08:28 - 18/06/2019
Dịch tả heo châu Phi và bài học nuôi nhỏ lẻ
Dù đã làm mọi cách, dịch tả heo châu Phi (African Swine Fever – ASF) vẫn lan rộng 54 tỉnh, thành phố trên cả nước.
Tuy lượng heo bị dịch chỉ chiếm 5 – 6% tổng đàn, theo bộ NN-PTNT, nhưng số heo nhiễm ASF buộc phải tiêu huỷ đã trên 2,2 triệu con. Ngành công nghiệp chăn nuôi và nguồn thực phẩm nội địa trị giá 10 tỷ USD, nay bị đe doạ nghiêm trọng, chưa có cách cứu chữa.
Cần sự hỗ trợ lớn hơn
Giá thành nuôi trung bình 1kg heo hơi khoảng trên dưới 40.000 đồng, thế nhưng tại Vĩnh Long, giá heo hơi nông dân bán ra chỉ còn 31.000 – 33.000 đồng/kg. Giá dao động từng nơi, nhưng chưa có địa phương nào trong vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) cao hơn mức hỗ trợ tiêu huỷ khi heo nhiễm ASF. Bà Tám Thêm (Nguyễn Thị Thêm), ở Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang, xưa nay nuôi heo chưa lần nào tổn thất nặng nề như lần này (khoảng 70 con heo nái và heo thịt, heo con đều bị nhiễm ASF), cho biết: gia đình có 67 con heo, gần 1.650kg bị tiêu huỷ, cán bộ thú y nói Nhà nước sẽ hỗ trợ, nhưng không biết có đủ trả nợ tiền thức ăn, thuốc thú y hay không!?
Hồi đầu năm 2019, cục Thú y huy động 8 phòng thí nghiệm trên cả nước, gồm 7 phòng của 7 chi cục các vùng và một phòng của trung tâm Chẩn đoán thú y trung ương vào cuộc. Các trung tâm xét nghiệm miễn phí mẫu bệnh phẩm từ các địa phương để xác định hoặc giải trình tự gien, xét nghiệm bằng nhiều phương pháp (như PCR truyền thống, Real-time PCR, ELISA), nhưng dịch vẫn xảy ra. Cục Thú y cho rằng, nguyên nhân lây lan do: 1/ Vận chuyển, buôn bán, giết mổ heo bệnh, chết; 2/ Do con người và phương tiện vận chuyển chưa đảm bảo yêu cầu sát trùng; 3/ Do sử dụng thức ăn dư thừa trong chăn nuôi chưa qua xử lý nhiệt ở các nhà hàng, khách sạn.
Vậy làm gì để kiểm soát mối nguy?
Tại Đồng Tháp, những cơ sở không được cấp phép hoạt động giết mổ ở nông thôn, đang là mối nguy. Trường hợp bà Phạm Thị Thà ở ấp Phú Thuận, xã Tân Nhuận Đông, huyện Châu Thành (ngày 4/6), không những có hành động đối phó, bất hợp tác với đoàn kiểm tra; mà còn có thái độ hành hung, xé biên bản của lực lượng kiểm tra, lời lẽ thô tục thách thức và tẩu tán tang vật.
Tại TP Cần Thơ, sau khi phát hiện dịch ASF ở huyện Cái Răng, Bình Thuỷ và Phong Điền, chi cục Thú y tỉnh đề nghị chính quyền địa phương, hệ thống chính trị cùng vào cuộc để bảo vệ tổng số đàn heo trên 124.000 con. Nhưng cái chính vẫn là ai hướng dẫn người nuôi cách báo ngay cho chi cục, để được hỗ trợ tiêu huỷ theo quy định là 38.000 đồng/kg, thời gian giải quyết hồ sơ chậm nhất 15 ngày.
Mắt xích yếu ớt
Trang web Girafood.com nhận xét: Kể từ khi ASF xuất hiện ở Trung Quốc vào giữa năm 2018, ngành công nghiệp thịt heo thế giới phải sửa chữa cách đánh giá tác động đối với ngành công nghiệp toàn cầu. Hàm ý, từ trước đến nay, bằng chứng về ASF lan truyền ở Trung Quốc, nhưng chưa được báo cáo đầy đủ.
Điều này đã trở nên khó khăn hơn khi heo hơi, thịt lan ra khỏi Trung Quốc mang theo ASF. Không có gì là bất thường khi những báo cáo miễn cưỡng từ Trung Quốc đã để lại bằng chứng đau thương khi ASF lan rộng, nhanh hơn và xa hơn. Là nơi mua bán qua lại, ASF lan từ Trung Quốc tới các tỉnh ở phía Bắc, rồi lan ra 54 tỉnh, thành của Việt Nam.
