Communication/Time Warner trị giá 55 tỉ USD, Anthem/Cigna trị giá 52 tỉ USD và Heinz/Kraft trị giá 50 tỉ USD.

Ngành công nghệ cũng chứng kiến những cột mốc nặng ký. Thương vụ Dell mua lại EMC trị giá 67 tỉ USD cho đến nay giữ kỷ lục của ngành. Facebook thì lập kỷ lục mới với 1 tỉ lượt người truy cập trang mạng xã hội này chỉ trong một ngày. Tuy nhiên, rất nhiều người cũng lo ngại rằng các con số giá trị khủng kia về các startup công nghệ, thường gọi là kỳ lân (unicorn) sẽ trở thành một bong bóng nữa mà thôi.

Volkswagen bước qua năm 2015 đầy ám ảnh khi hãng xe Đức này lâm vào cuộc khủng hoảng về gian dối phần mềm đo khí thải. Bê bối này khiến chủ tịch của tập đoàn này, ông Ferdinand Piech đã phải từ chức.

Vụ việc do người Mỹ phát hiện và điều tra. Và người Mỹ cũng ghi thêm dấu ấn khác nữa khi nhúng tay vào đế chế đầy quyền lực là FIFA để điều tra các nghi án tham nhũng, hối lộ, bắt giữ nhiều quan chức của liên đoàn này. Các fan hâm mộ bóng đá cảm thấy vui mừng khi vị chủ tịch quyền lực là Sepp Blatter phải từ chức.

Hội nghị thượng đỉnh về biến đối khí hậu tổ chức ở Paris cuối cùng cũng đã đi đến được một thoả thuận lịch sử, với mục đích giữ cho mức tăng nhiệt độ toàn cầu “dưới 2 độ C”, một cam kết vượt các kỳ vọng. Điều này đánh dấu một sự công nhận về mặt chính trị chưa có tiền lệ về rủi ro của biến đối khí hậu. Việt Nam là một trong các quốc gia ảnh hưởng nặng nề nhất từ biến đổi khí hậu.

Hôn nhân đồng giới đã có bước tiến mới khi được công nhận tại Mỹ. Ireland trở thành quốc gia đầu tiên cho phép hôn nhân đồng giới bằng cách bỏ phiếu phổ thông. Còn ở Việt Nam, Quốc hội cũng đã thông qua luật cho phép chuyển đổi giới tính.

Trần Phi Tuấn