22:18 - 03/05/2018
Phân tích: Châu Âu lo ngại khi nguồn vốn Trung Quốc tràn vào các lĩnh vực chiến lược
Brussels “giật mình” khi thấy nguồn vốn của Trung Quốc đã tràn vào những lĩnh vực mang tính chiến lược trong chính sách phát triển công nghiệp của EU. Trong giai đoạn 2008-2018, gần 320 tỷ USD vốn của Trung Quốc đã đổ vào Lục địa già.
Trong một nghiên cứu rất chi tiết được đăng trên trang mạng, ấn bản ngày 23/4 vừa qua, hãng tin Bloomberg tổng kết rằng tại châu Âu, từ năm 2008 tới nay, 360 trên tổng số 678 thỏa thuận mở cửa cho vốn nước ngoài tham gia có xuất xứ từ Trung Quốc. Từ hãng chuyên sản xuất lốp xe Pirelli & C. SpA của Italy đến công ty cho thuê máy bay Avolon Holdings Ltd của Ireland đã đổi chủ. Hiện có ít nhất 4 sân bay, 6 hải cảng của châu Âu, 13 đội bóng chuyên nghiệp trên Lục địa già đã thuộc về Trung Quốc.
Trung Quốc “mua vào” những gì của châu Âu?
Theo nghiên cứu của hãng tin Bloomberg, trong 10 năm, tổng số vốn đầu tư của Trung Quốc rót vào châu Âu nhiều hơn so với của Mỹ vào Lục địa già, với đỉnh điểm là năm 2016, khi ChemChina thông báo chi hơn 46 tỷ USD để mua lại Syngenta AG, tập đoàn hóa chất và chuyên bán hạt giống của Thụy Sĩ. Như vậy, theo bảng tổng kết của Bloomberg, ngoài các cơ sở hạ tầng như hải cảng hay sân bay, trong lĩnh vực công nghiệp, ngành hóa chất đứng đầu trong số các mục tiêu đã lọt vào “mắt xanh” của các nhà đầu tư Trung Quốc. Công nghệ tin học, viễn thông bị đẩy xuống xa phía sau trong bảng xếp hạng của hãng tin Bloomberg. Dù vậy, trong vỏn vẹn 1 thập niên, nguồn vốn của Trung Quốc đã đổ vào các lĩnh vực kinh tế được coi là then chốt của châu Âu từ bất động sản đến các công ty chế tạo robot (như Kula của Đức) để phục vụ cho guồng máy sản xuất công nghiệp, từ hãng xe hơi nổi tiếng của Thụy Điển Volvo đến ngành năng lượng hạt nhân, điện lực, dầu khí …
Ai đứng đằng sau các thương vụ mua bán bạc tỷ đó?
Theo nghiên cứu của hãng tin Bloomberg, câu trả lời khá đơn giản: tất cả các dự án đều do các công ty Nhà nước Trung Quốc hay các quỹ đầu tư của Nhà nước Trung Quốc tiến hành. Công luận châu Âu bắt đầu phải quen với những cái tên như CNOOC, CNPC trong lĩnh vực dầu khí; Dalian Wanda trong ngành giải trí, các hệ thống khách sạn, du lịch; Fosun trở nên quen thuộc hơn với dân Pháp khi mà tập đoàn này đã mua lại hãng du lịch cao cấp Club Med… trong ngành xây dựng, HNA Group Co đã “cắm dùi” vào châu Âu. Phần lớn các hoạt động giao thông vận tải trên biển xung quanh khu vực Địa Trung Hải do Tập đoàn Cosco của Trung Quốc điều hành sau khi đã mua lại được Piraeus, hải cảng lớn nhất của Hy Lạp.
Nghiên cứu của hãng tin Bloomberg cho rằng 8 trong số 10 dự án đầu tư lớn nhất của Trung Quốc tại châu Âu đều có “bàn tay” của Nhà nước Trung Quốc.
Trong bối cảnh tham vọng bắt rễ vào Lục địa già của các tập đoàn Trung Quốc tưởng chừng như vô hạn, sự hiện diện của các cổ đông Trung Quốc trong những lĩnh vực mang tính chiến lược như năng lượng, tài chính, giao thông… của châu Âu bắt đầu gây lo ngại. Theo Bộ Kinh tế và Tài chính Pháp, trong 2 năm 2016 và 2017, tổng vốn đầu tư của Trung Quốc vào EU tăng 77% mà EU lại “không có phương tiện để bảo vệ những lĩnh vực kinh tế mang tính chiến lược”.
Cơ chế tự vệ?