Theo Gira, ngành chăn nuôi heo ở Việt Nam đang hiện đại hoá, nhưng chỉ có hai nhà cung cấp heo nái hiện đại là công ty chăn nuôi C.P và Japfa. Giai đoạn nuôi lớn chủ yếu trong tay các nhà sản xuất quy mô nhỏ, rất ít trang trại quy mô lớn. Ngành công nghiệp giết mổ thậm chí còn phân mảnh hơn và chuỗi cung ứng phụ thuộc vào việc giết mổ không chính thức, qua chuỗi trung gian phân phối thịt heo nóng trên thị trường.ASF có điểm tựa để tàn phá chuỗi phía sau ngành công nghiệp chăn nuôi, chứ không chỉ là trang trại nhỏ.
Ông Út Tùng (Trần Thanh Tùng), ở phường Hưng Thạnh, quận Cái Răng, TP Cần Thơ, từng bỏ công sức gom cơm thừa cá cặn về nuôi heo (không dùng thức ăn công nghiệp), tưởng yên ổn, nào ngờ đó là một trong những lỗ hổng phòng dịch. Cách đây nửa tháng, ông phải bán tháo hết 130 con heo lớn, nhỏ với giá 38.000 đồng/kg, còn hai con heo nái (khoảng 270kg/con) sắp tới ngày đẻ bỗng dưng lăn ra chết. Ba, bốn ngày sau, cán bộ thú y mới xuống lấy mẫu, kết luận bị dịch tả heo châu Phi, xem như vốn liếng cuối cùng của ông Tùng tiêu tan hết.
Ông Tùng rải vôi, phun thuốc sát trùng rồi để chuồng trại trống không. Khoản tiền vốn 300 – 400 triệu đồng không cánh mà bay. Cả xóm nuôi heo kiểu ông Út Tùng cũng trắng tay khi 90% heo bị nhiễm, nhưng khủng hoảng nhất là không biết vì sao heo nhiễm bệnh và làm sao tránh?
Chiến lược sinh học?
Ông Cao Huỳnh Lâm, chủ trang trại nuôi heo sinh học Minh An, tỉnh Vĩnh Long, cho rằng dịch tả heo châu Phi đang lan rộng như hiện nay khó thể kiểm soát. Một khi không kiểm soát dịch thì làm sao dám tái đàn.Việc chuẩn bị để tái đàn phải rất cẩn thận. Qua đợt này, theo ông, nên nhìn nhận lại câu chuyện chăn nuôi nhỏ lẻ, vì đây là nguồn cơn dễ lây lan, khó kiểm soát nhất.
Trang trại Minh An duy trì 1.000 con heo hậu bị, heo nọc, heo thịt. Từ khi xuất hiện dịch ở phía Bắc, Minh Anh đóng cửa trại, tiêu độc, sát trùng hàng ngày bằng phương pháp sinh học, công nhân “cắm trại 100%”. Bất cứ ai ra vô phải được kiểm soát nghiêm ngặt và có sự cho phép của trại. Tất cả vật dụng được sát trùng và dành hẳn một khu để tuần nào cũng xông thức ăn và khử trùng bằng phương pháp sinh học ít nhất hai lần. “Phải kiểm soát cả nguồn nước, chưa nói trước được điều gì, dù đã dùng phương pháp test và thực hiện các biện pháp phòng trừ sinh học, chăm sóc tốt, nhưng vẫn thấp thỏm lắm vì dịch bao phủ xung quanh”, ông Lâm nói.
ĐBSCL vẫn phải nhập 15% nguồn heo từ các tỉnh trong vùng và TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương. Thực ra, hàng rào kiểm soát dịch rất khó phát hiện và ngăn chặn ASF, dù đã lập chốt chặn trên đường bộ và đường thuỷ.
Trong khi đó, do tinh giản biên chế hệ thống thú y các cấp nên mỗi xã chỉ có một cán bộ thú y phụ trách, kiêm nhiệm. Chế độ thù lao cho người thực hiện công tác phòng, chống dịch cũng rất thấp, dẫn đến không đủ nhân lực kiểm dịch, cũng như các hoạt động phòng chống từ xa. ASF do đó khó kiểm soát. Người chăn nuôi phải sống chung với nó mãi chăng?
Khánh An – Ngọc Bích (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này