11:03 - 03/04/2020
Thiết kế cho nền kinh tế tuần hoàn
Càng nhiều sản phẩm tạo ra, càng nhiều tài nguyên môi trường cần phải khai thác. Khi các nguồn tài nguyên đang dần cạn kiệt, một nền kinh tế vốn chỉ dựa vào khai thác tài nguyên liệu có còn là lựa chọn khả thi?
Người ta buộc phải nghĩ đến một kiểu vận hành cho phép tập trung vào tái sử dụng, tái thiết kế, tái chế và tái tạo lại tự nhiên.
Giới quan sát cho rằng, doanh nghiệp đóng vai trò định hướng trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn, và thiết kế cho tính tuần hoàn là điểm khởi đầu quan trọng khi phát triển bất kỳ sản phẩm hoặc dịch vụ mới nào của họ trong bối cảnh hiện nay. Người ta cũng cho rằng hợp tác tốt hơn trong và trên toàn chuỗi cung ứng có thể cắt giảm chi phí, chất thải và tác hại môi trường. Một số lĩnh vực đầy hứa hẹn để kinh doanh theo đuổi, chẳng hạn như cải thiện thông tin về tài nguyên của sản phẩm, cách sửa chữa hoặc tái chế, mô hình kinh doanh mới hay nguyên tắc cho các tiêu chuẩn tìm nguồn cung ứng bền vững. Lợi ích về tài chính là cần thiết để khuyến khích tính tuần hoàn của tài nguyên, đồng thời ngăn ngừa tiêu dùng lãng phí. Nhằm giúp các nhà đầu tư chú ý đầu tư nhiều hơn vào kinh tế tuần hoàn, tiềm năng của thị trường nên được khám phá, bao gồm cả dự án nhỏ và doanh nghiệp nhỏ.
Ví dụ, công viên tuần hoàn Cần Thơ không do một doanh nghiệp riêng lẻ vận hành, mà là liên kết giữa các doanh nghiệp với những thế mạnh khác nhau, nhằm chia sẻvề nguồn lợi và thành công.
Một hợp tác xã lúa gạo mong muốn tạo sự khác biệt trên thị trường bằng cách tạo giá trị gia tăng cho phụ phẩm của họ: rơm rạ là vật tư sản xuất giá thể cho nhà nấm rơm (bản địa). Việc trồng trong nhà với môi trường được quản lý khỏi sự gây hại của côn trùng, giúp họ không phải sử dụng hoá chất diệt côn trùng (như phương pháp trồng truyền thống). Giá thể rơm đến cuối vụ nấm được trả về cho đồng ruộng những gì được coi là thuộc về đất.
Một doanh nghiệp chuyên cung cấp các sản phẩm sinh học cho vườn cây ăn trái, kèm luôn bao tiêu sản phẩm, nhận thấy ngập (do sụt lún) và xâm mặn, sẽ là hai vấn đề thường trực của nhà vườn ở đồng bằng sông Cửu Long. Trồng cây ăn trái trong chậu (nghe rất điên rồ) là điều mà nhà vườn (có thể cả các nhà nghiên cứu) phải ‘thử’ từ bây giờ. Và người ta cũng nên nghĩ cả đến việc trồng rau không phụ thuộc đất, không phụ thuộc nguồn cung ứng vật tư nông nghiệp từ bên ngoài, mà vẫn vừa sức với nhà nông có quy mô nhỏ và thật nhỏ. Họ sẽ thử nghiệm vấn đề này ở công viên tuần hoàn. Người ta cũng ‘thử’ ủ phân từ những thứbỏ đi, như bã cà phê hay lục bình.
Rác thải nhựa mà ta có thể dễ dàng nhìn thấy ở bất cứ đâu, sẽ được nghiên cứu để tạo thành vật liệu mới. Một máy in 3D được tài trợ cho công viên để tạo ra những thứdễ thương, hữu dụng từ rác nhựa.
Một đầm lầy hơn 2.000m2 dự kiến dùng tái tạo lại hệ sinh thái đầm lầy, đồng thời cũng giúp lọc nước từ các kênh rạch tự nhiên.