Trong cuộc họp báo tại Sofia (Bulgaria) hồi tháng 2/2018, bà Cecilia Malmstrom, Ủy viên EU đặc trách về thương mại, không trực tiếp nêu đích danh Trung Quốc, nhưng cho biết Brussels hy vọng từ nay đếu cuối năm đạt được 1 thỏa thuận về đầu tư từ các nền kinh tế ngoài EU. Bà nói: “Chúng tôi đương nhiên hoan nghênh các dự án đầu tư nước ngoài vào EU. Các dự án này đem lại thịnh vượng cho các nước thành viên EU, nhưng chúng ta cũng cần cảnh giác với một số trường hợp đặc biệt, khi mà các chương trình đầu tư của nước ngoài có thể ảnh hưởng đến an ninh của châu Âu. Do vậy, EU đề nghị một khung hợp tác và trao đổi các thông tin giữa những thành viên liên quan đến các kế hoạch đầu tư của nước ngoài vào liên minh này”.
Cuối tháng 2/2018, công luận Đức choáng váng khi biết tin 1 nhà tỷ phú Trung Quốc mua lại cổ phần của hãng xe Daimler AG, vốn làm nên tên tuổi của nền công nghiệp Đức. Với thương vụ hơn 9 tỷ USD, tập đoàn xe hơi Geely Holdings của Trung Quốc trở thành cổ đông lớn nhất của tập đoàn Daimler AG. Bộ trưởng Kinh tế Đức coi vụ thâu tóm vốn của hãng xe Daimler AG là nhằm phục vụ “cho chính sách công nghiệp của một Nhà nước” và đó là điều “không thể chấp nhận được”. Tuy nhiên, sau tuyên bố mạnh mẽ đó, Thủ tướng Đức Angela Merkel đã trấn an đối tác thương mại quan trọng bậc nhất của Berlin rằng nước Đức “mở rộng cửa với tất cả mọi đối tác” và không có gì bất hợp lệ trong vụ hãng xe Geely mua lại gần 10% cổ phần của hãng Daimler AG.
Dù vậy, từ năm ngoái, Đức đã cùng với 2 thành viên quan trọng khác trong EU là Pháp và Italy đề nghị Brussels cũng phải có một hệ thống giám sát chặt chẽ hơn đối với các dự án đầu tư của nước ngoài vào liên minh này. Lá chắn gồm những biện pháp nào và liệu có đủ sức thuyết phục được tất cả các thành viên trong “đại gia đình châu Âu” hay không? Một trong những hướng đang được các chuyên gia châu Âu hướng tới là mở rộng phạm vi các lĩnh vực được xếp trong danh sách thuộc về an ninh quốc gia. Các lĩnh vực đó bao gồm từ ngành hàng không đến y tế và cả các phương tiện truyền thông. Với biện pháp này, Brussels có thể ngăn chặn một số dự án đầu tư vào bất kỳ nước thành viên nào trong EU. Các bên đề nghị nếu tất cả dự án mở cửa cho đầu tư nước ngoài bị hơn 1/3 các nước trong EU chống đối thì sẽ bị đình chỉ.
Thứ hai, thực tế là hơn 50% các dự án đầu tư của Trung Quốc vào châu Âu tập trung tại 5 quốc gia. Đứng đầu là Anh mà nước này đang chuẩn bị rời EU trong chưa đầy 1 năm nữa. Một trở ngại không nhỏ khác đặt ra là tình trạng chia rẽ trong nội bộ châu Âu. Nếu Đức, Pháp, Italy muốn tăng cường các công cụ để tự vệ thì ngược lại, những nền kinh tế “vòng ngoài” như Hy Lạp hay Bồ Đào Nha…, tức những “mắt xích” yếu kém nhất trong EU, lại xem nguồn vốn của Trung Quốc là một cơ hội để phát triển. Đó là chưa kể đến lập trường của nhiều đối tác tại Đông Âu, tuy không tham gia đồng euro nhưng là những thành viên thực thụ của EU mà số này đang có khuynh hướng trông thấy một tương lai đầy hứa hẹn từ dự án “Con đường Tơ lụa Thế kỷ 21” của Bắc Kinh. Trước mắt, từ Phần Lan đến Hy Lạp đều không mấy mặn mà với đề xuất của Brussels.
Từ năm 1975, Mỹ đã có Cơ quan giám sát các dự án đầu tư nước ngoài (CFIUS). Chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang có kế hoạch mở rộng phạm vi hoạt động của cơ quan này. Nhật Bản, Canada hay Australia đều có các cơ chế kiểm soát vốn đầu tư trực tiếp của nước ngoài. Ấn Độ và Trung Quốc cũng có những công cụ để bảo vệ các lĩnh vực kinh tế “nhạy cảm”. Trong khi đó, EU lại không có. Hiện chỉ có 12 trong số các nước thành viên EU có cơ quan tương tự như CFIUS. Nói cách khác, tham vọng EU có được một công cụ chung để bảo vệ từ công nghệ cao đến những dịch vụ trong ngành tài chính ngân hàng, ngành bảo hiểm, hệ thống cung cấp điện lực, đất canh tác… còn rất xa vời.
Theo TTXVN/Bloomberg
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này