12:22 - 07/12/2019
Nguy cơ rác nhựa từ kênh rạch lên bàn ăn
Điều này hoàn toàn có thể xảy ra, vì các nghiên cứu cho thấy rác nhựa từ kênh rạch trôi ra biển phân huỷ thành vi nhựa, sau đó hải sản nuốt vi nhựa, rồi cuối cùng con người lại tiêu thụ hải sản.
Sáng 29/11, trước bến tàu vớt rác thuộc công ty TNHH MTV Môi trường đô thị TP.HCM (CITENCO) trên đường Trường Sa, anh Phan Ngọc Hải, đội trưởng đội vớt rác trên kênh, cho biết đơn vị anh phụ trách hai tuyến kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè và Tân Hoá – Lò Gốm, bình thường mỗi ngày 18 – 20 công nhân vớt rác, nhưng lúc cao điểm kênh Nhiêu Lộc có đến 25 người làm việc liên tục mới vớt rác xuể.
Họ làm việc từ 6 giờ sáng đến 6 giờ chiều, trưa nghỉ một giờ. Cứ hai người một xuồng, một người lái, một người cầm chiếc vợt to vớt rác. Chạy chiếc xuồng lớn dọc kênh hướng ra Thị Nghè, anh Tân, làm công việc vớt rác hơn sáu năm, chia sẻ: “Ở ngoài đây ít rác, nhưng vào đến rạch Bùi Hữu Nghĩa mọi chuyện khác ngay”.
Đúng như anh nói, ngay ngã ba rẽ vào rạch, đập vào mắt mọi người là một dòng nước đen ngòm với đủ loại rác, đa phần là rác nhựa hôi thối từ dưới kênh bốc lên. Anh Hải chỉ tay về phía trước, nói: “Chúng tôi chỉ vớt rác trong khoảng 400m, đi xa hơn không được, vì người dân trồng rau ở đó. Mỗi ngày đội vớt cả kênh được 8 tấn rác, rác nhựa chiếm 30%”.
Không thể kể hết bao nhiêu loại rác nhựa trôi lềnh bềnh trên rạch Bùi Hữu Nghĩa, từ hộp xốp, túi ni lông cho đến chai, ly, muỗng, ống hút, thậm chí cả chiếc vỏ tivi bằng nhựa. Ngay cửa ngã ba, người ta phải dùng một dây phao ngăn chúng trôi ra kênh. “Mọi đồ vật không dùng đến người ta đều quăng xuống nước”, anh Hải nói.
Một nghiên cứu của CARE (trung tâm Nghiên cứu về nước khu vực châu Á, đại học Bách khoa TP.HCM) công bố vào năm 2018, cho thấy mỗi năm một người dân sống ở TP.HCM thải trung bình 350g – 7,2kg rác nhựa ra kênh rạch, sông ngòi. Điều đáng nói, rác thải nhựa nếu không được vớt lên kịp sẽ chìm xuống đáy, gây ô nhiễm nguồn nước, trong khi một phần rác trôi ra biển và dần dần phân hoá thành vi nhựa (microplastic) có kích thước nhỏ hơn 5mm.
Nghiên cứu này cung cấp một so sánh đáng suy nghĩ: cũng với dân số 10 triệu người, nhưng trong khi hàng năm sông Seine tại Paris (Pháp) chỉ thu nhận 22 – 36 tấn rác nhựa trôi nổi, thì ở TP.HCM lượng rác nhựa trên kênh rạch gấp… 100 lần. Thực trạng này cũng được xác nhận bằng nghiên cứu của Jambeck, J.R. đăng trên tạp chí Science vào năm 2015, cho thấy 60% tổng lượng rác nhựa thải ra biển trên thế giới thuộc năm nước châu Á: Trung Quốc, Indonesia, Philippines, Việt Nam, Thái Lan, đặc biệt Việt Nam, xếp thứ 4 trong 20 nước thải rác nhựa ra biển nhiều nhất.
Vài năm gần đây vi nhựa nhận được sự quan tâm của giới nghiên cứu vì những nguy cơ tiềm tàng của chúng trên sức khoẻ con người. Giữa năm nay, thế giới xôn xao khi một nghiên cứu của đại học Newcastle (Úc) cho thấy trung bình một người có thể tiêu hoá 2.000 hạt vi nhựa hay 5g nhựa/tuần hay hơn 250g/năm.
Ngày 18/11, tại một khoá tập huấn tác hại ô nhiễm môi trường của hạt vi nhựa diễn ra ở TP.HCM, PGS.TS Lê Hùng Anh, viện trưởng viện Khoa học công nghệ và quản lý môi trường – đại học Công nghiệp TP.HCM, cho biết môi trường biển đang bị đe doạ bởi ô nhiễm vi nhựa khi dưới tác động của tia UV, gió và sóng, nhựa phân rã thành những hạt nhựa nhỏ hơn. Ông nói: “Tôm, cua, cá… nuốt hạt vi nhựa, sau đó chúng được chuyển lên bàn ăn để con người tiêu thụ”.
Thực tế đến nay người ta vẫn chưa tìm thấy mối liên quan giữa hạt vi nhựa và sức khoẻ con người. Tháng 8 năm nay, tổ chức Y tế thế giới (WHO) xác nhận chưa đủ bằng chứng kết luận vi nhựa tồn tại gần như mọi chỗ trong môi trường (được phát hiện trong nước máy, nước thải, thực phẩm, không khí, nước đóng chai…) gây hại cho người, nhưng WHO cũng kêu gọi cần có nhiều nghiên cứu hơn nữa để kết luận chắc chắn.
TS Alice Horton, chuyên gia nghiên cứu vi nhựa thuộc trung tâm Hải dương học Anh quốc, viết trong báo cáo của WHO: “Dù chưa thể kết luận việc hấp thu vi nhựa gây hại cho người, nhưng như thế không có nghĩa chúng vô hại”.
Vậy lúc này giải pháp tốt nhất để ngăn một nguy cơ có thể xảy ra là giảm thiểu thải nhựa ra môi trường. Nghiên cứu vi nhựa của CARE cho thấy, hệ thống kênh rạch Sài Gòn đang tồn tại vi nhựa ở mức độ nhiều, với 172.000 – 519.000 sợi nhựa/m3 và 10 – 223 mẩu nhựa/m3.
Theo TS Emilie Strady, chuyên gia CARE, rác thải nhựa đổ ra biển có đến 80 – 90% lượng sản phẩm nhựa dùng một lần, như chai, túi, ống hút… Bà nói: “Vậy nếu người dân không dùng nhựa một lần, chúng ta sẽ giảm 80 – 90% rác này cho sông Sài Gòn”.
bài và ảnh Phan Sơn (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này