13:50 - 09/03/2016
Giống lúa chịu mặn mới và nhà khoa học ‘đẻ mướn’
Những nông dân trồng lúa đang chờ đợi giống lúa chịu mặn 4 – 5‰, chống chịu tốt với rầy nâu và đạo ôn.
Giám đốc trung tâm Khảo nghiệm giống quốc gia, TS Nguyễn Quốc Lý thẳng thắn nói, “Hiện nay chúng ta còn yếu trong chọn tạo giống. 90 giống khảo nghiệm của 15 đơn vị tác giả giới thiệu thì giống chống chịu mặn cho vùng xâm nhập mặn là giống gì, chưa có sự đột phá!”
TS Đỗ Khắc Định, công ty Giống cây trồng miền Nam, dự báo khi Việt Nam gia nhập TPP, nhiều giống lúa mới từ các nước thành viên sẽ vào, trong đó có gạo hạt tròn (Japonica), năng suất, chất lượng và giá trị cao hơn.
PGS.TS Võ Công Thành, phòng thí nghiệm di truyền – chọn giống cây trồng, trường đại học Cần Thơ, cảm giác trơ trọi khi việc nghiên cứu chọn tạo giống chịu phèn, mặn, hạn, kể cả sử dụng vật liệu di truyền từ một số giống lúa của Nhật để kiểm chứng trên đồng ruộng từ nhiều năm rồi mà phát huy không như mong muốn.
Nhà khoa học “đẻ mướn”
Ông Thành khẳng định với kỹ thuật “điện di protein SDS-PAGE”, chất lượng gạo chịu phèn, mặn luôn ngon hơn những vùng khác vẫn được giữ vững, thậm chí giống thoái hoá có thể phục tráng.
Hiện nay, trường đại học Cần Thơ có đủ vật liệu di truyền và chọn tạo vài chục loại giống ngon cơm, thích nghi điều kiện phèn, mặn, chịu hạn… từ ngân hàng giống bản địa.
Nói vậy, nhưng ông Thành cho rằng rắc rối chính là nguồn kinh phí không đủ để mở rộng nghiên cứu ứng dụng! “Chỉ cần mỗi tấn gạo xuất khẩu để dành cho nghiên cứu 1 đôla thì anh em làm nghiên cứu ở đồng bằng sông Cửu Long sẽ làm được biết bao nhiêu việc lớn”, ông ao ước.
Ông Thành ví mình như người “đẻ mướn” khi kết quả nghiên cứu xong, sản phẩm “ra lò” thì mình có quyền tác giả, còn chủ sở hữu thuộc về người cấp kinh phí (đặt hàng). Con lớn lên hay còi cọc do chủ sở hữu.
Từ tháng 3/2012 – 5/2015, TS Thành cùng nhóm nghiên cứu thực hiện đề tài Chọn tạo giống lúa chịu mặn, năng suất cao, chất lượng tốt, kháng rầy nâu phù hợp vùng hạ huyện Cần Đước, Cần Giuộc, Châu Thành, Tân Trụ – tỉnh Long An.
Thời gian thực hiện trong 38 tháng, kinh phí 1,8 tỉ đồng, do sở Khoa học và công nghệ tỉnh Long An cấp. Đề tài cấp tỉnh được nghiệm thu từ cuối tháng 12.2015, là bước tiếp theo của giống lúa Sổi đột biến (sau khi kết thúc hoạt động nghiên cứu ở Hồng Dân, Bạc Liêu).
Giống lúa mùa phá quang kỳ bằng kỹ thuật điện di protein SDS-PAGE có thể chịu mặn ở giai đoạn trổ 10‰, lúc chín: 10 – 12‰, thời gian sinh trưởng 100 ngày, năng suất 4,5 tấn/ha.
Ngay khi những số liệu này được công bố ở cấp huyện, ông Thành bị chỉ trích là “nổ”. “Tất cả là những số liệu thu thập thực tế và tôi muốn nghiên cứu thêm, để kết quả thuyết phục hơn thì đã hết thời gian và kinh phí”, ông tiếc rẻ nói.
Dang dở… và nuối tiếc
Sau lúa Sổi đột biến là Nàng Hướt biển và Nàng Hướt biển đột biến, vật liệu di truyền từ giống bản địa. Tại Tân Phú Đông, Tiền Giang, điểm thí nghiệm cách biển 500m, giống Nàng Hướt biển đột biến chịu mặn ở giai đoạn trổ tới chín 8 – 11‰, năng suất trên 5 tấn, gạo dẻo, mềm cơm, có thể xuất khẩu.
Sở Khoa học và công nghệ Tiền Giang đặt hàng nghiên cứu từ 2014 – 2016, đã qua hai vụ. Tuy quy mô thí nghiệm còn trong diện hẹp, nhưng nông dân muốn có liền để bà con cấy.
TS Thành thấm đòn trước những chỉ trích nên khi hỏi ông sẽ làm gì với giống tác giả, làm gì để hưởng quyền tác giả? Làm gì để dân có giống? Ông chỉ trả lời: “Việc triển khai như thế nào thuộc địa phương thôi”.
Phải mất 3 – 4 năm mới ra giống lúa Sổi đột biến ở Hồng Dân. Hôm cục Trồng trọt họp ở Hậu Giang, nhiều người nói rất cần giống chịu mặn, có nhưng chưa đưa ra được chỉ vì chương trình thực hiện theo đặt hàng hệ thống của bộ Khoa học và công nghệ, nên bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn không biết. Nếu thành công mà chưa đăng ký với cục Trồng trọt cũng coi như không có gì!
“Con đường đưa sản phẩm khoa học ra thị trường còn nhiêu khê lắm. Càng khó hơn khi nói xã hội hoá, vì sở khoa học và công nghệ nào cũng có kinh phí nghiên cứu, nhưng chỉ có một số tỉnh đầu tư nghiên cứu giống lúa khi cảnh báo biến đổi khí hậu được công bố. Có tỉnh không đầu tư, nhưng khi thấy tỉnh bạn có giống nhiều ưu thế thì yêu cầu xã hội hoá ra cho dân đi”, ông Thành nói.
Hoàng Lan – Đức Toàn – Ngọc Bích
Thế Giới Tiếp Thị
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này