09:41 - 16/01/2019
CPTPP: Giảm thuế chưa phải tất cả…
Trong buổi tổng kết ngành hôm thứ sáu tuần trước (11/1/2019), không có một cánh tay hội viên nào giơ lên khi ông Nguyễn Minh Hoạ, phó chủ tịch hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) đặt câu hỏi: “Năm qua, doanh nghiệp chế biến nào có lãi?”.
Hội viên Vinacas thua lỗ có nhiều nguyên nhân, nhưng đa số đều thừa nhận do chất lượng hạt điều Việt Nam quá tệ. Chất lượng hạt điều cũng là mối lo chung cho nông thuỷ sản khi Việt Nam tham gia CPTPP và các hiệp định thương mại khác trong năm nay.
Cuốc, xẻng… khó làm nên chuyện
Trao đổi với TGTT, ông Hồ Ngọc Cầm, nguyên chủ tịch Vinacas, hiện là giám đốc công ty xuất nhập khẩu nông lâm sản Phương Minh (Bình Phước) nói, năm 2018 là năm kỷ lục buồn của ngành điều, dù sản lượng xuất khẩu vẫn tăng 7,8%, đạt khoảng 391.000 tấn, nhưng giá trị lại giảm 3% so với năm 2017, chỉ còn 3,52 tỷ USD. Giá trị xuất khẩu giảm do giá bán nhân điều, trung bình cả năm, ông Cầm thống kê chỉ đạt dưới 8 USD/kg (thấp hơn 20% so với các năm trước, trong khi giá nguyên liệu lại tăng 15%). Điều này dẫn tới hầu hết các doanh nghiệp ngành điều đều thua lỗ.
“Doanh nghiệp không giơ tay báo lãi trong hội nghị không có gì ngại cả, họ thua lỗ thật sự đó”, ông Cầm nói.
Dù đang chiếm 60% thị phần xuất khẩu điều nhân toàn cầu, nhưng theo đánh giá của doanh nghiệp ngành này, hạt điều là một trong số mặt hàng nông sản “dễ gặp tổn thương nhất” khi Việt Nam gia nhập các nền kinh tế tự do, CPTPP hay EVFTA. Ông Nguyễn Minh Hoạ, phó chủ tịch Vinacas cho biết, châu Âu, Mỹ, các nước trong khối CPTPP là thị trường xuất khẩu chính của hạt điều Việt Nam, đang kiểm soát nghiêm ngặt chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Ngay cả thị trường Trung Quốc, hơn một năm qua cũng bắt đầu đòi hỏi chứng thư truy xuất nguồn gốc, mẫu mã, nhãn mác và yêu cầu phải cung cấp quy trình chế biến điều trong các nhà máy đạt tiêu chuẩn HACCP, ISO. Về mặt này, ông Cầm khẳng định Việt Nam đang có tới vài ngàn nhà máy chế biến điều, nhưng số đạt chứng chỉ quốc tế chỉ đếm đầu ngón tay.
Trong vòng chưa đến mười năm, từ chỗ công suất chưa tới 1 triệu tấn, đến năm 2018, Vinacas thống kê năng lực chế biến của ngành điều vọt lên hơn 2,5 triệu tấn. Có nhiều địa phương như Bình Phước, Long An đang sở hữu cả ngàn nhà máy điều tư nhân, nhưng công suất chỉ dưới 3 tấn/ngày/nhà máy, đầu tư sơ sài bằng công nghệ Trung Quốc (nồi hơi, nồi hấp, máy chẻ, máy bóc vỏ lụa, máy đóng gói, phân loại…
“Với công nghệ như vậy, chất lượng hạt điều Việt Nam kém, chưa đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, giá bán thấp là phải”, ông Cầm nói thêm. Ngoài công nghệ, từ năm 2019, dự báo hạt điều sẽ gặp khó khăn trong vấn đề minh bạch nguồn gốc xuất xứ vì hiện nay, Việt Nam chỉ cung ứng 25% sản lượng điều thô, chừng 300.000 – 400.000 tấn, còn lại vẫn phụ thuộc nhập khẩu từ châu Phi.
Nuôi, đánh bắt có trách nhiệm
Bên cạnh hạt điều, ngành thuỷ sản dự báo cũng sẽ đối mặt với tình trạng kiểm soát chất lượng, kháng sinh, đặc biệt là vấn đề sản xuất có trách nhiệm với môi trường khi CPTPP, EVFTA có hiệu lực. Ông Trần Văn Lĩnh, tổng giám đốc công ty cổ phần thuỷ sản và thương mại Thuận Phước (Đà Nẵng) nói thêm, việc CPTPP chính thức có hiệu lực từ ngày 14/1/2019 với Việt Nam, trên lý thuyết đã mở ra cơ hội gia tăng xuất khẩu thuỷ sản vào thị trường Nhật, Canada, Úc, Singapore, New Zealand… nhưng thực tế tận dụng cơ hội này không dễ. Theo ông Lĩnh, CPTPP không chỉ đề cập các vấn đề truyền thống như cắt giảm thuế quan, mở cửa thị trường… mà còn đặt yêu cầu tiêu chuẩn cao về minh bạch hoá, bảo hộ sở hữu trí tuệ, cơ chế giải quyết tranh chấp. Do đó, ở thị trường Nhật, chắc chắn mặt hàng cá ngừ của Việt Nam (đang chịu thuế 15%) có lợi thế hơn so với hai đối thủ lớn là Thái Lan và Trung Quốc (chịu thuế 20%), nhưng Việt Nam phải xác định an toàn vệ sinh thực phẩm, chất lượng, minh bạch nguồn gốc là những tiêu chí chính, kế đến mới là cạnh tranh giá. “Từ nay nghề đánh bắt cá ngừ, tôm sú biển và các loài hải sản khác phải có trách nhiệm hơn với môi trường, mang tính bền vững hơn và minh bạch hơn về xuất xứ nguồn gốc”, ông Lĩnh nói.
Theo hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP), Liên minh châu Âu, Mỹ cũng đang đòi hỏi các quốc gia cung cấp sản phẩm thuỷ hải sản phải có biện pháp quản lý nuôi trồng và đánh bắt có trách nhiệm với môi trường. Bằng chứng là năm 2018, doanh nghiệp Việt Nam vẫn đang nỗ lực “gỡ thẻ vàng” của EU, trong khi nhiều đoàn thanh tra bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ đến từng nhà máy thuỷ sản, vùng nuôi kiểm tra vấn đề môi trường trước khi cấp phép cho doanh nghiệp xuất khẩu.
“Thuế chỉ là một khía cạnh lợi thế rất nhỏ mà các hiệp định mang lại. Muốn tận dụng, doanh nghiệp phải thay đổi sản xuất, minh bạch mọi thứ từ nuôi trồng đến chế biến, con người và môi trường. Theo tôi, đây mới là thách thức lớn”, ông Trần Văn Lĩnh chia sẻ thêm.
bài, ảnh Bảo Anh (theo TGTT)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này