Lựa chọn tiêu dùng bền vững
Nên làm cho các lựa chọn bền vững trở nên dễ dàng hơn – dễ tiếp cận, hấp dẫn hơn và giá cả phải chăng – cho tất cả người tiêu dùng. Quyết định của họ bị ảnh hưởng bởi một loạt các yếu tố, bao gồm hành vi của người khác, cách họ nhận được thông tin hoặc lời khuyên, hoặc chi phí và lợi ích trước mắt của sự lựa chọn của họ. Một tổ chức với thế mạnh về truyền thông và bán hàng sẽ giúp người tiêu dùng tạo ra các lựa chọn tiêu dùng bền vững. Họ được kỳ vọng giúp tạo ra sự chuyển đổi quan trọng trong suy nghĩ – từ ‘người tiêu dùng’ sang ‘người dùng’ và từ ‘chủ sở hữu’ sang ‘người chia sẻ’, đồng thời tạo thêm nhu cầu về các dịch vụ liên quan đến chia sẻ và trao đổi.
Khái niệm nền kinh tế tuần hoàn cùng với các rào cản chính trị, xã hội, kinh tế và công nghệ cụ thể đối với việc triển khai đang là thách thức với những tổ chức, doanh nghiệp tiên phong. Trước hết, thiếu nhận thức, kiến thức hoặc năng lực để theo đuổi các giải pháp kinh tế tuần hoàn là trở ngại lớn từ phía doanh nghiệp. Thêm vào đó, hệ thống hiện tại, cơ sở hạ tầng, mô hình kinh doanh và công nghệ có thể làm cho nền kinh tế buộc phải vận hành theo kiểu cũ (an toàn). Ngoài ra, đầu tư vào các biện pháp để nâng cao hiệu quả, hoặc các mô hình kinh doanh sáng tạo, vẫn chưa đủ, vì chúng được coi là rủi ro và phức tạp. Cuối cùng, nhu cầu về các sản phẩm và dịch vụ bền vững có thể vẫn còn thấp, đặc biệt nếu chúng liên quan đến thay đổi hành vi.
Tóm lại, đối tác nhiều bên, hay tăng cường hợp tác nhiều bên là một yếu tố thiết yếu giúp hình thành một nền kinh tế tuần hoàn, nơi không có gì bị lãng phí, nơi tài nguyên thiên nhiên được quản lý bền vững, và đa dạng sinh học được bảo vệ, các giá trị bản địa, từ đó được khôi phục theo những cách giúp tăng cường khả năng phục hồi của xã hội chúng ta. Tuy nhiên, để hiện thực hoá kinh tế tuần hoàn, xã hội rất cần khuyến khích phát triển các công viên tuần hoàn như một thực tế thành công, nhằm tạo động lực thúc đẩy quá trình chuyển đổi.
Các núi đá vôi ở vùng Hà Tiên dần biến mất, hay sạt lở ở đồng bằng sông Cửu Long do khai thác cát quá mức – những vật liệu quan trọng cho ngành xây dựng; nhiều hecta rừng ngập mặn ở Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau phải “hy sinh” cho sự phát triển của ngành tôm; sụt lún do khai thác quá mức nước ngầm phục vụ cho sản xuất, v.v. Dân số ngày càng tăng, dẫn đến nhu cầu tài nguyên lớn hơn bao giờ hết. Và như vậy, suy thoái môi trường là hệ quả mà tất cả chúng ta đều hiểu. Nhiên liệu tự nhiên (than đá, dầu mỏ), thực phẩm, nước sạch và đất đai màu mỡ trở nên đắt đỏ. Thống kê cho thấy, mỗi năm Cộng đồng chung châu Âu (EU) tiêu tốn 15 tấn vật liệu cho mỗi người, và mỗi người dân EU tạo ra trung bình khoảng 4,5 tấn chất thải, gần một nửa trong số đó được xử lý tại các bãi chôn lấp.
Nguyễn Kim Thanh (theo TGHN)
Có thể bạn quan tâm
Giá gạo xuất khẩu đạt mức cao nhất trong vòng 8 năm qua
Cước vận tải quá cao làm nông sản khó quay về thị trường nội
Cảng biển và con drone
Coi thách thức là động lực để chuyển đổi mô hình tăng trưởng
Xuất khẩu cua, ghẹ sang Trung Quốc tăng hơn 360%
Tags:kinh tế tuần hoàn
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này